Library SitePandemos Repository
Pandemos Record
 

View record information

Department of International and European Studies  

Postgraduate Theses  

 
Τίτλος:Συγκριτική ανάλυση της υψηλής στρατηγικής της Αθήνας κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο και των Η.Π.Α κατά τον Ψυχρό Πόλεμο
Τίτλος:Comparative analysis Of Athens grand strategy during The Peloponnesian War and of USA during The Cold War
Κύρια Υπευθυνότητα:Μπάκας, Κωνσταντίνος Α.
Επιβλέπων:Παπασωτηρίου, Χαράλαμπος
Θέματα:
Keywords:Υψηλή Στρατηγική, Αθήνα, Σπάρτη, Η.Π.Α, Πολιτικός Ρεαλισμός, Συγκριτική Ανάλυση,Στρατηγική, Πελοποννησιακός Πόλεμος, Ψυχρός Πόλεμος, Θουκυδίδης, Περικλής
Grand Strategy, Athens,Sparta, USA, Political Realism, Comparative Analysis, Strategy, Peloponnesian War, Cold War, Thucydides, Pericles
Ημερομηνία Έκδοσης:2015
Εκδότης:Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:Στις αρχές του 20ου αιώνα ένας από τους μεγαλύτερους Ελληνιστές της Ευρώπης ο Gilbert Murray του οποίου το έργο « Our Great War and the Great War of the Ancient Greeks» στηρίζεται στο περίφημο έργο του Θουκυδίδη «Ιστορία», επισήμανε την τεράστια ομοιότητα του Α΄ Παγκοσμίου και του Πελοποννησιακού πολέμου. Τριάντα περίπου χρόνια μεταγενέστερα ο George Marshall κατά την ομιλία του στο Πανεπιστήμιο του Princeton στις 22 Φεβρουαρίου 1947 δήλωσε: «Διατηρώ σοβαρές επιφυλάξεις για το κατά πόσο κάποιος μπορεί σήμερα να σκεφτεί με σοφία και σε βάθος αναφορικά με βασικά τρέχοντα ζητήματα εάν δεν έχει ανατρέξει τουλάχιστον νοερά , στην περίοδο του Πελοποννησιακού πολέμου και της πτώσης των Αθηνών». Ακόμα και ο Henry Kissinger παραλληλίζοντας τον Ψυχρό με τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, τους Αμερικανούς με τους Αθηναίους και τους Σοβιετικούς με τους Σπαρτιάτες έδωσε το στίγμα του, αναγνωρίζοντας αρκετές ομοιότητες μεταξύ του κλασσικού έργου του Θουκυδίδη και της γεωπολιτικής πραγματικότητας στο δίπολο σχέσεων Η.Π.Α – Ε.Σ.Σ.Δ κατά την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου. Εύλογα λοιπόν αναφύεται το ερώτημα ως προς τους λόγους που ώθησαν τους μεγάλους διανοητές της επιστήμης των διεθνών σχέσεων στο να αναζητήσουν τους συσχετισμούς ανάμεσα στις δύο αυτές περιόδους της παγκόσμιας ιστορίας. Η αδιαμφισβήτητη διαχρονικότητα και επικαιρότητα της ιστορίας του Πελοποννησιακού Πολέμου όπως αυτή καταγράφηκε από το Θουκυδίδη πριν από είκοσι τέσσερις αιώνες έχει επανειλημμένα επισημανθεί από τους σύγχρονους μελετητές της Ιστορίας και της πολιτικής επιστήμης, καθιστώντας το έργο αυτό ως εργαλείο πρόβλεψης αυτών που μπορούν να συμβούν στο μέλλον και να μείνει έτσι ως αιώνιο κτήμα (Κτήμα ες αεί). Η διαχρονικότητα του έργου του Θουκυδίδη αποδεικνύεται περίτρανα σήμερα, καθόσον έννοιες που εισήχθησαν για πρώτη φορά εκεί, όπως ο κατευνασμός, η αποτροπή, η ισχύς και οι διακρατικές συμμαχίες, παρά την τεχνολογική εξέλιξη η οποία έχει διαφοροποιήσει άρδην τον τρόπο διεξαγωγής του πολέμου, διατηρεί αναλλοίωτα στους αιώνες τα κίνητρα αλλά και τον τρόπο σκέψης των μεγάλων δυνάμεων στον τρόπο συμπεριφοράς και δράσης τους κατά την αέναη προσπάθειά τους για μεγιστοποίηση της ασφάλειας μέσω αύξησης της ισχύος τους. Αναμφισβήτητα λοιπόν, ο σύγχρονος μελετητής προσπαθώντας να αναλύσει το διπολικό μόρφωμα ισχύος του Ψυχρού Πολέμου, ανατρέχει στο έργο του Θουκυδίδη του οποίου η διαχρονικότητα και η αξία επαληθεύεται από τη μελέτη άλλων ανταγωνιστικών διπολικών μορφωμάτων που αποτυπώθηκαν κατά τη μελέτη της Ιστορίας όπως: Ρώμη – Καρχηδόνα, Αγγλία – Γερμανία και ΗΠΑ – ΕΣΣΔ. Ο Πελοποννησιακός Πόλεμος αποτέλεσε αρχικά μια γενικευμένη σύγκρουση ανάμεσα σε δύο αντίπαλα πολιτικά συστήματα: τη δημοκρατία και την ολιγαρχία. Ο Ψυχρός Πόλεμος ήταν ένας πόλεμος χωρίς την εκδήλωση εχθροπραξιών, μεταξύ των δύο κυρίαρχων ιδεολογικών ρευμάτων της εποχής, της δημοκρατίας και του φιλελευθερισμού που εκφραζόταν από τις Η.Π.Α και του κομμουνισμού όπως αυτός ερμηνευόταν και πραγματοποιείτο από τον επικυρίαρχο του Σοβιετικού ολοκληρωτικού μορφώματος Ιωσήφ Βησσαριόνοβιτς Στάλιν. Ο Πελοποννησιακός Πόλεμος υπήρξε ένας από τους χειρότερους πολέμους της ιστορίας καθόσον τηρουμένων των αναλογιών δύναται να χαρακτηρισθεί ως ένας παγκόσμιος πόλεμος της εποχής. Ο Ψυχρός Πόλεμος ήταν ένας πόλεμος «δι’ αντιπροσώπων» (war by proxies), στον οποίο ενεπλάκη το μείζον της παγκόσμιας κοινότητας που είχε ενταχθεί στις δύο ζώνες επιρροής οι οποίες είχαν καθορισθεί στη Γιάλτα το Φεβρουάριο του 1945. Συνδετικός κρίκος μεταξύ των δύο αυτών μορφών πολέμου που στιγμάτισαν την παγκόσμια ιστορία αλλά και αντικείμενο προς εξέταση στην παρούσα μελέτη θα αποτελέσει η παράμετρος της στρατηγικής και ιδιαίτερα της πιο υψηλής της εκδοχής, αυτής της υψηλής στρατηγικής η οποία περιγράφεται ως «η τέχνη της χρησιμοποίησης στρατιωτικών μέσων για την ικανοποίηση των πολιτικών αντικειμενικών σκοπών» ή «η διαλεκτική τέχνη μεταξύ δύο αντίρροπων βουλήσεων προς επίλυση μιας διαφοράς». Μπορεί λοιπόν άραγε κάποιος να προσδώσει στοιχεία κυκλικής επαναληψιμότητας των μεγάλων ιστορικών γεγονότων; Σύμφωνα με το Γάλλο Fernand Braudel «…τα συμβάντα γεγονότα, είναι εφικτό να αναχθούν και να ενταχθούν σε δομές». Με βάση λοιπόν αυτή την αξιωματική αλλά και θεμελιώδη θεώρηση της ανθρώπινης ιστορίας κάθε προβολή διδαγμάτων και διαπιστώσεων από το παρελθόν στο παρόν είναι όχι απλώς θεμιτή αλλά και χρήσιμη για όποιον θέλει να μελετήσει και να εμβαθύνει στις παγκόσμιες γεωπολιτικές εξελίξεις. Η ιστορία, μας διδάσκει ότι «οι αυτοκρατορίες καταρρέουν εκ των έσω και όχι από εξωτερικές αιτίες». Χαρακτηριστικές είναι οι περιπτώσεις της αυτοκρατορίας του Μεγάλου Αλεξάνδρου, της Αρχαίας Ρώμης, αλλά και πιο σύγχρονων όπως η Βρετανική αλλά και η Σοβιετική οι οποίες διασυνδέονται με το χαρακτηριστικό στοιχείο του ότι η κατάρρευσή τους προήλθε από ενδογενή και όχι από εξωγενή αίτια. Έτσι, στην περίπτωση του Πελοποννησιακού Πολέμου οι Αθηναίοι έχασαν διότι τροποποίησαν την Υψηλή Στρατηγική τους το 415 π.Χ με την απόφαση της Εκκλησίας του Δήμου, υποκινούμενη από τον ανιψιό του αποβιώσαντος από την πανώλη ανιψιού του Περικλή Αλκιβιάδη για εκστρατεία κατά της Σικελίας, αποκλίνοντας από την παρακαταθήκη του Περικλή προκαλώντας έτσι υπερεξάπλωση των δυνάμεών τους (overextension) και τελικά την ήττα. Στο ίδιο πνεύμα, οι Σοβιετικοί εξωθούμενοι από τους Αμερικανούς μέσω της στρατηγικής της ανάσχεσης και των διάφορων «προσωπείων» και παραλλαγών που ενδύθηκε κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, σε μια φρενήρη στρατηγική ανταγωνιστικών εξοπλισμών και οικονομικής υπερεξάπλωσης έγιναν μάρτυρες της κατάρρευσης του Μαρξισμού – Λενινισμού ως δεσπόζουσας ιδεολογίας στην Ε.Σ.Σ.Δ και της διάλυσης του Σοβιετικού – κομμουνιστικού ιδεολογικοπολιτικού μορφώματος. Το ζήτημα λοιπόν που διαπραγματεύεται η παρούσα διατριβή αφορά στην αναζήτηση των λόγων που κατέστησαν την Υψηλή Στρατηγική των Αθηναίων κατά τον Δεύτερο Πελοποννησιακό Πόλεμο ως αποτυχημένη ενώ αυτή των Αμερικανών ως de facto επιτυχημένη.
Abstract:Thucydides' account of Pericles grand strategy in the Peloponnesian War has long fascinated historians, who have often tried to explain how Athens could have won the war given the essentially defensive strategy Thucydides ascribed to Pericles. On the other hand it is widely accepted that Thucydides has been the one who has laid the foundations for political realism having recounted the History of the famous Peloponnesian War. This thesis therefore is all about trying to produce scientifically proven points as to whether there has been a circular repetition of Thucydides’ allegations of political realism in its aspect of it being a major contributor to a nations’ Grand Strategy, in an entirely different timeframe though. A timeframe that finds humanity and Europe to be shattered from WWII and a time when a new war not fought by soldiers though but by proxies is beginning to be carried out between the only superpowers at that time, U.S.A and the Soviet Union.
Περιγραφή:Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών, ΠΜΣ, κατεύθυνση Διεθνείς Σχέσεις και Στρατηγικές Σπουδές, 2015
Περιγραφή:Βιβλιογραφία: σ. 89-95
 
 
Archives to this Item
Archive Type
12PMS_DIE_EUR_SPO_BakasKo.pdf application/pdf
 
FedoraCommons OAI Library - Information Services, Panteion University