Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Η παρούσα εργασία έχει ως αντικείμενο αυτό που ονομάζουμε «ποσοτικοποιημένο εαυτό» (quantified self), δηλαδή την αντίληψη του εαυτού που προκύπτει μέσα από τη χρήση και την ερμηνεία αριθμητικών δεδομένων, στα πλαίσια μιας διαδικασίας αναστοχασμού και ενδοσκόπησης. Η ανάπτυξη των ψηφιακών τεχνολογιών και ιδιαιτέρως των τεχνολογιών ψηφιακής αυτοκαταγραφής (self-tracking technologies), ευνοεί την πρακτική του αναστοχασμού και προσφέρει νέα μέσα, τα οποία διευκολύνουν τις διαδικασίες δεδομενοποίησης και ψηφιοποίησης του εαυτού (π.χ. έξυπνα ρολόγια, ηλεκτρονικές ζυγαριές κ.α.). Μέσα σε αυτές τις νέες συνθήκες, ο σύγχρονος άνθρωπος φαίνεται να μεταβάλλει τις διαδικασίες με τις οποίες οικοδομεί τον εαυτό του. Ποια είναι λοιπόν τα καινοφανή χαρακτηριστικά του ψηφιακού ποσοτικοποιημένου εαυτού και ποιες οι αλλαγές που επιφέρει στον σύγχρονο τρόπο ζωής και δράσης; Αυτός ο ψηφιακός ποσοτικοποιημένος εαυτός αποτελεί ένα μέσο διαφώτισης ή ελέγχου και χειραγώγησης του σύγχρονου υποκειμένου; Στην προοπτική αυτή, αρχικά διερευνάται η μορφή του «εξωστρεφή», του «διευρυμένου», αλλά και του «επιχειρησιακού» εαυτού. Εν συνεχεία, χαρτογραφείται η θεωρητική συζήτηση ανάμεσα σε δυο αντιθετικές οπτικές· εκείνη που διαμορφώνεται μέσα από την κουλτούρα της αυτοκαταγραφής (self-tracking culture), κυρίως μέσα από την τοποθέτηση των Kelly και Wolf και εκείνη που αποτυπώνουν οι κριτικές προσεγγίσεις των Lupton και Han. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, από τη μία πλευρά διερευνώνται επιχειρήματα που υποστηρίζουν τη διαφωτιστική και χειραφετική ιδιότητα των ψηφιακών τεχνολογιών αυτοκαταγραφής απέναντι στον εαυτό, ενώ από την άλλη, επισημαίνονται οι επικίνδυνες διαστάσεις αυτής της στενής σχέσης τεχνολογίας- ανθρώπου, αποτυπώνοντας ανησυχίες επιτήρησης, ελέγχου και χειραγώγησης. Τελικά, με ποιους τρόπους μπορεί ο χρήστης να ωφελείται από τα ψηφιακά τεχνολογικά μέσα αυτοκαταγραφής και με ποιους τρόπους ταυτόχρονα υποδουλώνεται; Η προσέγγιση των παραπάνω στόχων επιχειρείται μέσω διενέργειας βιβλιογραφικής και αρθρογραφικής έρευνας σε διεθνές επίπεδο.
Abstract:
This dissertation is about what is called “quantified self”, that is the perception of the self which arises through the use and the interpretation of numeral data, in the context of a self-reflection and introspection procedure. The development of digital technologies and especially digital self-tracking technologies, favors the self-reflection practice and offers new means, which facilitate the processes of datafying and digitalizing the self (e.g. smartwatches, digital scales etc.). Ιn these new conditions, the contemporary man seems to transform the procedures through which he constructs himself. Therefore, what are the new characteristics of the digital quantified self and what changes does he bring upon the contemporary way of living and acting? Is that digital quantified self a means of enlightenment or a means of manipulation of the contemporary subject? In this prospect, we initially discuss the form of the “extroverted”, the “extended” and the “operational” self. Then, we map the theoretical context between two contrasted points of view; that of the self-tracking culture, mainly through the views of Kelly and Wolf and that of the critical approaches, like those of Lupton and Han. In this context, on the one hand we discuss arguments that stand by an enlightening and emancipating quality of digital self-tracking technologies regarding the self, while on the other hand, we present arguments that seem to pinpoint the hazardous dimensions of this intimate relationship between human and technology, expressing concerns about surveillance, control and manipulation. After all, through which ways can the user benefit from the digital self-tracking technologies and in what ways does he simultaneously get enslaved? The above objectives will be met through bibliographical research on an international level.
