Ο ρόλος των Ενόπλων Δυνάμεων στην άσκηση εξωτερικής και οικονομικής πολιτικής: το παράδειγμα της Ρωσίας
Τίτλος:
The role of the Armed Forces in conducting foreign and financial policy: the Russian paradigm
Κύρια Υπευθυνότητα:
Βάσιος, Γεώργιος Κ.
Επιβλέπων:
Υφαντής, Κώστας
Θέματα:
Keywords:
Μεταρρύθμιση, ανανεωμένη στρατιωτική στρατηγική, υπερδύναμη, οικονομική ύφεση, ρωσική απειλή Reform, renewed military strategy, superpower, economic stagnation, Russian threat
Ημερομηνία Έκδοσης:
2017
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Την ίδρυση της Ρωσικής Ομοσπονδίας το 1991 ακολούθησε μια δεκαετία σοβαρής παρακμής, η οποία είχε σοβαρή επίπτωση στο αμυντικό οικοδόμημα της χώρας. Με την άνοδό του στην εξουσία, ο χαρισματικός πρόεδρος Βλάντιμιρ Πούτιν, εκμεταλλεύτηκε την ευνοϊκή οικονομική συγκυρία και ανέλαβε πρωτοβουλίες για την αποκατάσταση της στρατιωτικής ισχύος της χώρας. Οι αρχικές, αποσπασματικές προσπάθειες εντατικοποιήθηκαν μετά τα πενιχρά αποτελέσματα του πολέμου της Γεωργίας το 2008, με την ανάληψη μιας ριζοσπαστικής στρατιωτικής μεταρρύθμισης που σκοπό είχε την αναδιοργάνωση και τον επανεξοπλισμό του στρατεύματος και τον εκσυγχρονισμό της αμυντικής βιομηχανίας. Παρότι η διαδικασία βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη και αντιμετωπίζει σοβαρές τεχνολογικές και οικονομικές προκλήσεις, τα θετικά αποτελέσματα είναι ήδη ορατά. Η αναβάθμιση της ισχύος των Ενόπλων Δυνάμεων έχει συνοδευτεί με στοχευμένες αλλαγές στη δομή διοικήσεως, ώστε να είναι ευχερέστερη η χρησιμοποίησή τους και με μια ανανεωμένη στρατιωτική στρατηγική, που ενσωματώνει συμβατικά, πυρηνικά και ασύμμετρα στοιχεία ισχύος με σκοπό την κατασκευή μιας περίπλοκης στρατιωτικής «εργαλειοθήκης» για την αντιμετώπιση κάθε πρόκλησης. Η Ρωσία ασκεί εξωτερική πολιτική με όρους ισχύος, στη βάση των αρχών του ρεαλισμού, επιζητώντας πρωτίστως τη διαφύλαξη του κύρους της και την αναγνώρισή της ως παγκόσμιας υπερδύναμης. Η προώθηση των ρωσικών επιδιώξεων τα τελευταία χρόνια, έχει στηριχθεί σε μια επιθετική εκδοχή της στρατιωτικής διπλωματίας, γεγονός που δεν θα πρέπει να προκαλεί έκπληξη δεδομένου ότι οι λοιποί δείκτες σκληρής ισχύος της χώρας βρίσκονται σε ύφεση. Η στρατιωτική διπλωματία εκδιπλώνεται σε όλες τις εκφάνσεις της: παραβάσεις, παραβιάσεις, επιδείξεις δύναμης, ασκήσεις μεγάλης κλίμακας, συνεκπαιδεύσεις με άλλους στρατούς, πολεμικά παίγνια, εγκαθίδρυση βάσεων εκτός συνόρων, εξαγωγές όπλων, στρατιωτικές επεμβάσεις υβριδικού (Κριμαία, Ουκρανία) και «αμερικανικού» τύπου (Συρία) κατευθύνονται κατά περίπτωση, έναντι φίλων και εχθρών, με μοναδικό γνώμονα την προάσπιση του ρωσικού συμφέροντος, όπως το αντιλαμβάνεται το Κρεμλίνο. Οι υπόψη δραστηριότητες πλαισιώνονται με τα κατάλληλα προπαγανδιστικά μηνύματα και προβάλλονται έντεχνα σε παγκόσμια κλίμακα, δια των ρωσικής επιρροής, μέσων ενημέρωσης και του διαδικτύου. Σκοπό έχουν στο εξωτερικό να απειλήσουν, να αποθαρρύνουν και να πειθαναγκάσουν τους αντιπάλους, να εξασφαλίσουν την αφοσίωση των φίλων και να προωθήσουν τις πωλήσεις όπλων, ενώ στο εσωτερικό να διατηρήσουν ένα πολεμικό κλίμα και μια αίσθηση επαπειλούμενου κινδύνου, προκειμένου να μεγιστοποιήσουν την υποστήριξη του λαού στο καθεστώς και να «νομιμοποιήσουν» τις δαπάνες της στρατιωτικής μεταρρύθμισης. Οι ρωσικές γεωπολιτικές επιδιώξεις είναι ποικίλες στη μορφή και παγκόσμιες στην έκταση. Σε διαφορετικές περιοχές, επιδιώκονται διαφορετικοί στόχοι ενώ δεν συγκροτούνται σταθερές συμμαχίες αλλά ακολουθείται μια ευέλικτη εξωτερική πολιτική που προσβλέπει στη δημιουργία συνασπισμών με τον κατάλληλο κάθε φορά εταίρο. Στην Κ. Ασία, με όργανο τον CSTO επιδιώκεται η διατήρηση των κρατών υπό ρωσική επιρροή και η αποτροπή ισλαμιστικών εξεγέρσεων. Στη Μ. Ανατολή και στη Β. Αφρική, με άξονα την εκστρατεία στη Συρία, καταβάλλεται προσπάθεια εδραίωσης της ρωσικής παρουσίας και αύξησης των πωλήσεων όπλων. Στην Ασία προωθείται η συνεργασία με την Κίνα, την Ινδία και άλλες σύμμαχες χώρες, για την εξισορρόπηση της αμερικανικής ηγεμονίας. Στην Ευρώπη, στρατηγικό στόχο συνιστά η πολιτική ή/και στρατιωτική κυριαρχία επί των χώρων του «εγγύς εξωτερικού». Η προσπάθεια δυτικοποίησης της Ουκρανίας, οδήγησε στη διάρρηξη των σχέσεων Ρωσίας - Δύσης. Η διατήρηση της εστίας της έντασης ενεργής, εξυπηρετεί συγκεκριμένες ομάδες συμφερόντων, όμως στο γενικότερο πλαίσιο κρίνεται αντιπαραγωγική. Η ομαλοποίηση των σχέσεων είναι σκόπιμη και αναγκαία, επί του παρόντος όμως οι προσδοκίες είναι χαμηλές. Στο άμεσο μέλλον, εκτιμάται ότι η Ρωσία θα προσπαθήσει να αποφύγει μια άμεση στρατιωτική εμπλοκή, πλην περιπτώσεων αναλόγων της Συρίας, όπου με μικρό ρίσκο, δύναται να επιτύχει πολλαπλά οφέλη. Σε ότι αφορά στην Ελλάδα, οι σχέσεις με τη Ρωσία είναι φιλικές, όχι στρατηγικά εναρμονισμένες, ενώ προσδιορίζονται από την ιδιότητα της χώρας μας ως μέλος του ΝΑΤΟ και της ΕΕ. Η εντεινόμενη ρωσοτουρκική συνεργασία, είναι αναγκαίο να παρακολουθείται στενά, για την αποφυγή πολιτικού και στρατιωτικού αιφνιδιασμού. Τέλος, η ρωσική στρατιωτική μεταρρύθμιση δύναται να αποτελέσει χρήσιμο οδηγό για την αναδιοργάνωση και εκσυγχρονισμό των ελληνικών ΕΔ.
Abstract:
The establishment of the Russian Federation in 1991, was followed by a decade of severe decline, that had a tremendous impact on the national defence establishment. When President Putin rose to power, took advantage of the favourable economic environment and tried to re-establish the Russian military might. Initial efforts were intensified after the poor results of the war in Georgia, in 2008. A radical military reform, aiming to reorganize and rearm the armed forces and modernize the defence industry, was initiated. While still in progress and facing serious technological and economical challenges, its positive results are evident. With its hard power indicators elevated, Russia demanded to recapture the status of a global superpower, which, in its opinion, rightfully deserved. The enhancement of the power of the Armed Forces was accompanied by appropriate changes in the command structure and a renewed military strategy, which integrated lessons learned from the “American style” wars and elements of the Gerasimov doctrine, which employs conventional, nuclear and hybrid tactics. The utmost goal is the construction of a military “toolkit”, containing an answer to any challenge. Russia conducts its foreign policy on hard power terms, based on the realistic theory of foreign relations. Having in hand an army strong enough to defend its national interests and a defense industry considered among the best globally, Russia tends to pursue its geopolitical objectives by the use of an assertive military diplomacy. This is a development perfectly understandable, given the country’s economic stagnation and the “mild power” deficit. Military diplomacy is being used in all of its forms: violations, provocations, power demonstrations, large scale exercises, war gaming, establishment of bases abroad, weapons’ exports, “American” and hybrid military interventions, are directed against friends and foes, with the sole purpose to defend Russian interests, as perceived by Kremlin itself. The above-mentioned activities are accompanied by the appropriate propaganda messages and are elaborately spread on a global scale, through the employment of Russian influenced means of mass media and the Internet. Abroad, they aim to threaten, dismay, deter and coerce its opponents, ensure Russia’s friends loyalty and promote arms sales. Inside the country, their purpose is to maintain a war atmosphere and a sense of an imminent threat, in order to maximize people’s support to the regime and “legitimize” the money being spent on the military reform. Russian geopolitical aspirations vary in form and are global in context. Different goals are pursued in different regions. Russia exercises a flexible foreign policy, where longstanding alliances are of minor importance. Instead, in each case a proper coalition is being formed, with the best suitable partner. In Central Asia and Caucasus, through the CSTO as its main instrument, Russia seeks to retain the states of the region under Russian influence and to prevent Islamist revolts. In the Middle East and North Africa, using the Syrian military expedition as a leverage, the utmost purpose is to consolidate Russian presence and to increase its share of arms sales. In Asia itself, cooperation with China, India and other allied countries is being promoted, as a counterweight to the American domination. In Europe, political and/or military domination over the countries of the “near abroad” constitutes an important strategic goal. The attempt made by NATO and the EU, to “westernize” Ukraine, crossed Russia’s “red lines” and inevitably led to an armed confrontation, rupturing relations with the West. Keeping the tension alive, serves particular groups of interests in both sides, but generally is deemed to be counterproductive. Improvement of the existing relations is both deliberate and necessary; however, expectations for such a development remain at the moment, modest. In the general context, it is estimated that Russia in the near future, will seek to avoid any direct military engagement, where possible, except in cases similar to the Syrian expedition, where with limited risks, multiple gains are obtained. As far as Greece is concerned, relations with Russia are friendly, although in no case strategically aligned and for the most part, they are determined by the status of Greece as a member of NATO and the EU. The intensifying Russian-Turkish cooperation should be closely monitored to avoid any form of political and military surprise attack against our country. Last but not least, the Russian military reform suitably adapted, may set a useful example for the Hellenic Armed Forces, if initiatives for reorganization and modernization, are meant to be taken in the future.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών, ΠΜΣ, κατεύθυνση Στρατηγικές Σπουδές Ασφάλειας, 2017
