Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Η διατριβή ασχολείται με την ανδρική συναισθηματική επιτελεστικότητα των οπαδών της ποδοσφαιρικής ομάδας της Α.Ε.Κ. Θεωρητικά, εντάσσεται στις «Σπουδές Ανδρισμού» και στον πυρήνα της είναι τα Συναισθήματα και οι «Πολιτικές των Συναισθημάτων». Προβληματοποιούνται η αγάπη, ο έρωτας, η καψούρα, η πίστη, η αφοσίωση, η τρέλα, το πάθος, η χαρά, η περηφάνια, η προσκόλληση, η γοήτευση, η απο-γοήτευση, η ματαίωση, η λύπη, η θλίψη, το βάσανο, η πίκρα, η έχθρα, το μίσος, και κυρίως εξετάζεται ο τρόπος με τον οποίο τα συναισθήματα κυκλοφορούν ανάμεσα στους οπαδούς, συγκροτώντας μια «συναισθηματική κοινότητα». Η Α.Ε.Κ., ως Αθλητική Ένωση Κωνσταντινουπόλεως, αποτελεί προσφυγικό σωματείο και στο πέρασμα του χρόνου έγινε σύμβολο και σημείο αναφοράς των προσφύγων και προσφυγισσών που μετακινήθηκαν στον ελλαδικό χώρο μετά τη Συνθήκη της Λωζάννης. Η μνήμη, τόσο ως ενεργητική διαδικασία, βρίσκεται στο επίκεντρο της κοινότητας των οπαδών, όσο ως συγκολλητικός αρμός όσο και ως πεδίο όπου λαμβάνουν χώρα πολιτικές ταυτοτήτων στο εσωτερικό της. Το καθήκον του αεκτζή να θυμάται (remember) είναι ουσιαστικά καθήκον να ανα-συγκροτεί και να ανα-συστήνει (re-member) ό,τι καταστράφηκε (dis-member). Οι αεκτζήδες, ως συν-θύματα, όσο περνούν τα χρόνια μετατρέπουν αυτή την Απώλεια σε σύνθημα τοποθετώντας την στο επί-κέντρο της ταυτότητας. Το ποδοσφαιρικό παρελθόν της ομάδας περιγράφεται και βιώνεται ως μια συνέχεια και τομή «κρίσιμων συμβάντων» από «βαθιές εικόνες», ανδρικών προσώπων (παραγόντων, αθλητών και προπονητών), αλλά και συμβάντων στις οποίες οι μνήμες και οι αφηγήσεις των οπαδών συγκροτούν ιδιαίτερες συναισθηματικές οικονομίες και συναισθηματικές προσκολλήσεις που τελικά χαρακτηρίζουν την ομάδα. Ο ρόλος της μνήμης και της «μετα-μνήμης» αναδεικνύεται ως κεντρικός. Η νοσταλγία του παλιού γηπέδου της ομάδας, οι δράσεις των οπαδών για είκοσι σχεδόν χρόνια στα ερείπιά του, αλλά και το «καινούριο γήπεδο» με το όνομα Αγια-Σοφιά, αποτελούν όλα τους πεδία όπου επιτελούνται πολιτικές μνημόνευσης οι οποίες εφάπτονται σε πολιτικές ταυτοτήτων και διαδικασιών «ελληνικότητας». Συμπληρωματικά, αναλύεται ο τρόπος που έχει γίνει η καταγραφή της ιστορία της ομάδας και η συγκρότησή της ως αρχείο. Διακρίνονται δύο διαφορετικοί τρόποι καταγραφής με διαφορετικό συναισθηματικό φορτίο και ένταση. Οι πιο παλιές καταγραφές βασίζονται σε μια συναισθηματική ένταση μεταξύ βασάνων και υπερηφάνειας και αναδεικνύουν μια αντι-μνήμη και μια μνήμη του ελάσσονος. Οι καταγραφές αυτές παραθέτουν ένα ποδοσφαιρικό παράλληλα σ’ ένα κοινωνικό υποφέρειν. Αντίθετα, οι πιο πρόσφατες καταγραφές αφήνουν το κοινωνικό και ιστορικό κομμάτι εκτός της αφήγησης, κηρύσσουν το Τέλος ενός Πένθους, ρίχνουν το βάρος σε μια συναισθηματική θετικότητα και φωτίζουν κυρίως τις μεγάλες επιτυχίες της ομάδας. Τα πεδία και οι τόποι επιτέλεσης της οπαδικής ταυτότητας (κερκίδες γηπέδων, κλαμπ οργανωμένων οπαδών, καφενεία και προποτζίδικα) αποτελούν ταυτόχρονα τα εθνογραφικά πεδία επιτέλεσης της ανδρικής ταυτότητας. Εκεί συναντάμε «θλιμμένους», «εκφραστικούς» και «κτητικούς» ανδρισμούς, αλλά και «τοξικές» και «ηγεμονικές» αρρενωπότητες. Εξετάζεται ο σεξιστικός λόγος και η οπαδική βία, αλλά και ένα παιχνίδι ορατότητας που αποτυπώνεται στους τοίχους της πόλης μέσα από γκράφιτι και συνθήματα. Παράλληλα, μια αγωνία για το ποιος θα κάνει κουμάντο στους δρόμους, τις πλατείες και τις γειτονιές. Σχολιάζεται η επιτέλεση ενός φαύλου κύκλου μνησικακίας. Οι ποδοσφαιρικοί αγώνες μετατρέπονται σε δημόσιες τελετές μνήμης μιας στερεοτυπικής, τοξικής και «δηλητηριώδους γνώσης», η οποία εκβάλλει τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια σε συγκρούσεις χωρίς όρια ή κάποιους «άγραφους κανόνες». Ο Άλλος οπαδός υποβαθμίζεται ολοκληρωτικά και καθίσταται εξαφανίσιμος και εξολοθρεύσιμος. Τέλος, η διατριβή ασχολείται με το πρόταγμα γνωστό ως «Νο politica» που προωθούν διεθνώς όλοι οι φορείς και θεσμικοί παράγοντες του ποδοσφαίρου. Οι οπαδοί της Α.Ε.Κ., προερχόμενοι από μια γενεαλογία καχυποψίας, δυσφορίας και εχθρότητας απέναντι στο ελληνικό κράτος, αλλά και μια γενεαλογία οικειοποίησης μιας ‘αριστερής’ πολιτικής ταυτότητας, θέλουν να πολιτικοποιούν τους ποδοσφαιρικούς αγώνες, ενώ και εκτός γηπέδου συμμετέχουν σε κινηματικές διαδικασίες. Oι «αδελφοποιήσεις» που έχουν πραγματοποιήσει με οπαδούς της γαλλικής Μαρσέιγ και της ιταλικής Λιβόρνο έχουν πολιτικό πρόσημο και δημιουργούν δίκτυα αντιφασιστικών και αντιρατσιστικών δράσεων.
Abstract:
The thesis deals with the male affective performativity of the fans of the A.E.K. football team. Theoretically, it falls into the Masculinity Studies and at its core are the Politics of Emotions and the Politics of Affect. Love, eros crush, loyalty, devotion, madness, passion, joy, pride, attachment, enchantment, dis-enchantment, cancelation, sorrow, sadness, suffering, bitterness, hostility, hate are the affects under problematization, and it is mainly examined how affects circulate among fans, constituting an ‘’emotional community’’. A.E.K., as the Athletic Union of Constantinople, comprises a refugee association that over time became a symbol and reference point for the refugees that were transferred to the Greek territory after the Treaty of Lausanne. Memory, as an active process, is at the center of the fans’ community, both as an adhesive joint and a field wherein identity politics take place. The duty of the aektzi (A.E.K. fan) to remember is ultimately a duty to re-construct and re-member what was dis-membered. The aektzides, as co-victims (συν-θύματα), and as the years go by, turn this Loss into a motto (syn-thyma)by placing it into the epicenter of identity. The team’s football past is described and experienced as a continuity and intersection of ‘’critical events’’, ‘’deep images’’, συνέχεια και τομή «κρίσιμων συμβάντων» από «βαθιές εικόνες», male figures (agents, athletes and coaches), but also events at which the memories and narrations of the fans attribute special meaning, constructing particular affective economies and affective attachments that eventually characterize the team. The role of memory and ‘’post-memory’’ is featured as central. The nostalgia of the team’s old stadium, the actions of the fans for almost twenty years in its ruins, but also the ‘’new football stadium’’ with the name Agia-Sofia, all constitute fields where politics of commemoration are performed that touch on identity politics and processes of ‘’Greekness’’. In addition, the way in which the team’s history has been documented and its construction as archive are analyzed. Two different modes of recording are distinguished, each with different emotional load and tension. The older recordings are based on an emotional tension between sufferings and pride and highlight an anti-memory and a memory of the minor. These recordings put a football suffering parallel to a social one. On the contrary, the more recent recordings leave the social and historical part out of the narrative, declare the End of the Mourning, put the emphasis on an emotional positivity, and mainly light up the team’s great successes. The fields and sites of the performance of fan identity (stadium stands, organized fan clubs, coffee shops and gambling places) (propotzidika) constitute at the same time the ethnographic fields of the performance of the male identity. There we find ‘’sad’’, ‘’expressive’’ and ‘’possessive’’ masculinities, as well as ‘’toxic’’ and ‘’hegemonic’’ ones. The sexist discourse and the fan violence are examined, but also a visibility game that is reflected in the city walls through graffiti and slogans• simultaneously, an anxiety about who will rule the roost at the streets, the squares and the neighborhoods. The performance of a vicious circle of resentment is commented. The football matches are turned into public ceremonies of memory of a stereotypical, toxic and ‘’poisonous knowledge’’ that during the last fifteen years open into confrontations without limits or some ‘’unwritten rules’’. The Other fan is totally degraded and constituted disappearable and annihilable. Finally, the thesis deals with the project ‘’Νο politica’’ promoted internationally by all the bodies and institutional agents of football. Coming from a genealogy of suspicion, discontent and hostility towards the Greek state, as well as a genealogy of appropriation of a ‘leftist’ political identity, the fans of A.E.K. want to politicize football matches, while also participating in movement processes off the football field. The ‘’fraternizations’’ they have made with fans of the French Marseille and the Italian Livorno have a political dimension and create networks of anti-fascist and anti-racist actions.
Περιγραφή:
Διατριβή (διδακτορική) - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, 2022
