Εργασιακή ένταξη των Ρομά: ο ρόλος της κοινωνικής οικονομίας και της κοινωνικής επιχειρηματικότητας

Abstract

Αντικείμενο της παρούσας διπλωματικής είναι η μελέτη των κοινωνικών επιχειρήσεων με εργαζόμενους πολίτες πολιτισμικής καταγωγής Ρομά και του ρόλου των δήμων στη διευκόλυνση πρόσβασής τους σε αυτές τις επιχειρήσεις. Ως ειδικότερο παράδειγμα μελετάται η περίπτωση του δήμου Χαλανδρίου, όπου, μέσα από τη συνέργεια των στελεχών/συνεργατών του δήμου και των Ρομά της τοπικής κοινότητας, οι τελευταίοι ίδρυσαν και λειτουργούν μία Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση (ΚοινΣΕπ) Ένταξης Ειδικών Ομάδων με αντικείμενο την παροχή υπηρεσιών πρασίνου-κηπουρικής. Η μεθοδολογία βασίζεται στην ποιοτική έρευνα, στη βιβλιογραφική ανασκόπηση και στη δευτερογενή ανάλυση δεδομένων. Η βασική υπόθεση εργασίας επικεντρώνεται στην εργασία πολιτών πολιτισμικής καταγωγής Ρομά σε κοινωνικούς συνεταιρισμούς, δραστηριότητα στην οποία φαίνεται ότι η τοπική αυτοδιοίκηση έπαιξε καθοριστικό ρόλο. Οι επί μέρους υποθέσεις εργασίας διαρθρώνονται ως εξής: α) η αποτελεσματικότητα της συνέργειας στελεχών του δήμου Χαλανδρίου με Ρομά της τοπικής κοινότητας είναι αποτέλεσμα της σταδιακής σχέσης που οικοδομήθηκε μέσα από την εξειδικευμένη παροχή υπηρεσιών αποκλειστικά σε Ρομά (όπως οι υπηρεσίες του Παραρτήματος Ρομά του Κέντρου Κοινότητας) αλλά και μέσα από την εργασία Ρομά της κοινότητας στις υπηρεσίες του δήμου β) η συνεταιριστική μορφή εργασίας ανταποκρίνεται περισσότερο στα πολιτισμικά χαρακτηριστικά των Ρομά οι οποίοι έχουν ιδιαίτερα αναπτυγμένους οικογενειακούς και συλλογικούς δεσμούς Τα βασικά συμπεράσματα από την έρευνα συμπυκνώνονται παρακάτω: • Ο ρόλος του δήμου ήταν κομβικός. Χωρίς τη βοήθειά του οι Ρομά της τοπικής κοινότητας δε θα μπορούσαν να ιδρύσουν την ΚοινΣΕπ, διότι δεν είχαν γνώση του πεδίου της κοινωνικής συνεταιριστικής επιχειρηματικότητας, δεν είχαν την κατάλληλη εκπαίδευση/εμπειρία στις εργασίες πρασίνου και δεν είχαν δικτυώσεις για να ξεκινήσουν τις πρώτες τους δουλειές. • Η εργασία ορισμένων Ρομά στον δήμο και η συχνή επαφή της κοινότητας με τις υπηρεσίες του δήμου δημιούργησαν ένα κλίμα συνεργασίας μεταξύ των μερών και έδωσε τη δυνατότητα στα στελέχη του δήμου να κάνουν σωστή επιλογή των προσώπων που στελέχωσαν στην αρχή την ΚοινΣΕπ, με σκοπό τη βιώσιμη λειτουργία της, για τη δημιουργία σταθερών θέσεων εργασίας. • Τα μέλη και οι εργαζόμενοι στη συγκεκριμένη ΚοινΣΕπ λειτουργούν πράγματι με βάση τις αρχές του συνεργατισμού, της εξασφάλισης εργατικής αμοιβής για όλους, της επανεπένδυσης για την επέκταση της επιχείρησης και για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Είναι πολύ αφοσιωμένοι σε αυτό που κάνουν και παρέχουν ποιοτικές υπηρεσίες σε δημόσιους φορείς αλλά και σε ιδιώτες. Παρόλα αυτά δε μπορεί να απαντηθεί με ασφάλεια εάν η συνεταιριστική μορφή εργασίας ανταποκρίνεται περισσότερο στα πολιτισμικά χαρακτηριστικά των μελών αυτής της κοινότητας. Διότι, έχουν υπάρξει και άλλες ΚοινΣΕπ στις οποίες συμμετείχαν Ρομά και δεν προχώρησαν. Χρειάζεται, επομένως, έρευνα σε περισσότερες ΚοινΣΕπ Ένταξης Ρομά και άλλων ομάδων, για να εξαχθούν συμπεράσματα. Η χρησιμότητα της παρούσας έγκειται στην χρονική φάση που μελετήθηκε η λειτουργία της ΚοινΣΕπ, διότι διανύει τον 5ο χρόνο λειτουργίας της και μπορούν πλέον να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα σχετικά με την πορεία της και με τον ρόλο των εμπλεκόμενων σε αυτή.The subject of this thesis is the study of social enterprises with employees of Roma cultural origin and the role of municipalities in facilitating their access to these enterprises. More specifically, the study is focused on the case of the municipality of Chalandri. Through the synergy of the executives / associates of the municipality and the Roma of the local community, the latter founded and operate a Social Cooperative Enterprise (SCEs) for the Integration of Special Groups in the sector of green-gardening services. The methodology is based on qualitative research, literature review and secondary data analysis. The basic working hypothesis focuses on the employment of Roma people in social cooperatives, an activity in which local government seems to have played a crucial role. The individual working cases are structured as follows: • the effectiveness of the synergy of executives of the municipality of Chalandri with Roma of the local community is the result of the gradual relationship built through the specialized provision of services exclusively to Roma (such as the services of the Roma branch of the Community Center) but also through the employment of Roma in the services of the municipality • the cooperative form of work is more responsive to the cultural characteristics of the Roma, who have highly developed family and collective bonds Key findings from the survey are summarized below: • The role of the municipality was crucial. Without its support, the Roma of the local community would not have been able to establish the Social Cooperative, because they had no knowledge of the field of social cooperative entrepreneurship, did not have the appropriate training/experience in green/gardening services and did not have the networks needed to start their first jobs. • The employment of some Roma in the municipality and the frequent contact of their community with the municipality’s services created a cooperative environment between the parties and enabled the executives of the municipality to make the right choice of the persons who staffed the Social Cooperative at the beginning, with a view to its sustainable operation, for the creation of stable jobs. • The members and employees of this Social Cooperative operate on the principles of cooperation, ensuring wages for all, reinvestment for the expansion of the business and the creation of new jobs. They are very dedicated to what they do and provide quality services to public bodies and individuals. However, it cannot be safely answered whether the cooperative form of work corresponds more to the cultural characteristics of the members of this community. Because there have been other Social Cooperatives in which Roma participated and did not proceed. Therefore, more research is needed in other Roma Integration SCEs and SCEs of other groups too, to draw conclusions. The usefulness of this thesis lies in the time phase in which the Social Cooperative operation was studied, because it is in its 5th year of operation and useful conclusions can now be drawn about its course and the role of those involved in it.