Η πολιτιστική διπλωματία ως εργαλείο άσκησης ήπιας ισχύος: ο διαγωνισμός τραγουδιού της Eurovision ως περίπτωση μελέτης

Abstract

Η παρούσα διπλωματική εργασία επιδιώκει να αναδείξει τον κρίσιμο ρόλο της ήπιας ισχύος στις διεθνείς σχέσεις, ο οποίος συχνά υποτιμάται από ακαδημαϊκούς του διεθνολογικού κλάδου και υπεύθυνους λήψης αποφάσεων. Προς αυτόν τον σκοπό, εξετάζεται η πρακτική της πολιτιστικής διπλωματίας, αλλά και ο Διαγωνισμός Τραγουδιού της Eurovision ως περίπτωση μελέτης, καθώς αποτελεί ένα διεθνικό πολιτιστικό γεγονός, όπου η κοινωνία των πολιτών συμμετέχει ενεργά στην διαμόρφωση του τελικού αποτελέσματος. Στο πλαίσιο του Διαγωνισμού Τραγουδιού της Eurovision αναλύονται έννοιες, όπως η εικόνα κράτους και η κρατική/ευρωπαϊκή ταυτότητα. Έτσι, ο γράφων ευελπιστεί να απαντήσει, ή έστω να συμβάλει προς αυτήν την κατεύθυνση, στα ακόλουθα ερευνητικά ερωτήματα: Πώς επηρεάζει ο Διαγωνισμός Τραγουδιού της Eurovision τον τρόπο με τον οποίο οι ευρωπαϊκοί λαοί αντιλαμβάνονται την θέση τους εντός της Ευρώπης και πώς συμβάλλει στην προώθηση μίας κοινής ευρωπαϊκής ταυτότητας; Πώς χρησιμοποιείται η πολιτιστική διπλωματία στην κατασκευή της κοινωνικής κρατικής ταυτότητας και ποια είναι τα όρια και οι δυνατότητες της; Ποιες είναι οι δυνατότητες της ήπιας ισχύος στην παραγωγή πολιτικών αποτελεσμάτων, ή έστω στην επιρροή των πολιτικών διαδικασιών; Προκειμένου να απαντηθούν αυτά τα ερωτήματα, εφαρμόστηκε η μέθοδος της βιβλιογραφικής έρευνας, μέσα από την επισκόπηση ποικίλων αναγνωσμάτων, που πραγματεύονται τις επιμέρους πτυχές του υπό εξέταση ζητήματος. Με την ολοκλήρωση της ανάλυσης, συμπεραίνεται ότι η ήπια ισχύς αποτελεί απαραίτητο εργαλείο για την εξυπηρέτηση των κρατικών στόχων, ενώ η πολιτιστική διπλωματία προσφέρει πολλές ευκαιρίες για την δημιουργία μιας θετικής εικόνας κράτους προς την ξένη κοινή γνώμη. Ο Διαγωνισμός Τραγουδιού της Eurovision αποδεικνύει με σαφήνεια τον συγκεκριμένο ισχυρισμό, καθώς έχει εργαλειοποιηθεί πολλές φορές από τα κράτη για την κατασκευή εικόνων και αφηγημάτων, που συμμορφώνονται με τους στόχους τους, ενώ παράλληλα οι γεωπολιτικές εξελίξεις δημιουργούν ενίοτε προκλήσεις στην ομαλή διεξαγωγή του διαγωνισμού, θέτοντας έτσι εν αμφιβόλω την πειστικότητα αυτών των αφηγήσεων και δημιουργώντας συχνά την ανάγκη αναθεώρησής τους. Τα πολιτιστικά δρώμενα βρίσκονται σε αλληλεπίδραση με την διεθνή πολιτική και η ήπια ισχύς που απορρέει από αυτά έχει σημασία.This master thesis aims to showcase the crucial role of soft power in international relations, which is often underestimated by academics of the field and decision makers. To this end, the practice of cultural diplomacy is examined, as well as the Eurovision Song Contest as a case study, given that it constitutes a transnational cultural event, where civil society actively participates in determining the final result. Within the framework of the Eurovision Song Contest, concepts such as state image and national/European identity are analyzed. In this way, the writer hopes to answer, or at least to contribute towards this direction, the following research questions: How does the Eurovision Song Contest affect the way in which European people perceive their place in Europe and how does it contribute to the development of a common European identity? How is cultural diplomacy used in the construction of the state’s social identity and which are its limitations and its possibilities? What is the capacity of soft power in producing political results, or at least in affecting political procedures? In order for these questions to be answered, the method of bibliographical research was applied, through the examination of various texts that deal with the matter in question. With the completion of the analysis, it is concluded that soft power constitutes a necessary tool for supporting a state’s goals, while cultural diplomacy offers many opportunities for the creation of a positive state image among foreign publics. The Eurovision Song Contest clearly proves this particular claim, as it has been instrumentalized many times by states in creating images and narratives which comply with their goals, while at the same time geopolitical events sometimes make it challenging for the contest to run smoothly, which questions the persuasiveness of these narratives and often makes their reconsideration necessary. Cultural events are in a state of interaction with international politics and soft power stemming from them matters.