Σπάζοντας τον φαύλο κύκλο. Για το βιβλίο: Τάσος Γιαννίτσης / Σταύρος Ζωγραφάκης, Ανισότητες, φτώχεια, οικονομικές ανατροπές στα χρόνια της κρίσης

Abstract

Ο κατακερματισμός των συμφερόντων στην ελληνική οικονομία και κοινωνία έχει επιτρέψει ένα σημαντικά μεγάλο μέρος παραγωγικών δραστηριοτήτων, οικονομικών συναλλαγών, εισοδημάτων και περιουσιών να μη δηλώνεται ούτε να καταγράφεται. Ένα πρώτο άμεσο αποτέλεσμα είναι ότι τα στατιστικά και, γενικότερα, τα οικονομικά δεδομένα στη χώρα μας παρουσιάζουν σοβαρές ελλείψεις. Καθοριστική ευρύτερη συνέπεια είναι ότι οι οικονομικές και κοινωνικές πολιτικές των εκάστοτε κυβερνήσεων πάσχουν στους στόχους και στα εργαλεία τους: εδράζονται σε ελλιπή γνώση και στρεβλή αντίληψη της πραγματικότητας. Στο όνομα ενός νεφελώδους συνόλου, επιχειρούν, στην πράξη, να υπηρετήσουν μερικά από τα κατακερματισμένα συμφέροντα (όσα περισσότερα μοιάζει κάθε φορά δυνατό να μεταφραστούν σε ψήφους). Οδηγούνται έτσι συχνά σε αποτυχίες ή σε παρενέργειες, ιδιαίτερα επιζήμιες. Αλλά μαζί τους πάσχει και η δημόσια πολιτική και κοινωνική αντιπαράθεση: κάθε πλευρά επιλέγει και προβάλλει αποσπασματικά εκείνα τα δεδομένα που θεωρεί ότι ευνοούν την άποψη (και τα επιμέρους συμφέροντα) που θέλει να εκφράσει, αρνούμενη να λάβει υπόψη όσα θα την αντέκρουαν, ή θα τη σχετικοποιούσαν. Όσο επικρατούν τέτοιες τακτικές, παραγωγικές συνθέσεις είναι ανέφικτες. Και όσο έτσι παίζεται το παιχνίδι της πολιτικής και του δημόσιου λόγου –με αποφασιστική τη συμβολή των μέσων ενημέρωσης–, στην κοινωνία εξαπλώνεται η σύγχυση, το αίσθημα του αδικημένου αναπτύσσεται σε πραγματικά χαμένους αλλά και σε όχι λίγους οφελούμενους, φουντώνει μια οργή τυφλή, η εμπιστοσύνη στους φορείς της πολιτικής διαβρώνεται· άρα και οι προοπτικές για πολιτικές που θα έλυναν προβλήματα και θα μας πήγαιναν μπροστά απομακρύνονται.The fragmentation of interests in the Greek economy and society has allowed a significantly large part of productive activities, economic transactions, incomes and assets to go undeclared and unrecorded. A first direct result is that statistics and, more generally, economic data in our country present serious deficiencies. A decisive broader consequence is that the economic and social policies of successive governments suffer in their objectives and tools: they are based on incomplete knowledge and distorted perception of reality. In the name of a nebulous whole, they attempt, in practice, to serve some of the fragmented interests (as many as seem possible each time to be translated into votes). They are thus often led to failures or to particularly harmful side effects. But along with them, public political and social confrontation also suffers: each side selects and presents fragmentarily those data that it considers favor the view (and the particular interests) it wants to express, refusing to take into account those that would contradict it, or would relativize it. As long as such tactics prevail, productive syntheses are unattainable. And as long as the game of politics and public discourse is played this way –with the decisive contribution of the media–, confusion spreads in society, the feeling of being wronged develops in real losers but also in not a few beneficiaries, blind rage flares up, trust in political agents is eroded; therefore, the prospects for policies that would solve problems and take us forward also recede.