Ζητήματα προστασίας περιβάλλοντος από χωροθέτηση και λειτουργία Χ.Υ.Τ.Α.: εθνική κι ευρωπαϊκή προσέγγιση

Abstract

Η προστασία του περιβάλλοντος διεκδικεί ολοένα και περισσότερο το ενδιαφέρον της ευρωπαϊκής έννομης τάξης, καθώς νέες διακινδυνεύσεις κάνουν την εμφανισή τους με αβέβαιες επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώπων και την οικολογική ισορροπία του πλανήτη μας, αλλά και την βιωσιμότητα του περιβάλλοντος προς χάριν των μελλοντικών γενεών. Στα πλαίσια του περιβαλλοντικού προσανατολισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γεννήθηκε και αναδείχθηκε η κοινοτική πολιτικών αποβλήτων, βασική συνισταμένη της οποίας αποτελεί το δίπολο προστασία του περιβάλοντος και προστασία της δημόσιας υγείας. Με μία σειρά κοινοτικών οδηγιών επιχειρείται να τεθεί υψηλά η στάθμη της αξιούμενης περιβαλλοντικής προστασίας στα πλαίσια της διαχείρισης των απορριμμάτων. Γέννημα του διαλόγου της ευρωπαϊκής με την εθνική έννομη τάξη αποτελεί και η εσωτερική νομοθεσία που ρυθμίζει την διαχείριση των απορριμμάτων. Ο χαρακτήρας των οικείων κανόνων ως τεχνικών και πολύπλοκων, δεν διευκολύνει την διαδικασία της μετουσίωσης τους απο την εθνική νομοθεσία και την ενσωμάτωση του ευρωπαϊκού περιβαλλοντικού κεκτημένου απο την χώρα μας. Η στρεβλή μεταφορά των κοινοτικών οδηγιών στο εσωτερικό δίακαιο και η πλημμελής εφαρμογή του απο την διοίκηση, οδηγούν σε σωρεία παραλείψεων και αστοχιών που συνεπιφέρουν την ακύρωση των σχετικών διοικητικών πράξεων απο τα δικαστήρια. Καίρια παρουσιάζεται στο σημείο αυτό η επεξεργασία του νομικού πλαισίου απο τον Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστή, το ΣτΕ, το οποίο αποδεικνύει για άλλη μία φορά την ικανότητά του για επιδέξιους ερμηνευτικούς χειρισμούς και απευθείας αναγωγή στο κοινοτικό δίκαιο. Σην εθνική πορεία προς την ενσωμάτωση των ευρωπαϊκων επιταγών που αφορούν την διαχείριση αποβλήτων, σημαδεύει ένας μεγάλος αριθμός καταδικαστικών αποφάσεων απο το Δικαστήριο των Ευρωαϊκων Κοινοτήτων για παραβίαση των υποχρεώσεων που υπέχουμε ως κράτος μέλος της ΕΕ. Μεταξύ αυτών ξεχωρίζει η περίφημη υπόθεση του χειμάρρου Κουρουπητού Φανίων Κρήτης, η οποία αποτέλεσε παράδειγμα της αδιαφορίας των αρχών για την σοβαρότατη απειλή του φυσικού περιβάλλοντος από την ανεξέλεγκτη απόθεση των αποβλήτων. Η δεύτερη καταδίκη της χώρας μας για έλλειψης συμμόρφωσης προς την απόφαση του ΔΕΚ οδήγησε στην καταβολή τεράστιων χρηματικών ποσών υπό την μορφή οικονομικής κυρώσεως. Είναι δε πολύ πιθανό να υποστούμε νέες χρηματικές ποινές λόγω μη συμμόρφωσης προς την νεώτερη απόφαση του ΔΕΚ για εξάλειψη όλων των παράνομων χωματερών. Σέλος, η εθνική νομολογία έχει αντιμετωπίσει συχνά περιπτώσεις κατά τις οποίες η χωροθέτηση και λειτουργία μίας εγκαταστάσεως διαχείρισης απορριμμάτων έχει εγείρει συγκρούσεις με άλλα «περιβαλλοντικά αγαθά» που προστατεύονται από το Σύνταγμά μας ή από το κοινοτικό δίκαιο. Στις περιπτώσεις αυτές ο εθνικός δικαστής προβαίνει σε στάθμιση των διακυβευόμενων αγαθών, που αποτελούν διαφορετικές εκφάνσεις του δημοσίου συμφέροντος, οδηγούμενος εν πολλοίς απο την αρχή της αναγκαιοτητας που υπαγορεύει την επίλυση κρίσεων στο τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων