Το αραβικό στοιχείο στη σύγχρονη ελληνική περιηγητική λογοτεχνία

Abstract

Τα ταξίδια σε χώρες κοντινές ή μακρινές είναι ένα θέμα που έχει σε σημαντικό βαθμό απασχολήσει τη σύγχρονη λογοτεχνία. Τα περιηγητικά κείμενα, πέρα από τη λογοτεχνική τους αξία, αποτελούν και μαρτυρία για τη γνωριμία και την κατανόηση του άλλου. Έτσι, το ταξιδιωτικό κείμενο γίνεται συνάμα και ένα ντοκουμέντο, ενώ με το πέρασμα του χρόνου αναγνωρίζεται ως μία από τις βασικές πηγές άντλησης πληροφοριών για τους τόπους που περιγράφονται και προσφέρεται για εκτενή έρευνα από αρκετούς κλάδους των ανθρωπιστικών επιστημών: «Από τη μια μεριά, ο άνθρωπος σε σχέση με τον ίδιο του τον εαυτό· η αυτοσυνειδησία του, έτσι όπως διαμορφώνεται μέσα από το βλέμμα του περιηγητή στον άλλο, στο διαφορετικό. Αλλά και ο άνθρωπος απέναντι στον άλλο· η εικόνα του “άλλου”, η “ετερότητα” που τόσες μελέτες έχει προκαλέσει στα πρόσφατα χρόνια, δίνοντας στο ταξιδιωτικό κείμενο πρωτεύουσα θέση στο χώρο της συγκριτικής λογοτεχνίας και ιστορίας των ιδεών […]. Από την άλλη, ο άνθρωπος και το φυσικό του περιβάλλον ή καλύτερα μέσα στο φυσικό του περιβάλλον. Εδώ πια έχουμε να κάνουμε όχι με τον περιηγητή, αλλά με τις μαρτυρίες του για τους μακρινούς τόπους και τους κατοίκους τους, φυσικά, όπως εκείνος τις περιγράφει και τις μεταφέρει. Έτσι τα περιηγητικά κείμενα αποβαίνουν συχνά πρώιμες προσπάθειες μεθοδικής παρατήρησης για ανθρωπολογικά και εθνολογικά, για οικονομικά και κοινωνιολογικά φαινόμενα και συντελούν, με τον καιρό, στη γένεση και διαμόρφωση των νέων επιστημών του ανθρώπου». Στόχος της παρούσας μελέτης είναι να διερευνήσει την παρουσία του αραβικού στοιχείου στην ελληνική ταξιδιωτική λογοτεχνία, μέσα από την αναζήτηση των αραβικών στερεοτύπων και χαρακτήρων στα κείμενα των ελλήνων περιηγητών που έχουν επισκεφθεί αραβικές χώρες.Travels to nearby or distant countries is a theme that has significantly engaged modern literature. Travel texts, beyond their literary value, also constitute testimony for the acquaintance and understanding of the other. Thus, the travel text becomes simultaneously a document, while with the passage of time it is recognized as one of the basic sources for drawing information about the places described and is offered for extensive research by several branches of the humanities: "On the one hand, man in relation to his own self; his self-consciousness, as it is formed through the traveler's gaze at the other, at the different. But also man in relation to the other; the image of the 'other,' the 'otherness' that has provoked so many studies in recent years, giving the travel text a primary position in the field of comparative literature and history of ideas [...]. On the other hand, man and his natural environment or better within his natural environment. Here we are dealing not with the traveler, but with his testimonies about distant places and their inhabitants, naturally, as he describes and conveys them. Thus travel texts often prove to be early attempts at methodical observation of anthropological and ethnological, economic and sociological phenomena and contribute, in time, to the genesis and formation of the new sciences of man." The aim of the present study is to investigate the presence of the Arabic element in Greek travel literature, through the search for Arabic stereotypes and characters in the texts of Greek travelers who have visited Arab countries.