Οι "Ινδοί" στα Δεκεμβριανά (1944): όψεις και προσλήψεις της ένοπλης ετερότητας
Τίτλος:
"Indian" troops in Dekemvriana: aspects and perceptions of armed otherness
Κύρια Υπευθυνότητα:
Αγγελάκης, Ιωάννης Γ.
Επιβλέπων:
Κοταρίδης, Νίκος Γ., 1957-
Θέματα:
Keywords:
Βρετανική αυτοκρατορία, Ινδία, Γκούρκας, Δεκεμβριανά 1944, ΕΑΜ/ΕΛΑΣ British Empire, India, Gurkhas, Dekemvriana 1944, EAM/ELAS
Ημερομηνία Έκδοσης:
2017
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Η παρούσα εργασία πραγματεύεται την συμμετοχή των Ινδικών αποικιακών στρατευμάτων των Βρετανών στην μάχη της Αθήνας τον Δεκέμβριο του 1944 και τις προσλήψεις της παρουσίας τους από τις αντιμαχόμενες πλευρές στην στρατιωτική και την προπαγανδιστική αναμέτρηση. Στα Δεκεμβριανά - που συνιστούν μια μοναδική, εν μέσω του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ενδοσυμμαχική μάχη αλλά και εμφύλια σύγκρουση - έλαβαν μέρος αποικιακά στρατεύματα της 4ης Ινδικής Μεραρχίας και, κυρίως, της 5ης Ινδικής Ταξιαρχίας (Τάγματα Γκούρκας και Baluchis), κατά βάση στην ευρύτερη περιοχή του Πειραιά. Η παρουσία των «Ινδών», όπως επιβίωσαν στην συλλογική μνήμη, δεν έχει γίνει αντικείμενο επιστημονικής ιστορικής έρευνας. Στο πρώτο μέρος, θα σκιαγραφηθεί η ιστορία των αποικιακών στρατευμάτων της Βρετανικής Αυτοκρατορίας και του Στρατού της Βρετανικής Ινδίας (British Raj), στον οποίο εντάσσονταν και οι Γκούρκας από το Νεπάλ, παρά το γεγονός ότι το τελευταίο δεν αποτελούσε τμήμα της Βρετανικής Ινδίας, ούτε και βρετανική αποικία. Οι Γκούρκας, ακόμα και σήμερα απολαμβάνουν παγκοσμίως της φήμης επίλεκτων, γενναίων και σκληρών πολεμιστών, που, με έμβλημά τους το χαρακτηριστικό τους μαχαίρι, επί δύο σχεδόν αιώνες συνέδραμαν τον βρετανικό στρατό σε πολεμικές επιχειρήσεις ανά τον κόσμο. Ωστόσο στην κατασκευή της εικόνας τους έχει συμβάλει καθοριστικά η οριενταλιστική απεικόνισή τους ως «ευγενών μαχητών». Επιπλέον, θα γίνει μια αναδρομή στην έλευση των αποικιακών στρατευμάτων στην Ευρώπη στον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο στο πλευρό του βρετανικού και γαλλικού στρατού, και τον δημόσιο διάλογο σχετικά με την χρησιμοποίηση τους στο ευρωπαϊκό έδαφος ακόμα και μετά την λήξη του Μεγάλου Πολέμου, τόσο από την σκοπιά των ίδιων των αποικιοκρατικών δυνάμεων, όσο και από την οπτική της αριστεράς και της Τρίτη Διεθνούς. Στο δεύτερο μέρος, θα μετατοπιστούμε στον ελλαδικό χώρο, για να καταγράψουμε αναφορές στην Ινδία κατά τον Α’ Παγκόσμιο και τον Μεσοπόλεμο, τόσο στον ημερήσιο τύπο, όσο και στα έντυπα του εργατικού κινήματος. Επίσης θα ανιχνεύσουμε προσλήψεις της εικόνας των μη Ευρωπαίων στο πεδίο του λαϊκού πολιτισμού αλλά και της λόγιας κουλτούρας, αλλά και στο πεδίο των μαχών, με τον Αιγυπτιακό στρατό του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο το 1825. Αν έπρεπε πάντως, να αναζητηθεί ένα ιστορικό «προηγούμενο» επαφής του πληθυσμού του ελλαδικού χώρου με αποικιακά στρατεύματα, αυτό θα ήταν τα στρατεύματα της Αντάντ («Σενεγαλέζοι») το 1916-17. Με την αναδρομή αυτή θα αποκτήσουμε μια στοιχειώδη εικόνα ως προς τις «υποδοχές» που θα συναντήσει η επαφή με την ένοπλη ετερότητα στην μάχη των Δεκεμβριανών του 1944 - όχι μόνο από την αντίθετη πλευρά (το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ), αλλά και από φιλοκυβερνητικές πηγές. Με αυτόν τον τρόπο θα φωτιστούν πτυχές των προσλήψεων που έχουν βάθος πίσω στον χρόνο και εδράζονται σε νοοτροπίες του ευρωπαϊκού κατά βάση κόσμου, ο απόηχος των οποίων φτάνει και στον ελλαδικό χώρο. Στο τρίτο μέρος της μελέτης, μετά από μια κατ’ ανάγκην συνοπτική αναδρομή στις εξελίξεις που οδήγησαν στην σύγκρουση, θα γίνει εκτενής αναφορά στην μάχη της Αθήνας. Στο τέταρτο μέρος θα επικεντρωθούμε στην μάχη του Πειραιά και την εκεί συμμετοχή της 5ης Ινδικής Ταξιαρχίας και την στρατιωτική συνεισφορά των δύο Ινδικών Ταγμάτων Γκούρκας και Baluchis στις επιχειρήσεις. Τέλος, στο πέμπτο μέρος θα ανιχνευτούν οι προσλήψεις της παρουσίας τους από τις εμπλεκόμενες πλευρές, και ειδικά από το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ που κλήθηκε να τους αντιμετωπίσει, αλλά και από τους ίδιους τους Βρετανούς. Εν τέλει, σκοπός της εργασίας είναι να φωτιστεί, με βάση το διαθέσιμο υλικό και παρά τις αντικειμενικές δυσκολίες που παρουσιάζει η έρευνα, ένα αχαρτογράφητο ζήτημα, και να αναδειχθεί το ιστορικό υπόβαθρο των αντιλήψεων απέναντι στην ένοπλη ετερότητα, μέσα στην ιδιαίτερη συνθήκη μιας μάχης, που λαμβάνει χώρα σε μια πόλη που μόλις έχει απελευθερωθεί από τους Ναζί και ενώ ο Β’ Παγκόσμιος πόλεμος συνεχίζεται.
Abstract:
My thesis examines the participation of British colonial troops in the battle of Athens on December 1944 and its perceptions by the opposite sides in the military and propagandistic battlefield. In Dekembriana –a unique battle between allies during Second World War and, at the same time, a civil conflict – colonial troops of 4th Indian Division participated, mainly the two battalions of Gurkhas and Baluchis of the 5th Indian Brigade, in the greater area of Piraeus. The presence of “Indians” – as have survived in collective memory – has not been examined by academic historical research. In the first part of the essay, we will go back to the history of British Empire’s colonial troops and of British Indian Army, in which Nepalese Gurkhas were also recruited, despite the fact that Nepal was never a part of British Raj, neither a British colony. Gurkhas are still nowadays universally celebrated as gallant and tough troops, who, having their iconic knife “kukhri” as an emblem, participate for almost two centuries in the military expeditions of British Army around the world. Nevertheless, their orientalistic picture by the British as “warrior gentlemen” has contributed in the construction of their above mentioned image. In addition, we will make a reference to the participation of British and French colonial troops in European fronts during First World War and to the public debate that took place about their recruitment there even after the end of Great War, from the aspect of the colonial powers, and also from the left, and especially Communist International. In the second part we will point out references to India during First World War and Interwar, by examining both daily press and writings of the working class movement. In addition, we will go through perceptions of the image of Non Europeans in the folklore, popular and literate culture, and also in the battlefield of Peloponnese, by Ibrahim’s Egyptian army back in 1825. The only historical precedent of the encounter of Greek people with colonial troops would be the Entente troops during First World War (1916-1917), the “Senegalese” as they were named. By all that references, we will draw an elementary picture of the perceptions of armed otherness that existed in the Greek society in 1940’s, and consequently we will be able to examine the perceptions of colonial troops in Dekembriana by both sides. By that means we will light perceptions with a deep historical background that are based on mentalities of European world, the echo of which affects also Greek society. In the third part of the essay, - after a concise refer to the developments that led in the armed conflict - the military aspects of the battle of Athens will be examined in detail, while in the fourth part we will focus on the battle of Piraeus and the military contribution of the Gurkhas and Baluchis battalions. Finally, in the fifth part, the perceptions of their presence by the opposite sides are examined, and especially by EAM/ELAS that fought against them, but also by their British commanders. In conclusion, the essay’s aim - based upon the archives that were at our disposal and despite the objective difficulties of the research - is to light an issue that has not been previously examined, and to point out the historical background of perceptions of armed otherness, during an exceptional battle in a city that has recently been liberated from Nazi occupation and as Second World War continues.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας, ΠΜΣ, κατεύθυνση Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία, 2017