«Υπερπατριώτες» και «Μειοδότες»: η πολιτική αντιπαράθεση για τη Συμφωνία των Πρεσπών

Abstract

Η παρούσα μελέτη αποτελεί μια προσπάθεια παρακολούθησης και αποτύπωσης των πολιτικών, ιστορικών και ιδεολογικών συγκρούσεων των πολιτικών πρωταγωνιστών της περιόδου 2018-2019, με αφορμή τη Συμφωνία των Πρεσπών. Στις 17 Ιουνίου 2018 υπογράφηκε στο χωριό Ψαράδες στις Πρέσπες από τους Υπουργούς Εξωτερικών της Ελλάδας και της σημερινής Βόρειας Μακεδονίας η Συμφωνία των Πρεσπών, παρουσία των πρωθυπουργών των δύο χωρών. Με τη Συμφωνία αυτή, μπήκε τέλος σε μια μακρόχρονη διένεξη ανάμεσα στα δύο κράτη. Στο επίκεντρο της εργασίας βρίσκονται οι πολιτικές συγκρούσεις μέσα στη Βουλή των Ελλήνων, κυρίως μέσα από δύο κρίσιμες κοινοβουλευτικές συνεδριάσεις, την πρόταση δυσπιστίας της αξιωματικής αντιπολίτευσης κατά της κυβέρνησης τον Ιούνιο του 2018 και την κύρωση της Συμφωνίας των Πρεσπών τον Ιανουάριο του 2019. Σκοπός της εργασίας είναι να παρακολουθήσει τη συγκρότηση της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής από την ανεξαρτητοποίηση της «Δημοκρατίας της Μακεδονίας» από την υπό διάλυση Γιουγκοσλαβία το 1991 έως τη σύναψη της Συμφωνίας των Πρεσπών το 2018, τις κοινοβουλευτικές συγκρούσεις της περιόδου 2018-2019 γύρω από το δίπολο «υπερπατριωτών»-«μειοδοτών» και τη στάση των ΜΜΕ της εποχής απέναντι στη Συμφωνία των Πρεσπών και την κυβέρνηση που την έφερε προς κύρωση στο ελληνικό κοινοβούλιο. Η κύρια προσπάθεια της παρούσας μελέτης είναι να απαντήσει στο αν και τα πόσο το κυβερνών κόμμα –ο ΣΥΡΙΖΑ-, που προχώρησε σε μια συμφωνία με τη βόρεια γείτονα χώρα, κατόρθωσε να αντικαταστήσει με μαζικό τρόπο το εθνικό αφήγημα που επικράτησε για πολλά χρόνια στην Ελλάδα και είχε ως βασικό σύνθημα τη «μία και ελληνική Μακεδονία». Επιπλέον, κατά πόσο η Νέα Δημοκρατία που ήταν η αξιωματική αντιπολίτευση και ο κύριος εκφραστής της αντίθεσης στη Συμφωνία κατόρθωσε να ανανεώσει το πολιτικό της επιχείρημα ή εγκλωβίστηκε στο εθνικιστικό αφήγημα άλλων εποχών. Εκτός από τις κοινοβουλευτικές συγκρούσεις μέσα από τα Πρακτικά της Βουλής των Ελλήνων, γίνεται μια προσπάθεια να περιγραφεί η ιστορικότητα της μακρόχρονης αντιπαράθεσης μεταξύ της Ελλάδας και της Βόρειας Μακεδονίας γύρω από το λεγόμενο Μακεδονικό Ζήτημα, μέσα από μία ιστορική αναδρομή στην εξωτερική πολιτική των κυβερνήσεων της Ελλάδας. Τέλος, επιχειρείται να αναδειχθεί ο τρόπος με τον οποίο αντιμετώπισαν τα mainstream ΜΜΕ τη Συμφωνία των Πρεσπών, κυρίως μέσα από τη ματιά τριών εφημερίδων ως αντιπροσωπευτικών δειγμάτων επιδραστικότητας σε αναγνώστες διαφορετικών πολιτικών και ιδεολογικών αναφορών.The present study aims to analyze and document the political, historical, and ideological confrontations among key political actors during the period 2018-2019, with a particular focus on the Prespa Agreement. Signed on June 17, 2018, in the village of Psaradi, Prespes by the Foreign Ministers of Greece and the then Republic of Macedonia and in the presence of the two countries' prime ministers, the Prespa Agreement marked the end of a long-standing dispute between the two countries. The study focuses on political clashes within the Hellenic Parliament, primarily through two crucial parliamentary sessions: the no-confidence motion against the government by the opposition in June 2018 and the ratification of the Prespa Agreement in January 2019. The objective is to trace the formation of Greek foreign policy since the independence of the "Republic of Macedonia" from the former Yugoslavia in 1991 up to the signing of the Prespa Agreement in 2018, the parliamentary conflicts of 2018-2019 around the dipole of "hyper-nationalists" versus "traitors" and the stance of the media of the time towards the Prespa Agreement and the government that brought it to the Greek parliament for ratification. The primary goal of this research is to answer whether and to what extent the ruling party SYRIZA, which reached an agreement with the neighboring country, managed to replace the national narrative that had prevailed in Greece for many years and had as its main slogan "One and Greek Macedonia." Additionally, the study aims to determine whether the New Democracy party, as the main opposition and the primary voice of opposition to the Agreement, managed to renew its political argument or became trapped in the nationalist narrative of previous eras. Beyond the parliamentary “clashes” through the Minutes of the Hellenic Parliament, an attempt is made to describe the factuality of the long-standing confrontation between Greece and North Macedonia over the so-called Macedonia Question, through a historical overview of the foreign policy of Greek governments. Finally, the study seeks to highlight how the mainstream media dealt with the Prespa Agreement, primarily through the lens of three newspapers as representative samples of influence on readers with different political and ideological affiliations.