Η ευρωπαϊκή ριζοσπαστική αριστερά: η εξέλιξη των εκλογικών μεγεθών (1990-2015)

Abstract

Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης ως «ηθικό πλήγμα στη συνείδηση των κομμουνιστών» σηματοδότησε το τέλος μιας σημαντικής περιόδου στην ιστορία της ευρωπαϊκής αριστεράς, προκάλεσε ιδεολογικές συγχύσεις σε κόμματα και πολίτες, και επιτάχυνε τις εξελίξεις στους κόλπους της κομμουνιστικής οικογένειας στη Δύση (Bell 1993, Marantzidis / Rori 2011). Ωστόσο, η αριστερά ως πολιτική οντότητα κατάφερε να επιβιώσει μέσα στη δίνη της παγκοσμιοποίησης, της ευρωπαϊκής ενοποίησης και του νεοφιλελευθερισμού. Η πτώση του Τείχους του Βερολίνου το 1989 αλλοίωσε ριζικά τη φυσιογνωμία των ευρωπαϊκών κομμουνιστικών κομμάτων, αποδεσμεύοντάς τα από την επιρροή της Μόσχας (Taylor 2009:5). Έρευνες δείχνουν ότι η πρόσφατη ιστορία των κομμουνιστικών κομμάτων της Δυτικής Ευρώπης είναι μια ιστορία βαθιάς κρίσης (Βotella / Ramiro 2003, Lazar 2002, Wilson 2002, Bull 1994, Gose 2005, March 2011, Hudson 2012, De Waele / Vieira 2012, Ducange / Marlière / Weber 2013) και μετασχηματισμού (March / Mudde 2005:25, March 2011). Από τη δεκαετία του 1990 και μετά όμως, η «ριζοσπαστική αριστερά» επανεμφανίζεται εκλογικά ενισχυμένη σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, διεκδικώντας ένα διακριτό πολιτικό πεδίο και μια ξεχωριστή ταυτότητα. Αποτελεί ένα πλούσιο μωσαϊκό πολιτικών τάσεων (Olsen / Koß / Hough 2010:5) και αριστερών «παραλλαγών» (με ποικίλα χαρακτηριστικά που προέρχονται ενδεικτικά από τον κομμουνισμό, τον ευρωκομμουνισμό, τον τροτσκισμό, τον φεμινισμό και την οικολογία (Ducange / Marlière / Weber 2013:93). Η στρατηγική ρήξης με την κομμουνιστική παράδοση παίρνει διαφορετικές μορφές στη λειτουργία των εθνικών πολιτικών πλαισίων: σοσιαλδημοκρατικοποίηση, κοκκινο-πράσινη συμμαχία, μετα-κομμουνισμός (De Waele / Vieira 2012), ενώ η ταυτότητα των δυτικών κομμουνιστικών κομμάτων διαμορφώνεται ως μέρος του εξελισσόμενου κινήματος κατά του καπιταλισμού και της παγκοσμιοποίησης (Hudson 2012:2).The collapse of the Soviet Union as a "moral blow to the consciousness of communists" marked the end of a significant period in the history of the European left, caused ideological confusion in parties and citizens, and accelerated developments within the communist family in the West (Bell 1993, Marantzidis / Rori 2011). However, the left as a political entity managed to survive amid the whirlwind of globalization, European integration and neoliberalism. The fall of the Berlin Wall in 1989 radically altered the physiognomy of European communist parties, freeing them from Moscow's influence (Taylor 2009:5). Research shows that the recent history of communist parties in Western Europe is a history of profound crisis (Botella / Ramiro 2003, Lazar 2002, Wilson 2002, Bull 1994, Gose 2005, March 2011, Hudson 2012, De Waele / Vieira 2012, Ducange / Marlière / Weber 2013) and transformation (March / Mudde 2005:25, March 2011). From the 1990s onwards, however, the "radical left" reappears electorally strengthened in many European countries, claiming a distinct political field and a separate identity. It constitutes a rich mosaic of political tendencies (Olsen / Koß / Hough 2010:5) and left-wing "variants" (with various characteristics that derive indicatively from communism, eurocommunism, trotskyism, feminism and ecology (Ducange / Marlière / Weber 2013:93). The strategy of breaking with the communist tradition takes different forms in the functioning of national political frameworks: social democratization, red-green alliance, post-communism (De Waele / Vieira 2012), while the identity of western communist parties is shaped as part of the evolving movement against capitalism and globalization (Hudson 2012:2).