Η κανονικοποίηση του ακροδεξιού λόγου στα ΜΜΕ

Abstract

Η παρούσα έρευνα εξετάζει την κανονικοποίηση του ακροδεξιού λόγου στα Μ.Μ.Ε., εστιάζοντας στο ελληνικό πλαίσιο. Στόχος να διερευνηθεί αν ο λόγος των ακροδεξιών κομμάτων αναπαράγεται και ενσωματώνεται στα μέσα ενημέρωσης, αλλά και με ποιο τρόπο συμβαίνει αυτό. Για τις ανάγκες της εργασίας επιλέχθηκαν τρία ελληνικά κόμματα αυτού του χώρου, η «Ελληνική Λύση», η «ΝΙΚΗ» και η «Φωνή Λογικής», καθώς και τρία κεντρικά μέσα ενημέρωσης, τα κανάλια «ΣΚΑΪ» και «STAR» και η ενημερωτική ιστοσελίδα «Δημοκρατία». Από τα κόμματα συγκεντρώθηκαν ορισμένες δηλώσεις ή ανακοινώσεις αυτών ή των προέδρων τους, σχετικά με δύο βασικούς θεματικούς άξονες του ακροδεξιού λόγου, τη μετανάστευση, την εγκληματικότητα και την ασφάλεια. Αντίστοιχα ρεπορτάζ, άρθρα και συνεντεύξεις αντλήθηκαν από τα τρία μέσα ενημέρωσης. Το σχετικό υλικό αφορά στο διάστημα από τον τελευταίο μήνα πριν τις Ευρωεκλογές του 2024, που αποτυπώθηκε η άνοδος της ακροδεξιάς σε Ελλάδα και Ευρώπη, μέχρι τον Μάιο του 2025, ενώ υπήρξε και η αυστηροποίηση της μεταναστευτικής πολιτικής μιας σειράς κρατών, που επανέφεραν τη μετανάστευση ψηλά στην ατζέντα. Αυτά τα αποσπάσματα αναλύθηκαν με τα εργαλεία της λογοϊστορικής προσέγγισης της Κριτικής Ανάλυσης Λόγου και ιδιαίτερα με την έννοια του «τόπου», που συμβάλλει στην ανάδειξη των επιχειρημάτων που χρησιμοποιούνται στον λόγο. Συνδυαστικά λειτούργησε και η σχετική θεωρία, η οποία αφορά στον ρόλο των ΜΜΕ στην κανονικοποίηση του ακροδεξιού λόγου. Από την έρευνα φανερώθηκε το εύρος των εργαλείων των μέσων, με την οποία αναπαράγεται παρόμοια ρητορική, χρησιμοποιώντας βίντεο, εικόνες, τεχνικές δραματοποίησης κλπ. Αποτυπώθηκε ότι, υπάρχει σημαντική σύγκλιση των λόγων των δύο πλευρών, οι οποίες, μέσω του φακού «εμείς και αυτοί» κατασκευάζουν τη μετανάστευση και τις μειονότητες, στη συγκεκριμένη περίπτωση τους Ρομά, ως πρόβλημα, απειλή και κίνδυνο για την κοινωνία και τη χώρα, οι οποίες πρέπει να προστατευτούν. Με την ανάλυση των επιχειρημάτων τους, προέκυψε πως και οι δύο πλευρές ζητούν αυστηροποίησης της μεταναστευτικής πολιτικής και της φύλαξης των συνόρων, στη μία περίπτωση και ισχυρή αστυνόμευση, στην άλλη. Η διαφορά έγκειται στην ένταση και την αυστηρότητα των προτεινόμενων μέτρων για τα συγκεκριμένα θέματα, καθώς τα ακροδεξιά κόμματα θέτουν την ανάγκη επαναπροωθήσεων και απελάσεων, ενώ ζητούν δικαίωμα στην οπλοκατοχή και αύξηση των ποινών αντίστοιχα.This research examines the normalization of far-right discourse in the media, focusing on the Greek context. The aim is to investigate whether the discourse of far-right parties is reproduced and incorporated in the media, but also the way in which this happens. For the study’s purpose, three Greek parties that belong in this field, "Hellenic Solution", "NIKI" and "Voice of Logic", were selected, as well as three central media, the TV channels "SKAI" and "STAR" and the news website "Democracy". A number of statements or announcements by the parties or their presidents were collected, relating to two main thematic axes of far-right discourse: immigration and crime and security. Corresponding reports, articles and interviews were selected from the three media outlets. The relevant material covers the period from a month prior to the 2024 European elections, which reflected the rise of the far-right in Greece and Europe, until May 2025, when the tightening of the immigration policies took place in a number of states, which put immigration back high on the agenda. These passages were analysed using the “tools” of the literary-historical approach of Critical Discourse Analysis, particularly the concept of “topos”, which helps to highlight the arguments used in the discourse. The related theory on the role of the media in the normalisation of far-right discourse also worked in combination to the above. The research revealed the range of media tools with which similar rhetoric is reproduced, using video, images, dramatization techniques, etc. It was revealed that, there is a significant convergence of discourses of both sides, which, through the lens of "us and them", construct immigration and minorities, in this case the Roma, as a problem, a threat and a danger to society and the country, which must be protected by them. By analysing their arguments, it emerged that both sides are calling for tighter immigration policy and border security, on the one hand, and strong policing, on the other. The difference lies in the intensity and severity of the proposed measures on these issues, with the far-right parties putting forward the need for repatriation and deportations, while calling for the right to bear arms and increased penalties respectively.