Η εξωτερική πολιτική του Βενιζέλου απέναντι στην Τουρκία. Δομικές επιρροές, ευκαιρίες και περιορισμοί

Abstract

Η παρούσα εργασία εξετάζει την εξωτερική πολιτική του Ελευθέριου Βενιζέλου έναντι της Τουρκίας κατά τη διάρκεια της ηγεσίας του, εστιάζοντας στις διαρθρωτικές επιρροές, τις ευκαιρίες και τους περιορισμούς που διαμόρφωσαν τη διπλωματική του προσέγγιση. Ο Βενιζέλος, αναγνωρίζοντας τις γεωπολιτικές πραγματικότητες μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και τις συνέπειες της Μικρασιατικής Καταστροφής, προσπάθησε να μεταφέρει την Ελλάδα από τις επεκτατικές φιλοδοξίες σε μια ρεαλιστική πολιτική συμφιλίωσης και συνεργασίας με την Τουρκία. Ο ρόλος του στις διαπραγματεύσεις για τη Συνθήκη της Λωζάννης και η επακόλουθη ελληνοτουρκική ανταλλαγή πληθυσμών υπογράμμισε τις προσπάθειές του να σταθεροποιήσει τις διμερείς σχέσεις μέσω αμοιβαίων παραχωρήσεων. Η μελέτη διερευνά πώς η οικονομική αναγκαιότητα, το ασταθές ευρωπαϊκό πολιτικό κλίμα και η θέση της Ελλάδας στα Βαλκάνια επηρέασαν τη στρατηγική του Βενιζέλου να δώσει προτεραιότητα στην εσωτερική ανασυγκρότηση έναντι της αλυτρωτικής πολιτικής. Παρά την κριτική που δέχτηκε για αντιληπτούς συμβιβασμούς, οι πρωτοβουλίες του Βενιζέλου, όπως το Ελληνοτουρκικό Οικονομικό Σύμφωνο και το Σύμφωνο Ελληνοτουρκικής Φιλίας (1928-1932), κατέδειξαν τη δέσμευσή του για την προώθηση της περιφερειακής σταθερότητας και τον εκσυγχρονισμό του διεθνούς ρόλου της Ελλάδας. Αν και οι πολιτικές του περιορίζονταν από διαρθρωτικές προκλήσεις, η διπλωματική οξυδέρκεια και το όραμα του Βενιζέλου έθεσαν τα θεμέλια για μια ρεαλιστική και διαρκή προσέγγιση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.This paper examines Eleftherios Venizelos' foreign policy towards Turkey during his leadership, focusing on the structural influences, opportunities and constraints that shaped his diplomatic approach. Recognizing the geopolitical realities after World War I and the consequences of the Asia Minor Catastrophe, Venizelos sought to shift Greece from expansionist ambitions to a pragmatic policy of reconciliation and cooperation with Turkey. His role in the negotiations for the Treaty of Lausanne and the subsequent Greek-Turkish population exchange underscored his efforts to stabilize bilateral relations through mutual concessions. The study explores how economic necessity, the unstable European political climate and Greece's position in the Balkans influenced Venizelos' strategy of prioritizing internal reconstruction over irredentist policies. Despite criticism for perceived compromises, Venizelos' initiatives, such as the Greek-Turkish Economic Pact and the Greek-Turkish Friendship Pact (1928-1932), demonstrated his commitment to promoting regional stability and modernizing Greece's international role. Although his policies were constrained by structural challenges, Venizelos' diplomatic acumen and vision laid the foundation for a pragmatic and lasting rapprochement between Greece and Turkey.