Στρατηγικά διδάγματα από τον πόλεμο της Ουκρανίας

Abstract

Η παρούσα διπλωματική εργασία, μέσα από μία καταγραφή των στρατηγικών διδαγμάτων που προκύπτουν από την πολεμική σύγκρουση στην Ουκρανία, όπως αυτή έχει μέχρι το φθινόπωρο του 2024, επιχειρεί να απαντήσει στο πώς τα διδάγματα από την μέχρι σήμερα εμπειρία του εξεταζόμενου πολέμου επηρέασαν την στρατηγική σκέψη και προσέγγιση και πώς η νέα αυτή στρατιωτική εμπειρία συνεισφέρει στην ανάπτυξη νέων στρατηγικών στον τομέα των ενόπλων συγκρούσεων. Αρχικά, στο 1ο κεφάλαιο της εργασίας, αναπτύσσονται βασικές έννοιες, όπως αυτές, της ένοπλης σύγκρουσης, της στρατηγικής και των στρατηγικών διδαγμάτων που αποτελούν το θεωρητικό υπόβαθρο του πονήματος. Στο 2ο κεφάλαιο, πραγματοποιείται αναφορά στις εκτιμώμενες στρατηγικές επιδιώξεις των αντιπάλων, τόσο κατά την έναρξη της σύγκρουσης όσο και στη συνέχεια αυτής, ενταγμένες μέσα στο ευρύτερο γεωπολιτικό πλαίσιο. Στο 3ο κεφάλαιο, περιγράφονται αναλυτικά οι καινοτομίες και πρωτιές κάθε μίας από τις αντιμαχόμενες πλευρές καθώς και τα διδάγματα που αυτές προσφέρουν στην έρευνά μας. Η ρωσική πλευρά διακρίθηκε στις επιχειρήσεις στον κυβερνοχώρο και στον Ηλεκτρονικό Πόλεμο. Σταδιακά αύξησε τις πυραυλικές επιθέσεις με βαλλιστικούς πυραύλους και Drone. Η Ουκρανία με την σειρά της, γαλούχησε τους τακτικούς διοικητές της στην κουλτούρα λήψης απόφασης με βάση την αποστολή, ξεχώρισε στο τομέα των μη επανδρωμένων συστημάτων, αναβάθμισε με τη βοήθεια των δυτικών τεχνολογικών εταιριών τη σύγκρουση σε έναν «Αλγοριθμικό Πόλεμο», ανέπτυξε αποτρεπτική αντιαεροπορική και αντιβαλλιστική ικανότητα, σταμάτησε τις ρωσικές ΤΘ δυνάμεις με φθηνά φορητά αντιαρματικά, εφέλκυσε την αντίπαλο της σε έναν πόλεμο χαρακωμάτων και τέλος με δυτική συνδρομή απέκτησε στρατηγικό πυροβολικό ικανό να χτυπά μέσα στο ρωσικό έδαφος. Στο 4ο κεφάλαιο καταγράφονται οι στρατηγικές αποτυχίες και τα σφάλματα των δύο αντιπάλων, επιχειρείται μία προσέγγιση των πιθανών αιτιών και καταγράφονται τα μαθήματα που μας δίνουν. Εντός αυτού του πλαισίου, από την ρωσική πλευρά καταγράφεται, η αδυναμία συγκέντρωσης στρατηγικών πληροφοριών σε πολιτικό και στρατιωτικό επίπεδο καθώς και η υποτίμηση των δυνατοτήτων της Ουκρανίας, η αναποτελεσματική αλυσίδα διοίκησης των ρωσικών ΕΔ και η λανθασμένη αρχική συγκρότηση τους για την επιχείρηση, η αποτυχία των επαγγελματικών στρατιωτικών τμημάτων, η αποτυχία εξασφάλισης αεροπορικής υπεροχής, συντονισμού και υποστήριξης με τις χερσαίες επιχειρήσεις και η αποτυχία της ρωσικής υποστήριξης Διοικητικής Μέριμνας. Από την ουκρανική πλευρά αναλύεται η αποτυχημένη ουκρανική αντεπίθεση του 2023 και η αγωνιώδη προσπάθεια των δυτικών να διατηρήσουν ζωντανές τις ουκρανικές επιχειρησιακές δυνατότητες και αντοχές. Στο 5ο κεφάλαιο απαριθμούνται και καταγράφονται τα συμπεράσματα που προκύπτουν από την προηγούμενη ανάλυση και τέλος επιχειρείται η προβολή των διδαγμάτων και των συμπερασμάτων στην ελληνική προοπτική και γίνονται εισηγήσεις για εφικτές, κατά την γνώμη του γράφοντος, πρωτοβουλίεςThis thesis, through an account of the strategic lessons learned from the military conflict in Ukraine, as it has up to the Αutumn of 2024, attempts to answer how the lessons learned from the experience of the war under consideration, have influenced strategic thinking and approach, and how does this new military experience contribute to the development of new strategies in the field of armed conflict? Firstly, in chapter 1 of the thesis, basic concepts, such as those of armed conflict, strategy and strategic lessons learned, are developed and form the theoretical background of the thesis. In Chapter 2, a discussion of the estimated strategic objectives of the adversaries is provided, both at the beginning of the conflict and in its aftermath, embedded within the broader geopolitical context. In Chapter 3, we detail the innovations and firsts of each of the warring sides and the lessons they offer to our research. The Russian side excelled in Cyber Operations and Electronic Warfare. It has gradually increased missile attacks with ballistic missiles and drones. Ukraine, in turn, indoctrinated its tactical commanders in the culture of Mission-Based Decision Making, excelled in the field of unmanned systems, upgraded with the help of Western Technology Companies the conflict into an "Algorithmic War", developed a deterrent Anti-Aircraft and Anti-Ballistic capability, stopped Russian Armor Forces with cheap portable Anti-Tank weapons, engaged its opponent in a trench warfare and finally, with Western assistance, acquired strategic artillery capable of striking inside Russian territory. Chapter 4 lists the strategic failures and mistakes of the two opponents, attempts an approximation of the possible causes and records the lessons they teach us. Within this framework, the Russian side records, the failure to gather Strategic Information at the civilian and military level and the underestimation of Ukraine's capabilities, the ineffective chain of command of the Russian Armed Forces and its incorrect initial formation for the operation, the failure of professional military divisions, the failure to secure air superiority, coordination and support with ground operations, and the failure of Russian logistics support. From the Ukrainian side, the failed Ukrainian counter-offensive of 2023 and the agonizing Western effort to keep Ukrainian operational capabilities and endurance alive, are analyzed. Chapter 5 lists and records the conclusions drawn from the previous analysis and finally attempts to project the lessons and conclusions into the Greek perspective and makes suggestions for feasible, in accordance with the author's opinion, initiatives.