Δικονομικά δικαιώματα υπόπτου και κατηγορούμενου στην ποινική προδικασία και η εφαρμογή τους στην πράξη υπό το πρίσμα της ΕΣΔΑ και του δικαίου της Ε.Ε.

Abstract

Στόχος της παρούσας είναι να παρουσιάσει όσο το δυνατόν πληρέστερα τη διαμόρφωση του πλέγματος προστασίας των δικονομικών δικαιωμάτων του υπόπτου και του κατηγορουμένου κατά την ποινική προδικασία, τόσο σε εθνικό επίπεδο όσο και στο πλαίσιο των αρχών της ΕΣΔΑ και του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για να επίτευξη του ως άνω στόχου είναι αναγκαίο να καταδειχθεί πώς διατυπώνονται στο κείμενο του νόμου αλλά και πώς διαπλάθονται, νομολογιακώς, θεμελιώδεις έννοιες όπως (ενδεικτικά) δίκαιη δίκη, δικαίωμα ακροάσεως, δικαίωμα υπεράσπισης, δικαίωμα στην προσωπική ελευθερία και δικαίωμα πραγματικής προσφυγής. Κατά συνέπεια, ιδιαίτερα σημαντική κρίνεται η επισήμανση της επιρροής που έχουν δεχτεί οι σχετικές εσωτερικές διατάξεις τόσο από τα άρθρα 3, 5, 6 και 13 της ΕΣΔΑ όσο και από την ενσωμάτωση των 2010/64/ΕΕ, 2012/13/ΕΕ και 2013/48/ΕΕ οδηγιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Περαιτέρω, δε, η παράθεση και ο σχολιασμός τόσο της εθνικής νομολογίας όσο και της νομολογίας του ΕΔΔΑ και του Δ.Ε.Ε καθιστούν σαφέστερη την οριοθέτηση, στην πράξη, της δυνατότητας του υπόπτου και του κατηγορουμένου να προσφύγουν αποτελεσματικά κατά της παραβίασης των εν λόγω δικαιωμάτων τους. Τέλος, γίνεται αναφορά στην προστασία του εκζητούμενου κατά τη διαδικασία εκτέλεσης του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης, ενώ ιδιαίτερη μνεία γίνεται ως προς τη σχέση της εν λόγω διαδικασίας με τις επιταγές της ΕΣΔΑ αλλά τη διάκριση της έννοιας του εκζητουμένου από την αντίστοιχη του κατηγορουμένου.

The objective of this study is to present as sufficiently as possible the configuration of the legislative guarantees regarding the protection of the rights of the suspect or the accused during the penal pre-trial process, according to the provisions of the Greek code of criminal procedure, the provisions of the European Convention on Human Rights and the law of the European Union. In order to accomplish this objective it is necessary to present the manner in which fundamental concepts, such us the right to a fair trial, the right to be heard, the right of the suspect/accused to defend himself in person or through legal assistance, the right to personal liberty and security, and the right to an effective national remedy, are formed in the text of the criminal provisions but also the molding they receive through the jurisprudence’s precedent. Thus, it’s of crucial importance to highlight the influence that not only the articles 3, 5, 6 and 13 of the European Convention of the Human Rights, but also the 2010/64/ΕU, 2012/13/ΕU και 2013/48/ΕU directives, exercise to the relevant national criminal provisions. Furthermore, the citation and commenting of the jurisprudence/precedent of both the Greek Criminal Courts and the European Court of Human Rights offer a clearer image of the true potential of the suspect/accused to appeal efficiently against the violation of these specific rights of his. At last, the context of this study includes an analysis of the protection that the requested person is entitled to, during the execution of the European arrest warrant, whilst at the same time it also includes the analysis of the relation between the terms “accused” and “requested person” and the compatibility between this specific surrender procedure and the principles of the European Convention of the Human Rights.