Η αναπαράσταση του μαύρου και του λευκού γυναικείου σώματος στον κινηματογράφο: πραγματικότητα και μύθος στα Vénus noire (2010) και Βlancanieves (2013)
Τίτλος:
The representation of black and white female body in cinema: reality and myth in Vénus noire (2010) and Blancanieves (2013)
Κύρια Υπευθυνότητα:
Πραματευτάκης, Γεώργιος Ε.
Επιβλέπων:
Παραδείση, Μαρία
Θέματα:
Keywords:
Vénus noire, Βlancanieves, αγοροκόριτσο, Sarah Baartman, φεμινιστική θεωρία κινηματογράφου, διαπολιτισμική θεωρία κινηματογράφου Vénus noire, Βlancanieves, tomboy, Sarah Baartman, feminist film theory, transcultural film theory
Ημερομηνία Έκδοσης:
2017
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Στην παρούσα διπλωματική εργασία μελετούμε την αναπαράσταση του μαύρου και του λευκού γυναικείου σώματος σε δύο ταινίες της πρόσφατης κινηματογραφικής παραγωγής. Η μία ταινία βασίζεται στην πραγματική ιστορία της μαύρης Saartjie Baartman -Vénus noire (2010)- και η άλλη βασίζεται στο μύθο της Χιονάτης -Βlancanieves (2013). Και στις δύο ταινίες παρ’όλες τις διαφορές τους έχουμε μία σκιαγράφηση του γυναικείου μαύρου και λευκού σώματος, των δυνατοτήτων και «αδυνατοτήτων» του. Και στις δύο ταινίες οι ηρωίδες λειτουργούν σαν μία «εξ-αίρεση» και παρ’όλη τη διαφορετική τους πορεία, έχουν παρόμοια κατάληξη: μετά το φυσικό τους θάνατο ακολουθεί άλλος ένας συμβολικός θάνατος με το βαθύτερο μήνυμα ότι «το σώμα σας δεν σας ανήκει». Αυτή η ομοιότητα ήταν και η αφορμή για να επιλέξουμε τις συγκεκριμένες ταινίες ως μελέτη για την αναπαράσταση του γυναικείου μαύρου και λευκού σώματος. Προκειμένου να στηρίξουμε τη θέση μας «το σώμα σας δεν σας ανήκει» αναλύουμε τα μοτίβα που επαναλαμβάνονται στην κάθε ταινία ξεχωριστά και κατόπιν τα κοινά μοτίβα στις δύο ταινίες. Με ευρύτερη θεωρητική αφετηρία τη φεμινιστική, queer και διαπολιτισμική θεωρία του κινηματογράφου, εστιάζουμε στο ανδρικό, αποικιοκρατικό και ανθρωπολογικό βλέμμα. Ειδικότερα όσον αφορά το Βlancanieves, χρησιμοποιούμε τις έννοιες της femme fatale και του αγοροκόριτσου ενώ όσον αφορά το Vénus noire, επικεντρωνόμαστε στην αναπαράσταση του γυναικείου μαύρου σώματος στη Δύση και τη σημασία μαρτυριών όπως της Sarah Baartman. Αναλύουμε τα μοτίβα που επαναλαμβάνονται στις δύο ταινίες εστιάζοντας στο βλέμμα και στον «πανοπτικό» (κατά Foucault) χαρακτήρα, στην επιθυμία αλλα και τις αντιστάσεις των ηρωίδων, στο μύθο (κατά Barthes) και πώς εξυπηρετεί την ιδεολογία εν τέλει η θέση μας επιβεβαιώνεται στην ίδια την εξαγορά του σώματος των ηρωίδων και το συμβολικό θάνατο/σιωπή που τις ακολουθεί. Καταλήγουμε πως παρ’όλες τις διαφορές των δύο ταινιών και των ηρωίδων τους, το μήνυμα ότι «το σώμα σας δεν σας ανήκει» είναι μία αφορμή για σκέψη πάνω στο δικό μας βλέμμα, σώμα και την επιθυμία του. Περαιτέρω έρευνα θα μπορούσε να γίνει και σε ταινίες με άλλες συνιστώσες από αυτές των ηρωίδων που μελετούμε στην παρούσα διπλωματική εργασία καθώς και σε άλλα οπτικοακουστικά μέσα προκειμένου να επιβεβαιωθούν τα όρια του κάθε μέσου αλλά και τα περιθώρια ανατροπής και αντίστασης μας στη θέση που υποστηρίζουμε σε αυτήν την εργασία.
Abstract:
In the present thesis we study the representation of black and white female body in two recently produced movies. The former movie is based on the real story of black woman Saartjie Baartman -Vénus noire (2010) and the latter is based on the myth of Snow White -Βlancanieves (2013). Despite their differences, both movies represent female black and white body, its possibilities and impossibilities. In both movies the heroines function as an “exception” and, despite their different course, they have a similar ending: their physical death paves the way for a symbolic death giving the deeper message that “your body does not belong to you”. This similarity was the reason for choosing these specific films in order to study the representation of female black and white female body. In order to support our thesis that “your body does not belong to you” we analyze repeating patterns in each film separately and then the common patterns in both movies. Starting from a wider theoretic point in feminist, queer and intercultural film theory, we focus on male, colonial and anthropological gaze. More specifically, when it comes to Blancanieves, we use the concept of femme fatale and that of tomboy. When it comes to Vénus noire, we focus on the representation of female black body in the West and the significance of testimonies such as that of Sarah Baartman. We analyze the repeating patterns in both movies focusing on the gaze and the “panopticon” (according to Foucault), on the desire and also the resistances of the heroines, on the myth (according to Barthes) and the way it serves ideology. Eventually, our thesis is confirmed through the very purchase of the heroines’ body and the symbolic death/silence that follows. We conclude that despite the differences of the movies and their heroines, the message “your body does not belong to you” is an opportunity to contemplate on our own gaze, body and desire. Further research could be conducted in relation to other movies and other characteristics of the heroines beside the ones that we study in this thesis as well as in other audiovisual media in order to confirm the limits of each medium and also the extent to which we can resist at the thesis that we support.
