Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Κεντρικός συλλογισμός που διατρέχει την διπλωματική είναι το πώς νοηματοδοτείται σήμερα στην Αθήνα η έννοια της αντίστασης, μέσω του πεδίου της πρακτικής του graffiti. Πώς τίθεται υπό διαπραγμάτευση η αντίσταση; Με μια φουκωική προσέγγιση η αντίσταση, όπως και η εξουσία, δεν είναι μια «ουσία». Προκύπτει δηλαδή ότι πρόκειται περί τακτικής εναντίωσης η οποία εδώ, πέρα από το φύλο, διατρέχει και το έθνος. Οι εμπλεκώμενες υποκειμενικότητες παρουσιάζουν σε αυτά τα πλαίσια μια σύγκρουση ηγεμονικών και μη αρρενωποτήτων. Πραγματοποιήθηκε ποιοτική έρευνα ημιδομημένων συνεντεύξεων-συζητήσεων με γκραφιτάδες, που δραστηριοποιούνται στην Αθήνα τα τελευταία χρόνια. Η επεξεργασία του υλικού τέθηκε υπό το πρίσμα φουκωικών προσεγγίσεων περί λόγου. Πρόσθετα, αναφέρονται και σχολιάζονται αποσπάσματα από τον ελληνόγλωσσο και ξενόγλωσσο τύπο, τα οποία φαίνεται να διαμορφώνουν ένα αφήγημα «γηγενούς αντίστασης» που βρίσκουμε στην Ελλάδα. Αυτή έχει τις ρίζες της σε μια κάποια ιστορικότητα εναντίωσης η οποία στη παρούσα φάση της οικονομικο-κοινωνικής «κρίσης» είναι εξίσου έντονη. Στο graffiti έχει αποδοθεί το πρόσημο της αντίστασης και από πληθώρα ερευνών. Στη παρούσα μελέτη η σύζευξη αυτή αμφισβητείται. Το graffiti ενώ παρουσιάζει εναντίωση προς κυρίαρχες μορφές εξουσίας, δεν μπορεί να συνδέεται πάντα με «ριζοσπαστικότητα». Η πρακτική προέκυψε ιστορικά από ταξικές και φυλετικές ανισότητες θυμίζοντας μια πολιτική ταυτοτήτων η οποία κινείται με ουσιοκρατικές νοήσεις της υποκειμενικότητας. Παράλληλα, η αναδιαμόρφωση του αστικού τοπίου παρουσιάζει μια εναντίωση προς θεσμικές μορφές εξουσίας, ενώ και το παράνομο στοιχείο καθιστά την πρακτική μεν ως εναντιωτική, την αντίσταση δε ως ουσία. Το ίδιο οντολογικά θεάται και η εξουσία, η οποία θα πρέπει να «αποκτηθεί» και να «αποκατασταθεί». Μέσα από την επιπρόσθετη αναφορά στο «αστικό σκάνδαλο» της τοιχογραφίας/graffiti στο Πολυτεχνείο τον Μάρτιο του 2015, μια διαπραγμάτευση της εναντίωσης παρουσιάζει το διακύβευμα και του έθνους στο επίπεδο μιας συλλογικής εθνικής μνήμης η οποία θα πρέπει να διατηρηθεί. Το graffiti σε αυτή τη περίπτωση δεν στέκεται ως μεμονωμένος λόγος αλλά έρχεται να φιλοξενήσει πολύμορφους λόγους οι οποίοι επιτελούνε διαφορετικούς σκοπούς, όπως την σύσταση μιας νοηματοδότησης αντίστασης γύρω από την ελληνική πραγματικότητα.
Abstract:
The basic question of the thesis is how the notion of resistance is perceived in Athens, through the practice of graffiti. How do we negotiate resistance? In a foucauldian sense resistance (and power) is not a “substance”. Through theoretical tools, one can pinpoint a multitude of opposition tactics which in this case cross through the construction of gender and the concept of the nation state. The subjectivities involved show that the tactic connotates a conflict between hegemonic and alternative masculinities. We conducted qualitative research of semi structured interviews with subjects who practice graffiti in Athens. The material was analyzed through foucauldian theories of discourse. In addition, several press articles are being mentioned, which present the construction of a narrative of “indigenous resistance” about Greece. The roots of this can be traced through other historical narratives of opposition that still hold strong and progress in the time of the greek “crisis”. Contemporary research evaluates graffiti as a practice of resistance. Here, this connection is partially disputed since the type of opposition is not necessarily radical. Graffiti shows qualities of resistance to hegemonic notions of power through the construction of some kind of identity politics that show an ontological view of subjectivity and gender. Although the reimagining and reshaping of public space, as well as the illegal character of the practice, act as an opposition to institutional power, power and resistance are perceived in ways that are essentialist. Additionally, the discourses about the “urban scandal” of the mural at the Polytechnic University in Exarchia (March 2015) reveal a negotiation of resistance that has as its highest stake the notion of the nation state and a collective memory that must be maintained. In these cases, graffiti is not passive and acts not as a (or one) discourse but as a medium that hosts a multitude of discourses. These can go a number of ways constructing a narrative of resistance in contemporary Greece.
