Ενεργειακή ασφάλεια και ο πόλεμος στην Ουκρανία

Abstract

Η προσπάθεια της Ρωσίας να κρατήσει υπό τον έλεγχο και την κυριαρχία της την Ουκρανία στα χρόνια μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, μη σεβόμενη την αυτονομία της, συχνά δημιουργούσε προστριβές μεταξύ τους, με αποτέλεσμα και οι υπόλοιπες χώρες –κυρίως οι ΗΠΑ– να επεμβαίνουν στις σχέσεις των δύο αυτών χωρών ενάντια στην προσπάθεια επιβολής δύναμης της Ρωσίας. Η Ρωσία, ωστόσο, ούσα η κύρια προμηθεύτρια ενέργειας σε πολλά κράτη της Ευρώπης και στην ευρύτερη περιοχή, αντιδρώντας στην κίνηση των Αμερικανών και όσων συνεργάζονταν μαζί τους, πολλές φορές περιόριζε ή και διέκοπτε την παροχή ενέργειας σε αυτές και αυτό οδηγούσε σε μια γενικότερη ανασφάλεια για τη διασφάλισή της, είτε άμεσα (έλλειμμα ζητούμενης ποσότητας) είτε έμμεσα (δυνατότητα απόκτησης της ή έλλειμμα προσιτότητας προς αυτήν). Η υπερβολική εξάρτηση που υπήρχε στο ζήτημα της ενέργειας από ένα μόνο κράτος, πολύ συχνά έθετε σε κίνδυνο τη δυνατότητα προμήθειάς του και ήδη πολύ πριν από τον πόλεμο είχαν αρχίσει να συζητώνται ο τρόπος με τον οποίο θα προχωρήσει η συγκεκριμένη απαγκίστρωση. Ο πόλεμος που ξέσπασε τον Φεβρουάριο του 2022, έπειτα από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, επίσπευσε τις προαναφερόμενες προσπάθειες, καθώς η Ρωσία απάντησε γι’ άλλη μια φορά στην τιμωρητική διάθεση των ανεπτυγμένων χωρών με το όπλο της ενέργειας που είχε στα χέρια της. Οι επιπτώσεις που προκλήθηκαν σε τομείς από το περιβάλλον μέχρι τη σίτιση και την οικονομία ήταν τρομακτικές, βάζοντας ολόκληρο τον κόσμο σε ταλαιπωρία. Παράλληλα, ωστόσο, δημιούργησε μια νέα κατάσταση στο παγκόσμιο σύστημα, η οποία οδήγησε στην αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων, ώστε, από τη μια, να αμβλυνθούν γρήγορα οι αρνητικές συνέπειες και ο κόσμος να επανέλθει σε μια κανονικότητα, από την άλλη, να μην δημιουργηθεί ξανά ένα παρόμοιο πρόβλημα ή τουλάχιστον ένα τέτοιας έκτασης πρόβλημα, σε κάποια ανάλογη περίπτωση. Έτσι, λοιπόν, λαμβάνοντας ως δεδομένο ότι το εν λόγω πρόβλημα δημιουργείται εξαιτίας της ενεργειακής ανασφάλειας που προϋπήρχε της εισβολής, ολόκληρος ο κόσμος, αλλά κυρίως τα ανεπτυγμένα κράτη, στράφηκαν προς τη μόνιμη διασφάλισή της. Τα σχέδια και οι στρατηγικές που είχαν γίνει τα τελευταία χρόνια, μετά τον πόλεμο τίθενται προς υλοποίηση, και, το ζήτημα της ενέργειας και ό,τι εξαρτάται από αυτό, παίρνει άλλη τροπή. Το σημαντικό που θα πρέπει να απαντηθεί, επομένως, το επόμενο διάστημα, είναι αν η πορεία διαγράφεται θετική και το μέλλον, τόσο το κοντινό όσο και το απώτερο, χαρακτηρίζεται ευοίωνο. Αν οι όποιες αδυναμίες χωρούν διορθωτικές κινήσεις ή πρέπει να γίνει ριζικός επανασχεδιασμός και επαναπροσδιορισμός των μέχρι σήμερα κινήσεων και δράσεων. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η διερεύνηση των νέων τάσεων που προέκυψαν και άρχισαν να εδραιώνονται στην παγκόσμια ενέργεια μετά τη σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας τον Φεβρουάριο του 2022.Russia's attempt to keep Ukraine under its control and sovereignty in the years after the dissolution of the Soviet Union, without respecting its autonomy, often created friction between them, with the result that other countries – mainly the USA – intervened in the relations between these two countries against Russia's attempt to impose force. Russia, however, being the main supplier of energy to many countries in Europe and the wider region, reacting to the actions of the Americans and those who collaborated with them, often limited or even interrupted the supply of energy to them, and this led to a general insecurity for its security, either directly (shortage of the required quantity) or indirectly (possibility of obtaining it or lack of accessibility to it). The excessive dependence on a single state for energy often jeopardized its supply, and discussions had already begun long before the war on how this unhooking would proceed. The war that broke out in February 2022, following Russia’s invasion of Ukraine, accelerated the aforementioned efforts, as Russia once again responded to the punitive mood of developed countries with the energy weapon it had in its hands. The consequences that were caused in sectors from the environment to food and the economy were terrifying, putting the entire world in distress. At the same time, however, it created a new situation in the global system, which led to the search for alternative solutions, so that, on the one hand, the negative consequences could be quickly mitigated and the world could return to normality, and on the other hand, a similar problem, or at least a problem of such magnitude, could not arise again in a similar case. Thus, taking it as a given that the problem in question was created due to the energy insecurity that existed before the invasion, the entire world, but mainly the developed countries, turned towards its permanent security. The plans and strategies that had been made in recent years, after the war, are being put into practice, and the issue of energy and everything that depends on it, is taking a different turn. The important thing that must be answered, therefore, in the coming period, is whether the course is positive and the future, both near and far, is characterized as auspicious. If any weaknesses can be corrected or should there be a radical redesign and redefinition of the movements and actions to date. The purpose of this paper is to investigate the new trends that emerged and began to consolidate in global energy after the Russia-Ukraine conflict in February 2022.