Σύγχρονα Θέματα, τεύχος 128 -129 (Ιαν. - Ιούν. 2015)
Μόνιμο URI για αυτήν τη συλλογήhttps://pandemos.panteion.gr/handle/123456789/20008
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ
Thomas Piketty, «Χρειαζόμαστε μια πραγματική κοινωνική και δημοκρατική επαναθεμελίωση της ευρωζώνης», συνέντευξη στους Γιώργο Ιωαννίδη / Γιάννη Μπαλαμπανίδη
MURAT BELGE, «Η λύση είναι μια κοινή στάση απέναντι στο ΑΚΡ», συνέντευξη στον Ertan Altan
ΑΡΘΡΑ-ΜΕΛΕΤΕΣ
ΦΩΤΗΣ ΛΥΣΑΝΔΡΟΥ, Τρεις μύθοι που στηρίζουν την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ – Grexit
Jean-Luc Nancy, Όψεις του από-κοινού, μια συζήτηση με τους Αθηνά Αθανασίου / ΓΕΡΑΣΙΜΟ ΚΑΚΟΛΥΡΗ / ΑΠΟΣΤΟΛΟ ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟ
ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΑΚΡΥΝΙΩΤΗ, Η επικαιρότητα του Θυρωρού της νύχτας της Liliana Cavani
ΓΙΩΡΓΟΣ ΦΑΡΑΚΛΑΣ, Οι άριστοι, η ισοπέδωση και η δημοκρατία
ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΜΠΙΤΣΩΡΗΣ, Aίμα συγγενικό – αίμα πολέμου: βιβλιοκριτικό δοκίμιο
ΑΛΕΞΗΣ ΠΟΛΙΤΗΣ, Η Κωνσταντινούπολη στην ελληνική πεζογραφία κατά τη δεκαετία 1861-1870
Αφιέρωμα: Δημήτρης Σπάθης (1925-2014)
Επιμέλεια αφιερώματος: ΒΙΚΤΩΡ ΑΡΔΙΤΤΗΣ / ΠΛΑΤΩΝ Μαυρομούστακος
ΠΛΑΤΩΝ Μαυρομούστακος, Δημήτρης Σπάθης: ένας πρωτοπόρος των θεατρικών σπουδών
ΑΛΚΗ ΖΕΗ, Μια …συνεργασία με τον Σπάθη στα βάθη της Κεντρικής Aσίας
ΒΙΚΤΩΡ ΑΡΔΙΤΤΗΣ, Τα μετρημένα λόγια
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΠΑΘΗΣ, τα πρώτα βήματα της νεοελληνικής κωμωδίας
Αφιέρωμα: ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΒΟΓΙΑΤΖΗΣ (1944-2013)
Επιμέλεια αφιερώματος: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΥΡΤΑΤΑΣ
Ειρήνη Λεβίδη, Η περιπέτεια της δημιουργίας
ΕΛΕΝΗ ΒΑΡΟΠΟΥΛΟΥ, Η ηθική της φόρμας
ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΚΕΥΑΣ, Λευτέρης Βογιατζής: ο ηθοποιός (και ο σκηνοθέτης;) του κινηματογράφου
ΑΛΕΚΟΣ ΒΛ. ΛΕΒΙΔΗΣ, Μέγεθος σιωπών που φέρνουν τον λόγο και όχι το αντίθετο
ΕΛΣΗ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΔΟΥ, Χώρος και λόγος στο ρεπερτόριο του Λευτέρη Βογιατζή (1982-2013)
Ειρήνη Λεβίδη, Κατάλογος παραστάσεων Λευτέρη Βογιατζή
ΣΥΝΕΔΡΙΑ-ΕΚΘΕΣΕΙΣ
ΑΘΗΝΑ ΣΥΡΙΑΤΟΥ, Η ιστορία μετά τον Hobsbawm
ΕΦΗ ΓΑΖΗ, «Η δημοκρατία δικαίω ουδέποτε κατελύθη»
ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΣΙΕΣ
Για το βιβλίο: Saul Friedländer, Η ναζιστική Γερμανία και οι Εβραίοι:
ΣΤΑΥΡΟΣ ΖΟΥΜΠΟΥΛΑΚΗΣ, Πόσο κανονική μπορεί να ήταν η ζωή στη ναζιστική Γερμανία;
Ρίκα Μπενβενίστε, Για μια νέα ιστορία της εξόντωσης των Eβραίων
Για το βιβλίο: Ελένη Παπάζογλου, Το πρόσωπο του πένθους: η Ηλέκτρα του Σοφοκλή ανάμεσα στο κείμενο και την παράσταση
ΠΛΑΤΩΝ Μαυρομούστακος, Ανάμεσα στην Hobsbawm κλασική φιλολογία και τις θεατρικές σπουδές
Κώστας Βαλάκας, Η πολλαπλότητα του προσώπου της Ηλέκτρας του Σοφοκλή στο κείμενο και την παράσταση
ΕΛΛΗ ΔΡΟΥΛΙΑ, Όταν επίσημα θεσμικά όργανα του ελληνικού κράτους μιλούν για τον εαυτό τους. Για το βιβλίο: Μαρία Χ. Βακαλοπούλου / Νίκος Ε. Καραπιδάκης (επιμ.), Αρχειονομία, η πρακτική των Γενικών Αρχείων του Κράτους
ΧΡΙΣΤΟΣ ΜΑΗΣ, Κράτος εν κράτει. Για το βιβλίο: Γιάννης Σκαλιδάκης, Η Ελεύθερη Ελλάδα: η εξουσία του ΕΑΜ στα χρόνια της Κατοχής (1943-1944)
ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΛΑΒΑΜΕ
Περιήγηση
Πρόσφατες Υποβολές
Τεκμήριο «Χρειαζόμαστε μια πραγματική κοινωνική και δημοκρατική επαναθεμελίωση της ευρωζώνης», συνέντευξη στους Γιώργο Ιωαννίδη / Γιάννη ΜπαλαμπανίδηΠικετί, Τομά; Piketty, Thomas (2015)Ο Τομά Πικετί είναι διευθυντής σπουδών στην École des Hautes Études en Sciences Sociales (EHESS) και διδάσκει στη Σχολή Οικονομικών του Παρισιού (École d’Économie de Paris). Οι ερευνητικές του εργασίες, μια πρωτότυπη σύνθεση οικονομικής ιστορίας και θεωρίας, επικεντρώνονται στη σχέση μεταξύ οικονομικής ανάπτυξης και κατανομής του πλούτου και στην ανάλυση της εξέλιξης, στη μακρά διάρκεια, των υψηλότερων και χαμηλότερων εισοδημάτων σε σχέση με το συνολικό εθνικό εισόδημα. Στο τελευταίο του βιβλίο Το κεφάλαιο τον 21ο αιώνα (που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πόλις) παρουσιάζει μια εκτεταμένη συγκριτική μελέτη στοιχείων για τη σχέση πλούτου και εισοδηματικών ανισοτήτων. Ο Πικετί επερωτά τη συσχέτιση ανάπτυξης και ισότητας, δείχνοντας ότι οι δομές συσσώρευσης και κατανομής του πλούτου δεν έχουν αλλάξει όσο πιστεύαμε στην αισιόδοξη μεταπολεμική εποχή, και σήμερα απειλούν να οδηγήσουν σε ακραίες ανισότητες που υπονομεύουν τις δημοκρατικές αξίες. Υπό αυτό το πρίσμα επιχειρεί να επαναφέρει το ζήτημα της αναγκαίας παρέμβασης πολιτικών και οικονομικών δημοκρατικών θεσμών στην εξέλιξη των τάσεων της οικονομίας.Τεκμήριο «Η λύση είναι μια κοινή στάση απέναντι στο ΑΚΡ», συνέντευξη στον Ertan AltanΜπελγκέ, Μουράτ; Belge, Murat (2015)«Ο αγώνας του ΑΚΡ είναι ιερός αγώνας». «Ο Ερντογάν είναι ο αδιαφιλονίκητος ηγέτης». «Αποστολή του ΑΚΡ είναι να κλείσει την παρένθεση του κοσμικού κράτους». Τέτοιες φράσεις ακούγονται όλο και περισσότερο τον τελευταίο καιρό από στελέχη του κυβερνώντος κόμματος και από φιλοκυβερνητικούς σχολιαστές. Έναντι αυτών, αντιπολιτευόμενοι διανοούμενοι και δημοσιογράφοι γράφουν άρθρα με τίτλους, όπως: «Οι εκλογές αυτές ίσως να είναι οι τελευταίες: μετά θα είστε ή “πολεμιστές του ιερού αγώνα” ή “προδότες”»∙ «Τώρα είναι η ώρα της υπεράσπισης του κοσμικού κράτους» ή «Το ζήτημα δεν είναι το προεδρικό σύστημα, είναι η “νέα τάξη πραγμάτων” –εσείς ακόμη δεν το καταλάβατε;»… Μέσα στο κλίμα αυτό, ο Μουράτ Μπελγκέ συζητά με τον Ερτάν Αλτάν (εφ. Taraf, 15-16.2.2015), μεταξύ άλλων θεμάτων για την κατάσταση της τουρκικής αριστεράς, την ιστορία της, το αν έχει επηρεαστεί από τον κεμαλισμό, το κατά πόσο θα μπορούσε να ενωθεί και να προσφέρει μια αριστερή επιλογή…Τεκμήριο Τρεις μύθοι που στηρίζουν την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ (Grexit): Η αποδόμηση του επιχειρήματοςΛυσάνδρου, Φώτης; Lysandrou, Photis (2015)Η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια σκληρή επιλογή: είτε θα συμβιβαστεί με τους όρους που τις έθεσαν οι διεθνείς δανειστές της και θα παραμείνει στην ευρωζώνη είτε θα απορρίψει κάθε συμβιβασμό και θα αποχωρήσει από την ευρωζώνη. Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ εκλέχθηκε τον Ιανουάριο του 2015 με την υπόσχεση ότι θα σκίσει το ευρέως αντιδημοτικό μνημόνιο που επέβαλε η Τρόικα, παραμένοντας ταυτόχρονα στο ευρώ. Ήταν μια υπόσχεση που δεν μπορούσε να τηρηθεί. Μετά από μερικούς μήνες σκληρών διαπραγματεύσεων είναι ξεκάθαρο ότι οι δανειστές της χώρας, καθοδηγούμενοι από τη γερμανική κυβέρνηση, δεν έχουν σκοπό να αποδεχθούν μια επαναδιαπραγμάτευση της συμφωνίας που θα ελαφρύνει σημαντικά το εξωτερικό χρέος της Ελλάδας και συνεπώς την ανάγκη για μέτρα σκληρής λιτότητας που περιέχονται στο μνημόνιο.Τεκμήριο Η επικαιρότητα του Θυρωρού της νύχτας της Liliana CavaniΜακρυνιώτη, Δήμητρα; Makrinioti, Dimitra (2015)Ξαναβλέποντας μια κινηματογραφική ταινία που για πρώτη φορά προβλήθηκε πριν από σαράντα χρόνια, η διερώτηση είναι μάλλον εύλογη: γιατί τώρα, γιατί πάλι; Έχει να μας πει κάτι νέο; Εξακολουθεί η ματιά της να επικεντρώνεται με ανατρεπτική διάθεση σε κρίσιμα ζητήματα, πάντα επίκαιρα για το κοινωνικό, πολιτικό και πολιτιστικό γίγνεσθαι; Με ποια οπτική μπορούμε σήμερα, που η προσδοκία για την εξάλειψη του φασισμού και του ναζισμού από την αποκαλούμενη δημοκρατική Ευρώπη έχει αποδειχτεί μια θλιβερή αυταπάτη, να ξαναδούμε τον Θυρωρό της νύχτας; Με τα ερωτήματα αυτά δεν υπονοώ πως, σε ό,τι ακολουθεί, θα μιλήσω για την ταινία αποσυνδέοντάς την από το χωρικό και χρονικό της πλαίσιο, ούτε πως θα τη δω αποκλειστικά και μόνο υπό το πρίσμα του παρόντος. Κάτι τέτοιο και άδικο θα ήταν και μεθοδολογικά παρακινδυνευμένο. Οι άξονες ανάλυσης ωστόσο που επέλεξα, υποτιμώντας αναγκαστικά κάποιους άλλους, είναι τέτοιοι που πιστεύω ότι ευνοούν τις διασυνδέσεις του τότε και του τώρα, διασυνδέσεις που δεν προμηνύουν αναπαραγωγή και επανάληψη, αλλά εμπεριέχουν αλλαγές, μετασχηματισμούς και ρήξεις που όμως συναντώνται σε έναν κοινό παρονομαστή: την αναβίωση του φασιστικού και του ναζιστικού φαινομένου, την αδυναμία των κοινωνικών θεσμών να τον αποκρούσουν και τη σχέση των δύο φαινομένων με έναν εξαιρετικά επιθετικό και αυταρχικό καπιταλισμό.Τεκμήριο Οι άριστοι, η ισοπέδωση και η δημοκρατία: οι εχθροί της ισότητας και οι αντιφάσεις τους κατά τον Σταύρο ΚωνσταντακόπουλοΦαράκλας, Γιώργος; Faraklas Matorikos, Georgios (2015)Δὲν γνωρίζουμε μὲ βεβαιότητα ἂν ἡ κεφαλαιοκρατία εἶναι ἕνα ἀντιφατικὸ σύστημα, ὅπως ὑποστήριζε ὁ Κὰρλ Μάρξ. Σίγουρα ὅμως οἱ ὑποστηρικτές της δὲν ἀποφεύγουν τὸν σκόπελο τῆς ἀντίφασης. Ὅσο καλοπροαίρετα καὶ ἂν δοῦμε, π.χ., τοὺς φίλους τῆς κεφαλαιοκρατίας ποὺ καταφέρονται κατὰ τῆς ἰσότητας, ἀκόμη κι ἂν υἱοθετήσουμε τὶς εὐνοϊκότερες ἀναγνώσεις τους, δὲν τοὺς γλυτώνουμε ἀπὸ ἀντιφάσεις. Ἡ ἰσότητα, γιὰ τοὺς ἐχθρούς της, εἶναι εἴτε μιὰ ψευδαίσθηση εἴτε μιὰ ἐπικίνδυνη πραγματικότητα. Ἂν εἶναι ψευδαίσθηση, ματαιοπονοῦν ὅσοι θέλουν νὰ ἐμποδίσουν τὴν ἀνισότητα τῆς φύσης νὰ ἐκφρασθεῖ καὶ ὡς κοινωνικὴ ἀνισότητα. Ἂν ἡ ἰσότητα εἶναι, ἀντιθέτως, μιὰ πραγματικότητα ̶ ἔστω ἡ πραγματικότητα μιᾶς ψευδαίσθησης ̶ , οἱ πολέμιοί της ἐκτιμοῦν, ὅτι εἶναι μιὰ ἐπικίνδυνη πραγματικότητα, τὴν ὁποία πρέπει νὰ ἐμποδίσουμε νὰ ἐκφρασθεῖ ὡς κοινωνικὴ ἰσότητα. Στὶς δύο περιπτώσεις, οἱ ἐχθροὶ τῆς ἰσότητας ἀντιφάσκουν. Αὐτὸ ὑπῆρξε, θαρρῶ, τὸ βασικὸ θέμα τοῦ ἐπιστημονικοῦ ἔργου τοῦ Σταύρου Κωνσταντακόπουλου.Τεκμήριο Aίμα συγγενικό – αίμα πολέμου: βιβλιοκριτικό δοκίμιο για τη συλλογή διηγημάτων του Δημοσθένη Παπαμάρκου υπό τον τίτλο ΓκιακΜπιτσώρης, Βαγγέλης; Bitsoris, Vangelis (2015)To Γκιακ του Δημοσθένη Παπαμάρκου είναι μια συλλογή κειμένων που απαρτίζεται από οκτώ διηγήματα και μία «παραλογή» σε παραδοσιακό ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο. Τέσσερα από αυτά εκδίδονται για πρώτη φορά, ενώ η συνολική δημοσίευσή τους εντάσσεται στο διάστημα μεταξύ των ετών 2013-2014.Τεκμήριο Η Κωνσταντινούπολη στην ελληνική πεζογραφία κατά τη δεκαετία 1861-1870: μια παρουσία-απουσίαΠολίτης, Αλέξης; Politis, Alexis (2015)Στην πεζογραφία της δεκαετίας 1861-1870 παρατηρούμε ένα ξαφνικό και ιδιότυπο φούντωμα της περιέργειας για την Κωνσταντινούπολη, που έπιασε κάποιες ρίζες και στο ελλαδικό κοινό∙ αλήθεια, τί ήξεραν οι Αθηναίοι κυρίως αναγνώστες για την πόλη που ονειρεύονταν να γίνει κάποτε η πρωτεύουσα τους κράτους τους; – είτε ορθότερα, τί τους πρόσφερε η λογοτεχνία σε αυτή τη γνώση;Τεκμήριο Αφιέρωμα: Δημήτρης Σπάθης (1925-2014)Μαυρομούστακος, Πλάτων; Mavromoustakos, Platon (2015)Ο Δημήτρης Σπάθης, ομότιμος καθηγητής του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών, υπήρξε χωρίς αμφιβολία μία εξαιρετικά σημαντική μορφή της ελληνικής θεατρολογίας, ένας πρωτοπόρος ερευνητής του ελληνικού θεάτρου με πλούσιο επιστημονικό έργο, δάσκαλος, άμεσα ή έμμεσα, για τους νεότερους θεατρολόγους. Ήταν ο πρώτος θεατρολόγος που γνώρισε η ελληνική πνευματική κοινότητα, εκείνος που για πρώτη φορά έκανε το πέρασμα ανάμεσα στη λογιοσύνη των παλαιότερων γενεών και τη γένεση ενός νέου επιστημονικού κλάδου. Διατήρησε το πνεύμα της περιέργειας και τη φιλέρευνη διάθεση των παλαιών, τις οποίες χάρη στην πανεπιστημιακή του παιδεία εμπλούτισε με την μέθοδο και τη συστηματικότητα που είναι απαραίτητα για κάθε επιστημονικό κλάδο.Τεκμήριο Μια …συνεργασία με τον Σπάθη στα βάθη της Κεντρικής AσίαςZei, Alki (2015)Τασκένδη: Ιούλιος του 1955. Έχω ένα χρόνο και κάτι μήνες στην Τασκένδη, όπου κατάφερα να φτάσω, στην καρδιά της Κεντρικής Ασίας, για να βρω τον Γιώργο Σεβαστίκογλου, που είχε βρεθεί εκεί μετά την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού, μαζί με όσους είχαν πολεμήσει στα βουνά. Ανάμεσά τους ο Δημήτρης Σπάθης που ως σήμερα απορώ πώς κατάφερε από το Κάιρο να βρεθεί στον Γράμμο. Άγνωστη γη, άγνωστος για μένα κόσμος. Μόνο δυο φίλους βρήκα από τα παλιά, τον Μάνο Ζαχαρία και τον γνωστό ηθοποιό Αντώνη Γιαννίδη. Ο Γιώργος όμως μου γνώρισε έναν καινούριο κολλητό του φίλο, πολύ πιο νέο απ’ αυτόν, τον Δημήτρη Σπάθη, που το όνειρό του τότε ήταν, όπως έλεγε, να σπουδάσει ιστορία ή θέατρο. Ο Γιώργος του έλυσε το πρόβλημα και τον συμβούλεψε να σπουδάσει ιστορία θεάτρου. Να τα συνδυάσει όλα και να γίνει θεατρολόγος. -Γιατί στην Ελλάδα δεν υπήρχαν θεατρολόγοι και θα ήτανε πολύ χρήσιμος, όταν θα γυρίζαμε. Όταν θα γυρίζαμε! Αυτό ήταν ο καημός μας. Πότε και πώς θα γυρίζαμε.Τεκμήριο Τα μετρημένα λόγιαΑρδίττης, Βίκτωρ; Arditis, Victor (2015)Γνώρισα τον Δημήτρη Σπάθη αμέσως μετά τη Μεταπολίτευση. Μας χώριζαν σχεδόν τριάντα χρόνια. Με το θράσος του Ρηγά τού μίλησα αμέσως στον ενικό, όπως και στον Δρακόπουλο, τον Φιλίνη, τον Κύρκο, ακόμη και τον Παρτσαλίδη. Δεν με διόρθωσε βέβαια –«στο Θέατρο και την Αριστερά μιλάμε στον ενικό», άκουσα αργότερα τον Αντουάν Βιτέζ να λέει στη Γαλλία. Τον είπα Μίμη, όπως είχα ακούσει να τον λένε κάποιοι μεγαλύτεροι. «Δημήτρη, σε παρακαλώ», αποσαφήνισε. Ήξερα τα κείμενα και τις κριτικές του στην προδικτατορική Επιθεώρηση Τέχνης, που είχαμε ξεκοκαλίσει τα χρόνια της χούντας. Εμείς, που εμπνεόμενοι από τον Μπρεχτ, ονειρευόμασταν τότε να συνδυάσουμε την Τέχνη με την Πολιτική, να ταράξουμε τη συνείδηση του θεατή δίχως συνθήματα, να ξαναδιαβάσουμε αλλιώς το παρελθόν, περιμέναμε με αδημονία τα Φώτα του Σπάθη (αλλά και του στενού φίλου του Γιώργου Σεβαστίκογλου): θα έφερναν τη ρώσικη σχολή μαζί με τη δυτικοευρωπαϊκή. Τους θέλαμε για Δασκάλους μας, τους είχαμε εμείς επιλέξει.Τεκμήριο Τα πρώτα βήματα της νεοελληνικής κωμωδίαςΣπάθης, Δημήτρης; Spathis, Dimitris (2015)Τα Σύγχρονα Θέματα αναδημοσιεύουν το πρώτο μέρος του μελετήματος του Δημήτρη Σπάθη με τίτλο «Τα πρώτα βήματα της νεοελληνικής κωμωδίας. Η ακτινοβολία του Χουρμούζη και η παρουσία του στο βουλγάρικο θέατρο του 19ου αιώνα», που δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο περιοδικό Ο Πολίτης, τχ. 54, τον Οκτώβριο του 1982 (σ. 335-364). Το πλήρες κείμενο περιλαμβάνεται στον τόμο με μελετήματα του Δημήτρη Σπάθη, που ετοιμάζει το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ), με επιμέλεια Νικηφόρου Παπανδρέου και τίτλο: Από τον Χορτάτση στον Κουν. Μελετήματα για το νεοελληνικό θέατρο.Τεκμήριο Η περιπέτεια της δημιουργίας: σχέδιο εργοβιογραφίας του Λευτέρη ΒογιατζήΛεβίδη, Ειρήνη; Levidi, Eirini (2015)Το κείμενο αυτό ξεκίνησε να είναι μια σχολιασμένη και εκτενής εργοβιογραφία του Λευτέρη Βογιατζή. Στον δρόμο ο χαρακτήρας του άλλαξε, το υλικό είναι τεράστιο και το στοιχείο της προσωπικής μαρτυρίας εμφιλοχωρεί σχεδόν παντού ̶ στην αρχή σχεδόν άθελά μου. Τριάντα-ένα χρόνια καθημερινής επαφής και ταυτόχρονα στενής συνεργασίας στο θέατρο, βαραίνουν. Ένα «πορτρέτο του καλλιτέχνη σε νεαρή ηλικία», όπως θα έλεγε ο Τζέημς Τζόυς, ξεμυτίζει δειλά πίσω από τα κείμενα, τις συνεντεύξεις του και τις σημειώσεις του. Το κείμενο που ακολουθεί, νομίζω τελικά, πως προσπαθεί να ανιχνεύσει τα στοιχεία εκείνα της ζωής του, της εμπειρίας και της συνεχούς, εργώδους και φιλότιμης προσπάθειας που έκανε καθημερινά ο Λευτέρης να μετατρέψει τα ερωτήματα της ζωής του σε τέχνη και στη συνέχεια να εμφυσήσει στην τέχνη του ζωή.Τεκμήριο Η ηθική της φόρμας: σχετικά με τη σκηνοθετική εργασία του Λευτέρη ΒογιατζήΒαροπούλου, Ελένη; Varopoulou, Eleni (2015)Ο σκηνοθέτης και ηθοποιός Λευτέρης Βογιατζής υπήρξε ένα enfant du siècle αφού αυτά που χαρακτήρισαν τις σκηνοθετικές και ερμηνευτικές καταθέσεις του, στα τέλη του κατεξοχήν αιώνα της σκηνοθετικής τέχνης και στην πρώτη δεκαετία του 21ου, ήσαν, πρώτον, η έμμονη θέληση για φόρμα, ακόμη και μέσα από δύσκολες διαδικασίες και μέχρι το σημείο εκείνο όπου η ίδια η φόρμα γίνεται καλλιτεχνική Ηθική. Δεύτερον, η επινόηση και υλοποίηση, κατά το ανέβασμα του έργου, ενός πρισματικού σκηνικού λόγου μέσα στον οποίο είχαν ενταχθεί τα πάντα: το ζήτημα του χώρου και μια «δραματουργία της θέασης», η εξονυχιστική ανίχνευση του κειμενικού σώματος και η έμπρακτη διατύπωση μιας σειράς ερμηνευτικών υποθέσεων αναφορικά με την ιδιοσυστασία της γλώσσας του κειμένου, τις φανερές όψεις αλλά και τα μυστικά μιας συγκεκριμένης λογοτεχνικής γραφής και ποιητικής καθώς αυτά προσφέρονται προς διαλεύκανση. Τρίτον, η αναγωγή της δουλειάς και παρουσίας του ηθοποιού σε κέντρο βάρους της παράστασης, δεδομένου ότι στις παραστάσεις του Λευτέρη Βογιατζή το παίξιμο ήταν μια σκέψη σωματοποιημένη, ενώ ήταν και η κρίσιμη εκείνη εμπειρία μέσα από την οποία το όντως πραγματικό αναφαίνεται στο θέατρο ως μια στιγμή αληθινής συνάντησης του σώματος των ηθοποιών με τη φωνή τους αλλά και με τις λέξεις κάποιου άλλου που παλεύουν να τις κάνουν δικές τους. Τέταρτον, η επιδίωξη τα «τοπία της παράστασης» να έχουν συγκροτηθεί έτσι ώστε ο θεατής να αφήνεται σε μια συν-αίσθηση, με τον τρόπο του Μπωντελαίρ, όταν αυτός μιλάει για οπτικές και ακουστικές αντιστοιχίες, για αισθήσεις που ανταποκρίνονται η μια στην άλλη και συνεργούν.Τεκμήριο Λευτέρης Βογιατζής: ο ηθοποιός (και ο σκηνοθέτης;) του κινηματογράφουΣκευάς, Γιώργος; Skevas, Giorgos (2015)Ο Λευτέρης, παρότι έπαιξε σε λίγες σχετικά ταινίες, λάτρευε τον κινηματογράφο. Ήταν πρώτα και πάνω απ’ όλα θεατής, που απολάμβανε μια ταινία με τον ενθουσιασμό και την περιέργεια ενός μικρού παιδιού. Έβλεπε και ήθελε να βλέπει τα πάντα. Το σινεμά ήταν για εκείνον μια μόνιμη και ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης. Οι μνήμες από τις ταινίες που είχε δει στα παιδικά και εφηβικά του χρόνια, τα φιλμς της δεκαετίας του ’60 και του ’70, ο ρώσικος κινηματογράφος, ο Ρενουάρ, ο Φελίνι, τα φιλμ-νουάρ, ο Βισκόντι και ο Ντράγερ, και βεβαίως ο Μπέργκμαν. Όλα μπορούσαν να του δώσουν ένα αρχικό ερέθισμα –το πρόσωπο ενός ηθοποιού, μια εικόνα, ένας φωτισμός– που κινητοποιούσε τη φαντασία του και το οποίο στη συνέχεια εγκατέλειπε ή το μετέτρεπε σε κάτι ολότελα καινούριο και τελείως διαφορετικό μέσα από την δική του, μοναδική και ιδιαίτερη, καλλιτεχνική ματιά.Τεκμήριο Μέγεθος σιωπών που φέρνουν τον λόγο και όχι το αντίθετοΛεβίδης, Αλέκος Βλ.; Levidis, Alekos V. (2015)Η πρώτη συνάντηση για να συζητηθεί ̶ σύμφωνα με τα λόγια του Λευτέρη ̶ «η σκοπιμότητα για ανάληψη από μέρος μου της σκηνογραφίας» έγινε μέσα στο πρώτο δεκαπενθήμερο του Ιουνίου του ’91. Προηγήθηκε μια βραδιά ανάγνωσης της μετάφρασης του Νίκου Παναγιωτόπουλου από τον ίδιο τον ποιητή. Μετά τις πρώτες επαφές, σύντομα οι συναντήσεις μας έγιναν καθημερινές. Το πυρετώδες κλίμα εκείνων των συνευρέσεων αντικατοπτρίζεται στις σημειώσεις του ημερολογίου μου.Τεκμήριο Χώρος και λόγος στο ρεπερτόριο του Λευτέρη Βογιατζή (1982-2013)Σακελλαρίδου, Έλση (2015)Όταν καλείσαι να αποτιμήσεις τη μακρά θεατρική προσφορά μιας πολυσχιδούς προσωπικότητας του θεάτρου όπως ο Λευτέρης Βογιατζής, τα διλήμματα είναι πολλά και δύσκολα. Κάτω από ποιο πρίσμα να αξιολογήσει κανείς την τριαντάχρονη θεατρική πορεία ενός τέτοιου θεατρανθρώπου, για την πληθωρική προσωπικότητα του οποίου έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί από τους κριτικούς τουλάχιστον είκοσι διαφορετικοί χαρακτηρισμοί; Οι θεωρητικοί και οι κριτικοί του θεάτρου έχουν την τάση να ακολουθούν τα δικά τους προδικασμένα νοητικά σχήματα, στα οποία προσπαθούν να καθυποτάξουν τη θεατρική δημιουργία, προκειμένου να εξασφαλίσουν μια καθαρή σημασιοδότηση για το φιλοθεάμον κοινό. Η προσπάθεια αυτή ίσως είναι βολική για το μέσο θεατρικό κοινό, αλλά ενέχει υπεραπλουστεύσεις και σχηματοποιήσεις που δεν αφήνουν να διαφανεί η πληθώρα των παραμέτρων, οι οποίες συνθέτουν τη θεατρική διαδικασία και τις αποφάσεις που οδηγούν σ’ αυτή. Συγκεκριμένα, η μελέτη του ρεπερτορίου του Λευτέρη Βογιατζή, που αποτελεί το θέμα αυτού του σύντομου σημειώματος, προϋποθέτει μια σύνθετη έρευνα, η οποία πρέπει να λάβει υπόψη της μια πλειάδα παραγόντων: τα προσωπικά βιώματα και τη γενική και θεατρική παιδεία του ίδιου του καλλιτέχνη, τις προσωπικές του προτιμήσεις, τις κατά καιρούς συνεργασίες του με συγκεκριμένα άτομα σε διάφορους τομείς της θεατρικής δημιουργίας, τον θεατρικό χώρο, τις αναθέσεις, τις χορηγίες και άλλες οικονομικές δεσμεύσεις −με άλλα λόγια όλες τις παραμέτρους που τρέφουν αλλά και περιορίζουν το θεατρικό όραμα.Τεκμήριο Κατάλογος παραστάσεων Λευτέρη ΒογιατζήΛεβίδη, Ειρήνη; Levidi, Eirini (2015)Τεκμήριο Η ιστορία μετά τον Hobsbawm: απολογισμός ενός συνεδρίουΣυριάτου, Αθηνά; Syriatou, Athina (2015)Μπορούμε να ασκήσουμε κριτική σε εκείνους που υπήρξαν κάποτε τα είδωλά μας; Κι ακόμα περισσότερο, μπορεί ο ενθουσιασμός μας για το δικό μας καινούριο να μην υποτιμήσει το παλιό πάνω στο οποίο στηρίχτηκε; Στο πρόσφατο συνέδριο για την Ιστορία μετά τον Hobsbawm, που έγινε στο Λονδίνο από 29 Απριλίου έως 1 Μαΐου 2014, οι οργανωτές έθεσαν τον φιλόδοξο στόχο να κάνουν ένα συνέδριο, όπου ο ίδιος ο Hobsbawm θα ήθελε να συμμετάσχει. Απέφυγαν να στήσουν μια αγιογραφία του και κάλεσαν μερικούς από τους σημαντικότερους ιστορικούς της βρετανικής, ευρωπαϊκής και παγκόσμιας ιστορίας, όχι τόσο για να αναμετρηθούν με την ιστορία που έγραψε ο Hobsbawm, αλλά περισσότερο για να αναδείξουν the state of the art της ιστορίας που γράφεται σήμερα. Οραματίστηκαν, δηλαδή, ένα συνέδριο που θα αναδεικνύει τις κυριότερες συζητήσεις, τα επιχειρήματα και τον αναλυτικό λόγο της ιστορίας που γράφεται σήμερα στη Βρετανία και γενικότερα στον αγγλοσαξωνικό κυρίως κόσμο. Ωστόσο, οι περισσότεροι ομιλητές επιδίωξαν, στην αρχή τουλάχιστον της ομιλίας τους, να αναφερθούν προσωπικά στη σχέση τους με τον Hobsbawm, είτε με τον ίδιο είτε με τα κείμενά του, ενώ η συντριπτική πλειονότητα διάλεξε στη συνέχεια να αντιπαρατεθεί κριτικά μαζί του, παρουσιάζοντας τη δική τους έρευνα. Η κριτική τους εστιαζόταν σε πτυχές όλων των γνωστών του έργων, από τα μικρότερα έως τα μεγαλύτερα, άλλοτε εκτιμώντας το γεγονός ότι ο Hobsbawm μαζί με τους μαρξιστές ιστορικούς υπήρξαν πρωτοπόροι στη μελέτη της κοινωνικής ιστορίας και άλλοτε απορρίπτοντας συνολικά το έργο του, προβάλλοντας τις νέες εξελίξεις στις ιστορικές μεθόδους. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι ακολούθησαν τα λόγια του Hobsbawm σε ένα γνωστό του άρθρο, όπου παρότρυνε τους ιστορικούς να ονειρευτούν το μέλλον και πιο συγκεκριμένα το μέλλον της ιστορίας πέρα από τα δεσμά του παρελθόντος, όσο πολύτιμα κι αν ήταν αυτά. Στις περισσότερες περιπτώσεις η κριτική αυτή δεν είχε στόχο την υποτίμηση του έργου του –αν και εκφράστηκαν στο συνέδριο και αυτές οι απόψεις– όσο η επισήμανση των πτυχών της ιστορικής πραγματικότητας που ο Hobsbawm δεν συμπεριέλαβε στο έργο του.Τεκμήριο «Η δημοκρατία δικαίω ουδέποτε κατελύθη»Γαζή, Έφη; Gazi, Efi (2015)Η επέτειος των σαράντα χρόνων από την πτώση της δικτατορίας των συνταγματαρχών βρήκε την Ελλάδα εν μέσω μιας πολύπλευρης κρίσης που επαναπροσδιόρισε τη μεταπολιτευτική συνθήκη. Η Μεταπολίτευση, ένας όρος πολύσημος, υιοθετήθηκε στη χώρα μας για να περιγράψει μια διαδικασία πολιτειακής μεταβολής, μια διαδικασία μετάβασης αλλά και μια περίοδο «μακράς διάρκειας» με εσωτερικές τομές. Αυτή η πολυσημία, σε συνδυασμό με την πυκνότητα της περιόδου αλλά και με τον αναστοχασμό για τον χαρακτήρα της, πρόσφατα καθιστά ακόμη πιο επίκαιρη τη διερεύνηση των απαρχών της. Αυτός ήταν ο στόχος της έκθεσης με τίτλο «Η δημοκρατία δικαίω ουδέποτε κατελύθη: 40 χρόνια από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας» που διοργανώθηκε από τη Βιβλιοθήκη της Βουλής κατά κύριο λόγο και το Ίδρυμα της Βουλής για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία. Η έκθεση αξιοποιεί και παρουσιάζει ένα πολύ πλούσιο και ζωντανό υλικό που περιλαμβάνει φωτογραφίες, εκδόσεις, προκηρύξεις, πρωτοσέλιδα από τον Τύπο, φύλλα της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως, προεκλογικό υλικό (φυλλάδια, προκηρύξεις, κτλ.), ψηφοδέλτια, βιβλία, έγγραφα που ανήκουν, εκτός από τη Βιβλιοθήκη της Βουλής, σε μια πλειάδα αρχειακών φορέων και οργανισμών αλλά και σε ιδιώτες. Διακρίνεται σε διαφορετικές ενότητες που περιλαμβάνουν την πτώση της δικτατορίας, τις πρώτες κρίσιμες μέρες της Μεταπολίτευσης, την αποκατάσταση των ατομικών ελευθεριών, την τουρκική εισβολή στην Κύπρο και το κυπριακό ζήτημα, τις πρώτες βουλευτικές εκλογές, το δημοψήφισμα για το πολιτειακό, το νέο σύνταγμα και τους πρώτους προέδρους της Δημοκρατίας, την εξωτερική πολιτική και την ασφάλεια, την ποινική δίωξη και καταδίκη των πραξικοπηματιών, την πνευματική ζωή και την πολιτιστική δημιουργία.