Σύγχρονα Θέματα, τεύχος 126 (Ιούλ. - Σεπτ. 2014)

Μόνιμο URI για αυτήν τη συλλογήhttps://pandemos.panteion.gr/handle/123456789/20006

ΕΠΕΑ ΠΤΕΡΟΕΝΤΑ ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΡΑΒΟΚΥΡΗΣ, Η ελευθερία της προσβολής ΣΩΤΗΡΙΑ ΛΙΑΚΑΚΗ, Σε αναζήτηση της χαμένης Ευρώπης: η κατάρρευση ενός «νορμάλ» προέδρου ΚΩΣΤΗΣ ΚΟΡΝΕΤΗΣ, Το άσχημο μυστικό του Πρίμο Λέβι και η σχετικοποίηση του καλού ΜΝΗΜΗ ΕΝΡΙΚΟ ΜΠΕΡΛΙΝΓΚΟΥΕΡ Αποσπάσματα από δύο κείμενά του, τριάντα χρόνια από τον θάνατό του: “δίκαιη λιτότητα”, κοινωνικός μετασχηματισμός και δημοκρατία ΑΡΘΡΑ-ΜΕΛΕΤΕΣ ΦΑΚΕΛΟΣ: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΚΡΙΣΗ Επιμέλεια φακέλου: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΙΕΡΡΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΙΕΡΡΟΣ: Η οικονομική σκέψη και η οικονομική πολιτική έξι χρόνια μετά την κρίση ΡΟΜΠΕΡΤ ΣΚΙΝΤΕΛΣΚΙ, Η επανάσταση στον ακαδημαϊκό χώρο μπορεί να προέλθει μόνο από τους φοιτητές ΜΠΕΡΤΡΑΝ ΚΑΝΤΕΛΟΝ, H μακροοικονομία κρίσεων βρίσκεται εκτός (συμβατικής) ακαδημαϊκής σκέψης ΡΑΝΤΑΛ ΡΕΪ, Το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα και το «θανάσιμο ελάττωμα» του ευρώ ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΙΕΡΡΟΣ, Οι δημοσιονομικές και νομισματικές πολιτικές ΗΠΑ και ΟΝΕ στην κρίση του 2008 ΓΙΩΡΓΟΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ, Οικονομική κρίση και θεωρητικές μετατοπίσεις: το παράδειγμα της απασχόλησης και της ανεργίας ΖΟΛΤΑΝ ΠΟΓΚΑΤΣΑ, Η πολιτική οικονομία της Ελλάδας ΑΡΙΕΛΛΑ ΑΣΕΡ, Η ψυχανάλυση στη δίνη του αντισημιτισμού ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΤΣΑΚΙΣΤΡΑΚΗ, Περί της συμβολικής λειτουργίας του δικαίου και των ορίων της: με αφορμή τη γαλλική συζήτηση σχετικά με τον «Γάμο για Όλους» ΜΑΡΙΑ ΠΡΕΚΑ, Τα μυστήρια των αρχείων: επί τα ίχνη Αρσακειάδων διδασκαλισσών ΣΥΝΕΔΡΙO ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΚΑΦΕ, Άκρα δεξιά και εξτρεμισμός στην Ευρώπη: με αφορμή μια δημόσια συζήτηση και ένα βιβλίο ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΣΙΕΣ ΛΙΖΥ ΤΣΙΡΙΜΩΚΟΥ, Μικρές ανήλικες και ενήλικες στιγμές. Για το βιβλίο: Νικόλας Σεβαστάκης, Γυναίκα με ποδήλατο: μικρά πεζά, διηγήματα και βινιέτες Για το βιβλίο: Δήμητρα Σαμίου, Τα πολιτικά δικαιώματα των Ελληνίδων 1864-1952: ιδιότητα του πολίτη και καθολική ψηφοφορία ΕΦΗ ΑΒΔΕΛΑ, Οδοιπορικό μισογυνισμού ΜΑΡΩ ΠΑΝΤΕΛΙΔΟΥ ΜΑΛΟΥΤΑ, Η απόδοση της ψήφου στις γυναίκες: μια στιγμή στη διαδικασία διεύρυνσης της δημοκρατίας ΔΗΜΗΤΡΗΣ Α. ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΣ, Για το βιβλίο: Παντελής Λέκκας, Αφαίρεση και εμπειρία: μια φορμαλιστική θεώρηση του ιδεολογικού φαινομένου ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΛΕΚΚΑΣ, Απάντηση στον Δημήτρη Α. Σωτηρόπουλο ΝΙΚΟΣ ΧΡΙΣΤΟΦΗΣ, Για τα βιβλία: Χρήστος Ν. Τεάζης, Η δεύτερη μεταπολίτευση στην Τουρκία και Νίκος Μούδουρος, Ο μετασχηματισμός της Τουρκίας ΛΗΔΑ ΠΑΠΑΣΤΕΦΑΝΑΚΗ, Για το βιβλίο: Οντέτ Βαρών-Βασάρ, Η ανάδυση μιας δύσκολης μνήμης: κείμενα για τη γενοκτονία των Εβραίων ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΕΧΤΕΛΙΔΗΣ, Για το βιβλίο: Δήμητρα Μακρυνιώτη, Μικροί μάγειρες στη μικρή οθόνη ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗ, Για το βιβλίο: Lisa Bénou, Pour une nouvelle histoire du droit byzantin

Περιήγηση

Τώρα δείχνει 1 - 20 από 24

Η ελευθερία της προσβολής
Καραβοκύρης, Γιώργος; Karavokyris, George (2014)
Κάθε φορά που ανακύπτει ένα μείζον ζήτημα περιορισμού της ελευθερίας της έκφρασης, όπως στο επίκαιρο παράδειγμα της αμφιλεγόμενης αντιρατσιστικής νομοθεσίας (Ν. 4285/2014, ΦΕΚ Α΄/191), επανακάμπτει η σύγκρουση δύο κυρίαρχων –για τα όρια του λόγου– αντιλήψεων: της ελευθεριακής, η οποία προτάσσει την ανεκτικότητα και την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών, και της πατερναλιστικής, στην οποία το κράτος αναγνωρίζεται ως ο αρμόδιος ερμηνευτής της κοινής γνώμης και ο παιδαγωγός της ατομικής μας ελευθερίας. H πρώτη παραπέμπει στον διάσημο αμερικανικό πραγματισμό, όπου ο κανόνας τής κατ’ αρχήν ανεπιφύλακτης ελευθερίας της έκφρασης μεταφράζει την έντονη καχυποψία απέναντι στην κρατική εξουσία και τη βαθιά πίστη στην αρρύθμιστη «αγορά των ιδεών», ενώ η δεύτερη στον ευρωπαϊκό νομοκεντρισμό, ο οποίος συνέχει την κοινωνία με το κράτος και δεν ανέχεται τον ασύμβατο με το καθολικό και αντικειμενικό περιεχόμενο της αξίας/αυτονομίας του ανθρώπου ή με την αρχή της ισότητας λόγο.
Σε αναζήτηση της χαμένης Ευρώπης: η κατάρρευση ενός «νορμάλ» προέδρου
Λιακάκη, Σωτηρία; Liakaki, Sotiria (2014)
Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από τις Ευρωεκλογές που διέψευσαν τις ελπίδες των γάλλων Σοσιαλιστών για ισχυρή παρουσία στην Ευρώπη, συμπαρασύροντας και τις προσδοκίες για ανανέωση της σοσιαλδημοκρατίας. Ο Φρανσουά Ολάντ βρέθηκε σε θέση άμυνας, έχοντας να αντιμετωπίσει την ανησυχητική εκλογική επικράτηση της Μαρίν Λε Πεν, την καθοδική πορεία της δημοφιλίας του και την αναποτελεσματικότητα των πολιτικών του προς αντιμετώπιση της καλπάζουσας ανεργίας στη Γαλλία.
«Αυτή την καταδίκη την εξετέλεσα κι εγώ»: Το άσχημο μυστικό του Πρίμο Λέβι και η σχετικοποίηση του καλού
Κορνέτης, Κωστής; Kornetis, Kostis (2014)
Πριν από λίγες μέρες συνελήφθη ο Τζέρι Άνταμς, πολιτικός ηγέτης του Σον Φεν της Ιρλανδίας. Αιτία στάθηκε ένα πρόγραμμα προφορικής ιστορίας σε πανεπιστήμιο της Βοστόνης που ερευνούσε το ιρλανδικό ζήτημα, όπου διάφοροι συνεντευξιαζόμενοι τον καταδείκνυαν ως πολιτικά υπεύθυνο για την απαγωγή και δολοφονία της Τζιν ΜακΚόνβιλ ως «πληροφοριοδότριας», το 1972. Όλοι γνώριζαν πως ο Άνταμς, ο οποίος αρνείται τις κατηγορίες μετά βδελυγμίας είχε στενές σχέσεις με τον ΙΡΑ και κατ’ επέκταση με την πολιτική βία, χωρίς βέβαια να ξέρουμε με ακρίβεια ποια ήταν η (υποτιθέμενη) ανάμειξή του στη συγκεκριμένη υπόθεση. Τι γίνεται, όμως, όταν αποκαλύπτεται πως ένα παγκόσμιο σύμβολο ανθρωπιάς έχει εμπλακεί σε μια αντίστοιχη πράξη; Από τις αρχές του περσινού καλοκαιριού τα ιταλικά μέσα ενημέρωσης κατακλείστηκαν από αναφορές σε ένα νέο βιβλίο το οποίο αντιμετώπιζε με έντονα αναθεωρητική ματιά έναν από τους σύγχρονους ήρωες της ιταλικής διανόησης, και όχι μόνο. Τον κρατούμενο νούμερο 174517, ιταλό εβραϊκής καταγωγής, χημικό στο επάγγελμα, που επέζησε μετά από έντεκα μήνες στο κολαστήριο του Άουσβιτς και έγινε παγκοσμίως γνωστός από τη συγκλονιστική μαρτυρία του: τον Πρίμο Λέβι. Έκρυβε ο Λέβι ένα ένοχο μυστικό που δεν φανέρωσε ποτέ –ή φανέρωσε με μισόλογα– ένα μυστικό που μπορεί να αμαυρώσει μετά θάνατον την εικόνα του και την ηθική του υπόσταση στην Ιταλία, και όχι μόνο, ως θύματος της ναζιστικής θηριωδίας; Αυτό υποστηρίζει ο ιταλός ιστορικός Σέρτζο Λουτσάτο στο βιβλίο του με τίτλο Παρτιζάνοι: μια ιστορία της Αντίστασης [Sergio Luzzatto, Partigia. Una storia della Resistenza, Mondadori, Μιλάνο 2013].
Ενρίκο Μπερλινγκουέρ, αποσπάσματα από δύο κείμενά του, τριάντα χρόνια από τον θάνατό του: “δίκαιη λιτότητα”, κοινωνικός μετασχηματισμός και δημοκρατία
Μπερλινγκουέρ, Ενρίκο; Berlinguer, Enrico (2014)
Το καλοκαίρι που μας πέρασε, στις 11 Ιουνίου, συμπληρώθηκαν 30 χρόνια από τον θάνατο του γραμματέα του Iταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος (PCI) Ενρίκο Μπερλινγκουέρ. Με αυτή την αφορμή, τα Σύγχρονα Θέματα παρουσιάζουν μεταφρασμένα ορισμένα αποσπάσματα από δύο σημαντικά κείμενα του ευρωκομμουνιστή ηγέτη, που διατηρούν ακόμη σήμερα την επικαιρότητά τους. Στο πρώτο μέρος, παρουσιάζονται αποσπάσματα από δύο ομιλίες του Μπερλινγκουέρ, η πρώτη στη διάσκεψη διανοουμένων της Ρώμης και η δεύτερη στη συνέλευση των κομμουνιστών εργατών στο Μιλάνο, στις 15 και 30 Ιανουαρίου 1977 αντίστοιχα. Ο Μπερλινγκουέρ αναφέρεται στην ιδέα της «δίκαιης λιτότητας», μιας ιδιαίτερης αντίληψης δηλαδή που ανέπτυξαν οι ιταλοί κομμουνιστές εν μέσω της τότε οικονομικής κρίσης (στον κόσμο και στην Ιταλία) για τη λιτότητα ως αναγκαστική επιλογή αλλά ταυτόχρονα ως εργαλείο προοδευτικής πολιτικής και αναδιανομής του πλούτου, ως ιστορική ευκαιρία κοινωνικού μετασχηματισμού. Στο δεύτερο μέρος, παρουσιάζονται αποσπάσματα από το κείμενο της έκθεσης του Μπερλινγκουέρ στο 14ο Συνέδριο του PCI, στις 18 Μαρτίου 1975. Στην έκθεσή του, ο γενικός γραμματέας του PCI αναπτύσσει εξαιρετικά ενδιαφέρουσες θέσεις για τον ρόλο της Ευρώπης ως διαμεσολαβητή σε ένα ισορροπημένο σύστημα παγκόσμιας διακυβέρνησης αλλά και για τη διαλεκτική άμεσης και αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας.
ΦΑΚΕΛΟΣ: Οικονομική θεωρία και κρίση - Η οικονομική σκέψη και η οικονομική πολιτική έξι χρόνια μετά την κρίση
Πιερρός, Χρήστος; Pierros, Christos (2014)
Η σχετικά μακρόχρονη περίοδος ευμάρειας προ του 2007 δημιούργησε θετικές προσδοκίες αναφορικά με το μέλλον της οικονομίας. Τόσο σε επίπεδο χάραξης πολιτικής όσο και σε ακαδημαϊκό επίπεδο υπήρχε διάχυτη η αίσθηση ότι η διεθνής οικονομία κινείται σταθερά σε θετικούς ρυθμούς και το κύριο αντικείμενο συζήτησης ήταν η μακροπρόθεσμη πορεία της εκάστοτε οικονομίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η δήλωση του τέως βρετανού πρωθυπουργού Gordon Brown ότι οι οικονομικοί κύκλοι αποτελούν παρελθόν. Όπως αποδείχθηκε από τα γεγονότα της χρηματοοικονομικής κρίσης του 2007-2008, η αντίληψη αυτή ήταν λανθασμένη. Βασικό άξονα της αντίληψης αυτής αποτελούσε η πίστη στην ικανότητα της αγοράς να λειτουργήσει βέλτιστα υπό την απουσία ρυθμιστικών πολιτικών. Το παγκοσμιοποιημένο χρηματοπιστωτικό σύστημα λειτουργούσε ήδη σε ένα απορρυθμισμένο πλαίσιο, στο οποίο όμως δημιουργήθηκαν δυναμικές και σχέσεις, οι οποίες δεν ήταν φανερές σε διαμορφωτές πολιτικής και ακαδημαϊκούς, τουλάχιστον όχι σε αυτούς που προσεταιρίζονται τη συμβατική αντίληψη περί λειτουργίας της οικονομίας.
Η επανάσταση στον ακαδημαϊκό χώρο μπορεί να προέλθει μόνο από τους φοιτητές
Σκιντέλσκι, Ρόμπερτ; Skidelsky, Robert (2014)
Η ευρωζώνη βρίσκεται σε μία (πολύ) αργή τροχιά ανάκαμψης. Τα περισσότερα κράτη-μέλη αναμένεται να έχουν αναιμική οικονομική μεγέθυνση το 2014. Δεν βλέπω κανέναν λόγο βάσει του οποίου η λιτότητα συνεισφέρει στην ανάκαμψη. Οι πολιτικές λιτότητας βασίζονται σε λανθάνουσα οικονομική θεωρία –στη σουηβή νοικοκυρά της Angela Merkel–, κατά την οποία κάθε χρεωμένο άτομο οφείλει να μειώσει τα έξοδά του. Αν το κάναμε αυτό όλοι μαζί ταυτόχρονα, θα λιμοκτονούσαμε. Βεβαίως και θα ήταν αποτελεσματικότερο αν οι πλεονασματικές χώρες μείωναν τα πλεονάσματά τους, αλλά πώς ακριβώς θα συμβεί αυτό; Η μόνη λύση είναι ένα κοινοτικό πρόγραμμα επενδύσεων.
Η μακροοικονομία κρίσεων βρίσκεται εκτός (συμβατικής) ακαδημαϊκής σκέψης
Καντελόν, Μπερτράν; Candelon, Bertrand (2014)
Την έναρξη της κρίσης του 2008 σηματοδότησε το σκάσιμο της φούσκας στην αγορά στέγασης στις ΗΠΑ. Πάντα το σκάσιμο μίας φούσκας σε μία αγορά αποτελεί το εναρκτήριο σημείο μίας κρίσης (όπως η αγορά τουλίπας το 1648 ή, πιο πρόσφατα, η πτώση του χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης το 1929). Υπό αυτή τη συνθήκη, η παρούσα κρίση δεν διαφέρει από τις προηγούμενες. Οι ιδιαιτερότητές της είναι δύο. Καταρχάς, η γεωγραφική διάχυση της κρίσης είναι αρκετά συγκεκριμένη. Το τραπεζικό σοκ στις ΗΠΑ διέσχισε τον Ατλαντικό επηρεάζοντας αρνητικά την Ευρώπη, όπου μετατράπηκε σε συστημική κρίση, μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers τον Σεπτέμβριο του 2008. Επομένως, η εξέταση των διαπεριφερειακών (και όχι απλά περιφερειακών) διαχύσεων αποκτά κρίσιμη σημασία στην κατανόηση της παρούσας κρίσης αλλά και των επόμενων κρίσεων. Δεύτερον, η μετάλλαξη της κρίσης από στεγαστική σε τραπεζική και κατόπιν σε κρίση χρέους είναι επίσης συγκεκριμένη, κατηγοριοποιώντας την κρίση του 2008 ανάμεσα σε μία ιδιαίτερη ομάδα παγκόσμιων κρίσεων. Θα ήταν υπεραπλούστευση να θεωρήσουμε τη νομισματική πολιτική ως τη μοναδική αιτία. Είναι προφανές ότι οι όροι επαναχρηματοδότησης στην αγορά στεγαστικών δανείων στις ΗΠΑ το 2007 ήταν πολύ χαμηλοί, δημιουργώντας μία φούσκα. Ωστόσο, ο υψηλός ανταγωνισμός στον τραπεζικό τομέα και η ανεπαρκής ρύθμιση, επίβλεψη και δημοσιονομική πολιτική έπαιξαν ένα ρόλο στην έναρξη και τη διάχυση της κρίσης. Κατά την άποψή μου, θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε τη νομισματική πολιτική ως ένα εργαλείο επίλυσής της.
Προβλέποντας την κρίση: το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα και το «θανάσιμο ελάττωμα» του ευρώ
Ρέι, Ράνταλ; Wray, Randall (2014)
Το 2008 υπήρξε η κατάρρευση αυτού που ο Hyman Minsky αποκαλούσε «καπιταλισμό διαχείρισης χρήματος» (Money Manager Capitalism, MMC). Κατά πολλούς τρόπους ήταν εφάμιλλη της κατάρρευσης του «χρηματοοικονομικού καπιταλισμού» (Finance Capitalism, FC) του 1929, που οδήγησε στη μεγάλη ύφεση. Καταρχάς, η δεσπόζουσα αντίληψη των οικονομολόγων και χαρακτών πολιτικής της δεκαετίας του ’20 και του ’00 βασιζόταν στο δόγμα laissez faire-laissez passé, δηλαδή, σε μία λατρεία για την ελεύθερη αγορά. Αυτό, κυρίως, σήμαινε την απελευθέρωση του χρηματοοικονομικού τομέα από ρυθμίσεις και επίβλεψη. Δεύτερον, και στις δύο εποχές ζούσαμε σε μία περίοδο παγκοσμιοποίησης – τόσο τα αγαθά όσο και τα κεφάλαια διέσχιζαν τα σύνορα σχετικά ανεμπόδιστα. Τρίτον, ο χρηματοοικονομικός τομέας δέσποζε στη βιομηχανία. Και στις δύο περιπτώσεις η πραγματική οικονομία ήταν δέσμια του χρηματοοικονομικού τομέα – με τον τελευταίο να απορροφά το 40% όλων των εταιρικών κερδών εκτός οικονομίας. Το να πεις ότι οι αγορές «έπαθαν αμόκ» υποτιμά το γεγονός. Το να πεις ότι οι οικονομίες μας είχαν καταληφθεί από «αιμοβόρα βαμπίρ-καλαμάρια της Wall Street» είναι μόνο μία μικρή υπερβολή. Η συμβατική μακροθεωρία, αντιμετωπίζει τα ανωτέρω σαν απλές τάσεις αγαθών ή τα αγνοεί πλήρως. Αυτός είναι και ο λόγος – όπως ανέφερε και η βασίλισσα της Αγγλίας – για τον οποίο κανένας από αυτούς τους οικονομολόγους δεν μπόρεσε να προβλέψει το γεγονός.
Καινοτόμες πολιτικές και ιδεολογικές αγκυλώσεις: μια σύγκριση των δημοσιονομικών και νομισματικών πολιτικών των ΗΠΑ και της ΟΝΕ ως αντίδραση στην κρίση του 2008
Πιέρρος, Χρήστος; Pierros, Christos (2014)
Οι αντιδράσεις των ΗΠΑ και της ΟΝΕ στην κρίση του 2008, σε όρους δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής ήταν εκ διαμέτρου αντίθετες. Στην πρώτη περίπτωση υπήρξε τύπωμα χρήματος και αύξηση του δημοσιονομικού ελλείμματος, ενώ στη δεύτερη υπήρξε λιτότητα και μείωση του επιτοκίου της ΕΚΤ. Σκοπός του παρόντος άρθρου είναι να αξιολογήσει τις δύο αυτές πολιτικές σε συνάρτηση με τις θεωρίες που τις θεμελιώνουν, χρησιμοποιώντας ως σημείο αναφοράς το φαινόμενο που αναδύθηκε κατά τα τελευταία χρόνια στην αγορά χρήματος, τη σκιώδη τραπεζική.
Απάντηση στον Δημήτρη Α. Σωτηρόπουλο
Λέκκας, Παντελής; Lekkas, Pantelis (2014)
Στην κριτική ανάγνωση του βιβλίου μου Αφαίρεση και εμπειρία, ο Δημήτρης Α. Σωτηρόπουλος αναζητεί την πρακτική ευρετική αξία του επιχειρήματος που διατυπώνω και διερωτάται σε τι χρησιμεύει να αναλύσουμε άλλη μια φορά την γνωστή διάσταση λόγων και έργων στην πολιτική. Στο πνεύμα αυτό, πάντως, είναι διατεθειμένος όχι μόνον να δεχθεί καλόπιστα τις παραδοχές της φορμαλιστικής προσέγγισης που προτείνω, αλλά και να υιοθετήσει αρκετά από τα συμπεράσματα στα οποία καταλήγω. Σίγουρα, έχει την ευαισθησία να μη με διαβάσει σαν θιγμένος ιδεολόγος ο ίδιος – η προβλεπόμενη και εύκολη αντίδραση στο βιβλίο. Παραλείπει, ωστόσο, να συνδέσει τα κριτήρια της άμεσης χρησιμότητας με τα οποία κρίνει το κείμενο, προς τις βαθύτερες κατανοητικές φιλοδοξίες τις οποίες αυτό προσπαθεί να υπηρετήσει. Έτσι όμως, όπως φαίνεται από τις τέσσερις επιμέρους αντιρρήσεις που εγείρει, ο Σωτηρόπουλος οδηγείται σε τεμαχισμό και εντέλει σε μερική παρανόηση ενός επιχειρήματος, το οποίο παύει να είναι τέτοιο αν δεν αντιμετωπιστεί στην ολότητά του. Οι αντιρρήσεις του Δημήτρη Α. Σωτηρόπουλου είναι, καταρχάς, όλες εύλογες. Εντούτοις, ελπίζω ότι απαντώνται επίσης όλες, από τον ίδιο τον συλλογισμό που εκδιπλώνεται στο βιβλίο. Τούτο όμως είναι δυνατόν, μόνον αν ο συλλογισμός αυτός αντιμετωπιστεί ως αδιάλειπτο συνεχές και τα δεκαεπτά ανισομεγέθη κεφάλαια του βιβλίου διαβαστούν ως αναβαθμίδες ενός και του αυτού επιχειρήματος.
Οικονομική κρίση και θεωρητικές μετατοπίσεις: το παράδειγμα της απασχόλησης και της ανεργίας
Ιωαννίδης, Γιώργος; Ioannidis, Yiorgos (2014)
Οι οικονομικές κρίσεις ευνοούν την ανάδυση θεωρητικών προσεγγίσεων που κινούνται στα όρια ή και εκτός της ορθοδοξίας. Αντικείμενο του άρθρου είναι να περιγράψει συνοπτικά τις θεωρητικές μετατοπίσεις του παρελθόντος αναφορικά με την αντιμετώπιση των εννοιών της απασχόλησης και της ανεργίας προτείνοντας ένα σχήμα σύνδεσης αυτών των μετατοπίσεων με τις εξελίξεις στην οικονομική πολιτική.
Η πολιτική οικονομία της Ελλάδας
Πογκάτσα, Ζολτάν; Pogátsa, Zoltán (2014)
Η μελέτη αυτή επιχειρεί να αξιολογήσει την καθιερωμένη παγκοσμίως εικόνα της ελληνικής κρίσης με βάση στατιστικά στοιχεία προερχόμενα από αξιόπιστες πηγές καθώς και τις κυριότερες εμπειρικές μελέτες. Επιχειρεί, δηλαδή, να δείξει ότι αυτή η καθιερωμένη αφήγηση δεν περνάει τον πήχη μιας τέτοιας δοκιμασίας και να προτείνει ένα διαφορετικό περίγραμμα της ελληνικής πολιτικής οικονομίας. Η καθιερωμένη παγκοσμίως –ή «γερμανική»– αφήγηση για την Ελλάδα περιγράφει μια χώρα που είναι αποκλειστικά υπεύθυνη για την κρίση της: ο υπέρογκος δημόσιος τομέας προκάλεσε υπέρμετρη δημόσια δαπάνη, ενώ οι πολίτες αμείβονταν με υπερβολικά υψηλούς μισθούς που, όμως, δεν ήταν διατηρήσιμοι. Εν ολίγοις, κάτι σαν τον αισώπειο μύθο του έλληνα τζίτζικα και του γερμανού μέρμηγκα. Αν αυτή η αφήγηση ήταν ακριβής, τότε το φάρμακο του Σόιμπλε και της Τρόικας θα είχε αποδειχθεί επαρκές: περικοπή του μεγέθους του κράτους και των αμοιβών των πολιτών. Περί αυτού πρόκειται, είτε το πει κανείς λιτότητα, μισθολογική συγκράτηση ή εσωτερική υποτίμηση για να χρυσώσει τεχνοκρατικά το χάπι. Δυστυχώς, όμως, αυτή η αφήγηση δεν αντέχει τη δοκιμασία των εμπειρικών στοιχείων.
Η ψυχανάλυση στη δίνη του αντισημιτισμού
Ασέρ, Αριέλλα; Asser, Ariella (2014)
Η Ελληνική Ψυχαναλυτική Εταιρεία (ΕΨΕ), σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Goethe καθώς και με την υποστήριξη της Πρεσβείας του Ισραήλ, του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδος και του Εβραϊκού Μουσείου Ελλάδος, διοργάνωσε στις 14 και 15 Μαρτίου 2014 διημερίδα για τον αντισημιτισμό, με τίτλο: «Γιατί ο αντισημιτισμός;». Η εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο Ινστιτούτο Goethe της Αθήνας αφορά κυρίως την προσπάθεια της ψυχαναλυτικής σκέψης να προσεγγίσει με τα δικά της μέσα ένα από τα πιο οδυνηρά φαινόμενα στην ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού. Μολονότι η ερμηνεία του αντισημιτισμού και της εβραϊκής γενοκτονίας δεν είναι δυνατόν να εξαντληθεί μέσω της ψυχαναλυτικής προσέγγισης, η ΕΨΕ –που αντλεί την καταγωγή της από το έργο του Σίγκμουντ Φρόυντ– αισθάνθηκε την υποχρέωση να παρουσιάσει ένα τμήμα του διαλόγου που έχει αναπτυχθεί στο διεθνές ψυχαναλυτικό κίνημα για την πάντα επίκαιρη αντισημιτική προκατάληψη.
Περί της συμβολικής λειτουργίας του δικαίου και των ορίων της: με αφορμή τη γαλλική συζήτηση σχετικά με τον «Γάμο για όλους»
Τσακιστράκη, Χριστίνα; Tsakistraki, Christina (2014)
Η εννοιοδότηση του δικαίου υπό το φως της ανάδειξης της συμβολικής του λειτουργίας, η πρόσληψή του ως «συμβολική δομή», η οποία εισάγει, κατοχυρώνει και εγγυάται τις θεμελιώδεις ανθρωπολογικές σταθερές του δυτικού πολιτισμού, αποτελεί οικεία μεθοδολογία στη γαλλική θεωρία του δικαίου. Τοποθετείται μάλιστα ως ιδρυτική θέση στον πυρήνα του έργου του σημαντικού ιστορικού και θεωρητικού του δικαίου αλλά και ψυχαναλυτή Pierre Legendre, συγκροτώντας μια θέση που υιοθετείται και προβάλλεται από μερίδα της γαλλικής νομικής θεωρίας. Ο πρόσφατα ψηφισθείς στη Γαλλία νόμος υπό τον γενικό τίτλο «Γάμος για Όλους» που επεκτείνει το δικαίωμα γάμου και υιοθεσίας και στα ομόφυλα ζεύγη, επαναφέρει δυναμικά στο προσκήνιο του διαλόγου την παραπάνω θέση, καθώς αυτή ενεργοποιήθηκε ως κεντρικός επιχειρηματολογικός άξονας εκ μέρους της άποψης που αντιτάχθηκε σθεναρά στην ψήφιση του νόμου. Ταυτόχρονα, ωστόσο, η δικαιική αναγνώριση ισότιμων δικαιωμάτων στα ομοφυλόφιλα πρόσωπα επερωτά με αμείλικτο τρόπο τις συστατικές παραδοχές, τους όρους και τα όρια κάθε θεωρητικής στοιχειοθέτησης του δικαιικού φαινομένου ως αμετακίνητης συμβολικής δομής και, εμπλέκοντας παρόμοια διαβήματα στην αναπόφευκτη(;) προοπτική του κριτικού αναστοχασμού, τα εισάγει σε αντιπαράθεση προς την αντίθετη, καταφάσκουσα προς τον υπό συζήτηση νόμο άποψη• την άποψη ειδικότερα, η οποία, αντί της συμβολικής διάστασης, συγκροτείται με άξονα την αποδοχή της θετικής δυνατότητας μιας εκ βάθρων ανακαίνισης του κοινωνικού συμβολαίου και των συμβολικών μας αναφορών.
Τα μυστήρια των αρχείων: επί τα ίχνη αρσακειάδων διδασκαλισσών
Πρέκα, Μαρία; Preka, Maria (2014)
Αναζητώντας τα ίχνη των διδασκαλισσών στο γύρισμα του 19ου προς τον 20ό αιώνα, ξεκίνησα δειλά το 2007, συστηματικά το 2008, ένα αποκαλυπτικό και συγχρόνως γοητευτικό ταξίδι σε αυτόν τον «τόπο» που το σινάφι των ιστορικών αποκαλεί αρχείο. Το ταξίδι σε αυτόν τον μυστηριώδη «τόπο» ήταν απαραίτητο για την τεκμηρίωση της διδακτορικής μου διατριβής, η οποία τότε ξεκινούσε, με θέμα τις δασκάλες στη συγκυρία του αλυτρωτισμού. Στο πλαίσιο του συγκεκριμένου ερευνητικού εγχειρήματος σκοπός μου ήταν –και εξακολουθεί να είναι, γιατί η περιπέτεια της διατριβής δεν έχει τελειώσει ακόμη– να διερευνήσω τους τρόπους με τους οποίους συγκροτούνται οι Αρσακειάδες δασκάλες ως ιστορικά υποκείμενα στο χρονικό διάστημα από το 1880 ως το 1913· διάστημα, κατά το οποίο αναλαμβάνουν να διδάξουν την ελληνική γλώσσα και να εγχαράξουν την ελληνική εθνική συνείδηση στους πληθυσμούς των διαφιλονικούμενων περιοχών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Άκρα Δεξιά και εξτρεμισμός στην Ευρώπη: με αφορμή μια δημόσια συζήτηση και ένα βιβλίο
Καφέ, Αναστασία; Kafe, Anastasia (2014)
Οι πρόσφατες ευρωεκλογές, οι οποίες στη χώρα μας συνέπεσαν με τις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές, σηματοδότησαν έναν νέο πολιτικό χάρτη για το ευρωπαϊκό οικοδόμημα∙ η άνοδος των ακροδεξιών κομμάτων σε αρκετές χώρες της Ευρώπης ίσως να σηματοδοτεί το τέλος του τρίτου κύματος της άκρας δεξιάς και την έναρξη ενός τέταρτου, με εκλογικά εδραιωμένα πλέον ακροδεξιά κόμματα αλλά και τις εξτρεμιστικές εκφάνσεις τους. Οι εξελίξεις αυτές, απασχολούν έντονα τη δημόσια συζήτηση τόσο στην Ελλάδα όσο και στην υπόλοιπη Ευρώπη, και στο επίκεντρο της κουβέντας τίθενται όχι μόνο οι αιτίες ανόδου τέτοιων φαινομένων αλλά και οι πολιτικές για την αντιμετώπισή τους. Μια ανάλογη συζήτηση διεξήχθη στις 11 Ιουνίου 2014, στο βιβλιοπωλείο Free Thinking Zone (FTZ), με τη συμμετοχή του Ηλία Νικολακόπουλου (καθηγητής ΕΚΠΑ), της Βασιλικής Γεωργιάδου (αναπληρώτρια καθηγήτρια Παντείου Πανεπιστημίου), του Θάνου Δημάδη (προϊστάμενος πολιτικού ρεπορτάζ Alpha), του Πάνου Κολιαστάση (πολιτικός αναλυτής ΙΣΤΑΜΕ) και τον συντονισμό της Μαρίας Ψαρρά (δημοσιογράφος εφημ. Έθνος), με αφορμή τις πρόσφατες εκλογές. Επιπλέον, από τις εκδόσεις Πόλις κυκλοφορεί πλέον και στα ελληνικά το βιβλίο Ο δεξιός εξτρεμισμός στην Ευρώπη, το οποίο είχε εκδοθεί αρχικά στα γερμανικά και στα αγγλικά υπό την αιγίδα του Friedrich Ebert Stiftung. Στο παρόν κείμενο επιχειρείται η σύνοψη των αναλύσεων και των συμπερασμάτων που παρουσιάστηκαν τόσο στη συζήτηση όσο και στο βιβλίο, με στόχο να αναδειχθούν τα βασικά χαρακτηριστικά των ακροδεξιών κομμάτων στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στην Ελλάδα, αλλά και να παρουσιαστούν οι στρατηγικές αντιμετώπισης του ακροδεξιού εξτρεμισμού που έχουν εφαρμοστεί σε διάφορες χώρες.
Μικρές ανήλικες και ενήλικες στιγμές
Τσιριμώκου, Λίζυ; Tsirimokou, Lizzy (2014)
«Ανήλικες και ενήλικες στιγμές», γιατί αυτά τα μικρά αφηγήματα του Νικόλα Σεβαστάκη πηγαινοέρχονται σε δύο χρόνους, σε δύο κόσμους διακριτούς αλλά συνάμα και ενιαίους: το άλλοτε της παιδικής-εφηβικής ηλικίας – το τώρα της συγγραφικής αποτύπωσης. Ειπωμένο αλλιώς, πρόκειται για την αφήγηση μιας διαδρομής που συνεχίζεται μεν, αλλά συχνογυρίζει προς τα πίσω και γυρεύει τα ίχνη της πορείας, μικρά οδόσημα μιας προσωπικής μέτρησης των αποστάσεων ανάμεσα στο παρελθόν και στο παρόν. Είναι ο ιδιαίτερος, ευφάνταστος κόσμος των μικρών που μπερδεύεται με τον ετερόρρυθμο κόσμο των μεγάλων, των «θείων» (όπως τους αποκαλεί χαρακτηριστικά σε κάποιο σημείο της αναπόλησής του ο αφηγητής). Τα όρια λοιπόν δεν είναι στεγανά, συχνά στο ίδιο κείμενο ανεπαισθήτως ο τόνος περνά από το ένα στο άλλο επίπεδο και δείχνει πως η ζωή, αυτό το άμετρο συνεχές, είναι πληθυντική, συνεχής διαπλοκή του εαυτού με τους άλλους, μια σταθερή συναλληλία, δίκτυο σχέσεων που αλλού αραιώνει αλλού πυκνώνει.
Οδοιπορικό μισογυνισμού
Αβδελά, Έφη; Avdela, Efi (2014)
Όπως γνωρίζουμε όσες παρακολουθούμε τη δουλειά της εδώ και χρόνια, η Δήμητρα Σαμίου είναι αναμφισβήτητα η κατεξοχήν ιστορικός της ψήφου των γυναικών στην Ελλάδα. Το βιβλίο που παρουσιάζουμε σήμερα το περιμέναμε πολύ καιρό και είναι ευτύχημα που η συγγραφέας δεν τα έβαλε κάτω και το ολοκλήρωσε με επιτυχία. Χαρτογραφεί μια κρίσιμη θεματική που, όπως δεν κουράζεται να επαναλαμβάνει και η ίδια, είναι ευρύτερη από την ψήφο. Αφορά τα πολιτικά δικαιώματα, την ίδια την αρχή της ισοπολιτείας. Με το βιβλίο της η Δήμητρα Σαμίου επιχειρεί να εξηγήσει γιατί και πώς στην Ελλάδα, ενώ ο μισός πληθυσμός της, οι άντρες, απέκτησαν καθολικά πολιτικά δικαιώματα σχετικά νωρίς σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ο άλλος μισός, οι γυναίκες, χρειάστηκε να περιμένουν κοντά εκατό χρόνια για να τα αποκτήσουν. Για να το πετύχει αυτό, συστηματοποιεί τα διαθέσιμα στοιχεία και καταγράφει αναλυτικά ένα πλούσιο ιστορικό από δράσεις, κινήσεις, πρωτοβουλίες, απόψεις υπέρ ή κατά της ψήφου και των πολιτικών δικαιωμάτων των γυναικών. Βασική θέση της Σαμίου είναι η παρακάτω: ενώ οι έλληνες πολιτικοί επιζητούσαν τη συμμετοχή των Ελληνίδων στα κοινά όταν τις χρειάζονταν (στην Ελληνική Επανάσταση, στους πολέμους, στην εκάστοτε εθνική υπόθεση), τον υπόλοιπο καιρό τις έβαζαν στο περιθώριο και αρνούνταν να τις αναγνωρίσουν ως πολίτες, επικαλούμενοι την ιδιαίτερη φύση τους. Υποστηρίζει, δηλαδή, ότι καταστρατήγησαν συστηματικά, με διάφορα προσχήματα, την αρχή της ισοπολιτείας. Γι’ αυτό και αρχίζει την αφήγησή της από την Επανάσταση του ’21 με τον πολύ εύγλωττο τίτλο «Από την πολιτική ελευθερία των Ελλήνων στην πολιτική ισότητα των ανδρών (1821-1862)».
Η απόδοση της ψήφου στις γυναίκες: μια στιγμή στη διαδικασία διεύρυνσης της δημοκρατίας
Παντελίδου Μαλούτα, Μάρω; Pantelidou Maloutas, Maro (2014)
Με ιδιαίτερη χαρά συμμετέχω στην παρουσίαση του βιβλίου της Δήμητρας Σαμίου για τη γυναικεία ψήφο, ένα βιβλίο που αποτελεί προϊόν μακρόχρονης και επίπονης προσπάθειας. Η Σαμίου κατάφερε να μεταμορφώσει μια τεράστια, εξαντλητική και σχολαστική (όπως πρέπει δηλαδή να είναι) διατριβή, σε ένα βιβλίο που είναι όμορφο και ευανάγνωστο. Η συγγραφέας, με το βιβλίο αυτό, πέτυχε να καλύψει ένα σημαντικό κενό στην ελληνική βιβλιογραφία με μια σφαιρική μελέτη που αποτελεί σημείο αναφοράς, τόσο για την ιστορία των γυναικών και των διεκδικήσεών τους, όσο και για την ιστορία των πολιτικών δικαιωμάτων στην Ελλάδα. Αξίζει να υπογραμμίσουμε ότι η Σαμίου, πρωτίστως ιστορικός, κατάφερε να αναπτύξει και πολιτολογική προβληματική, κάτι που της επέτρεψε να εντάξει το θέμα της σε μια θεωρητική προβληματική για την καθολική ψηφοφορία, την αντιπροσώπευση και τη σταδιακή διεύρυνση της δημοκρατίας. Πράγματι, όταν το 1952 κατοχυρώθηκε το δικαίωμα της ψήφου για τις γυναίκες (για τις βουλευτικές εκλογές), σχεδόν έναν αιώνα μετά το αντίστοιχο των ανδρών (1864, 1877), αυτό αποτέλεσε κεντρικό στοιχείο αναγνώρισης της ιδιότητας του πολίτη για εκείνες, ενώ τον Φεβρουάριο του 1956, όταν ψήφισαν οι Ελληνίδες για πρώτη φορά σε βουλευτικές εκλογές σε επίπεδο επικράτειας, πραγματώθηκε εν τέλει στην Ελλάδα η αρχή της καθολικής ψηφοφορίας, που είχαμε μάθει να ταυτίζουμε με εκείνη των ανδρών.
Για το βιβλίο: Παντελής Λέκκας, Αφαίρεση και εμπειρία: μια φορμαλιστική θεώρηση του ιδεολογικού φαινομένου
Σωτηρόπουλος, Δημήτρης Α.; Sotiropoulos, Dimitri A. (2014)
Κανονικά, δεδομένου ότι σε αντίθεση με τα περισσότερα ευρωπαϊκά κομματικά συστήματα το ελληνικό σύστημα περιλαμβάνει πλέον κόμματα που καλύπτουν όλο το φάσμα των ιδεολογιών του 20ού αιώνα, από τον ναζισμό έως και τον σταλινικό μαρξισμό, περνώντας ενδιαμέσως από τον νεοφιλελευθερισμό, τη σοσιαλδημοκρατία και τον κινηματικό σοσιαλισμό, θα έπρεπε διαρκώς να συζητάμε για τις πολιτικές ιδεολογίες. Και τούτο, ανεξάρτητα από το ερώτημα αν οι ψηφοφόροι της Χρυσής Αυγής είναι ναζιστές ή αν τα ελληνικά κόμματα είναι αυθεντικοί εκπρόσωποι της μιας ή της άλλης ιδεολογίας. Το ερώτημα προς συζήτηση θα έπρεπε να είναι με ποιους τρόπους τα κόμματα και οι οπαδοί τους συμβιβάζουν τις «αφαιρέσεις» τους με τις «εμπειρίες» τους. Αυτό είναι ένα από τα κύρια ερωτήματα του τελευταίου βιβλίου του Παντελή Λέκκα. Ο συγγραφέας δεν ασχολείται με τις διαμάχες των ελληνικών κομμάτων αλλά, όπως γράφει στην πρώτη σελίδα του βιβλίου, απορεί με γνήσιο θεωρητικό ενδιαφέρον για «την απόσταση λόγων και έργων στην πολιτική» (σ. 1). Απορεί, επίσης, και επιδιώκει να κατανοήσει με τα εργαλεία της κοινωνιολογικής θεωρίας και της ιστορικής κοινωνιολογίας το πώς οι εμπλεκόμενοι σε διαμάχες επιμένουν στις εμμονές τους και δεν αναγνωρίζουν την οπτική γωνία και τα δεδομένα που τους παρέχουν οι συνομιλητές τους. Εμμένουν στις «αφαιρέσεις» τους, προσαρμόζοντας τις «εμπειρίες» τους, ερμηνεύοντάς τις δηλαδή με τρόπο που οι «αφαιρέσεις» να μένουν σχεδόν άτρωτες. Γι’ αυτό και ο τίτλος του βιβλίου είναι «αφαίρεση και εμπειρία».

Περιήγηση

Πρόσφατες Υποβολές