Νότιο – ευρωπαϊκό καθεστώς ευημερίας και πολιτικές στέγασης εν μέσω κρίσεων: η περίπτωση της Ελλάδας και της Πορτογαλίας

Abstract

Η παρούσα διπλωματική, επικεντρώνει τη στόχευσή της στην ερμηνευτική ανάλυση των κοινωνικοπολιτικών επιπτώσεων της πρόσφατης κρίσης στον ευρωπαϊκό Νότο. Παράλληλα, εστιάζει και στις ασκούμενες κοινωνικές πολιτικές στέγασης της νότιο-ευρωπαϊκής περιφέρειας κατά την προαναφερόμενη περίοδο. Η προβληματική της εν λόγω έρευνας περικλείει τις περιπτώσεις της Ελλάδας και της Πορτογαλίας, όπου και στα δύο ευρωπαϊκά κράτη ασκήθηκαν αυστηρότατα μέτρα δημοσιονομικού ελέγχου, ενώ καταλυτική υπήρξε και η αμφίπλευρη υιοθέτηση των εντολών του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Συγχρόνως, τόσο η Ελλάδα όσο και η Πορτογαλία συνιστούν κομμάτι του Νότιου-Ευρωπαϊκού τύπου κράτους ευημερίας, το οποίο χαρακτηρίζεται για την μη αποτελεσματική διαχείριση των κοινωνικών υπηρεσιών και την έλλειψη μέσων εξασφάλισης επαρκούς κοινωνικής προστασίας. Μια αδυναμία, η οποία εξακολουθεί να υποκαθίσταται σε μεγάλο βαθμό από άτυπες μορφές κοινωνικής στήριξης όπως είναι ο θεσμός της οικογένειας. Παράλληλα, οι κοινωνικές επιπτώσεις της πρόσφατης χρηματοπιστωτικής κρίσης, δημιούργησαν ασφυκτικές συνθήκες για βιώσιμη στέγαση των ευάλωτων κοινωνικά ομάδων, προβάλλοντας τοιουτοτρόπως το ζήτημα της αναποτελεσματικής αντιμετώπισης του φαινομένου των νέο-άστεγων. Το πρόβλημα της στεγαστικής ανεπάρκειας, καθώς και η δυνατότητα απόκτησης οικονομικά ευπρόσιτης στέγασης αποτελεί μια ιδιαίτερη διάσταση αυτού του φαινομένου, συνιστώντας μια διαχρονική κοινωνική ανάγκη. Στην παρούσα έρευνα επιχειρείται η ανάδειξη της όξυνσης των στεγαστικών προβλημάτων, ως αποτέλεσμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης, καθώς και το κοινωνικό πρόβλημα της αστεγίας και τις συνέπειες που αυτή αντανακλά σε φαινόμενα κοινωνικού αποκλεισμού και φτώχειας. Και όλα αυτά, την στιγμή που οι ασκούμενες κοινωνικές πολιτικές στέγασης δεν στοχεύουν στην ισότιμη επίλυση των στεγαστικών προβλημάτων, υποδαυλίζοντας κατ’ αυτό τον τρόπο τις όποιες αναιμικές πιθανότητες για αξιοπρεπή διαβίωση.This thesis focuses on the interpretative analysis of the socio-political consequences of the recent crisis in the European South. At the same time, it also focuses on the social housing policies practiced in the Southern European region during the aforementioned period. The problematic of this research encompasses the cases of Greece and Portugal, where both European states were subjected to stringent fiscal control measures, while the ambivalent adoption of International Monetary Fund mandates was also a catalyst. At the same time, both Greece and Portugal are part of the Southern European type of welfare state, which is characterised by inefficient management of social services and a lack of means to ensure adequate social protection. A weakness which is still largely substituted by informal forms of social support such as the institution of the family. At the same time, the social impact of the recent financial crisis has created suffocating conditions for sustainable housing for vulnerable social groups, thus raising the issue of ineffective responses to the phenomenon of neo-homelessness. The problem of housing inadequacy and the possibility of obtaining affordable housing is a particular dimension of this phenomenon, constituting a long-standing social need. The present research attempts to highlight the exacerbation of housing problems as a result of the financial crisis, as well as the social problem of homelessness and the consequences it reflects in phenomena of social exclusion and poverty. And all this, at a time when the social housing policies in place do not aim to solve housing problems equally, thereby undermining any anaemic chances of decent living.