Αστική ευθύνη του κράτους και προστασία του περιβάλλοντος
Τίτλος:
Civil liability of the state and protection of the environment
Κύρια Υπευθυνότητα:
Φυλακτός, Φιλώτας Ρ.
Επιβλέπων:
Χάνος, Αντώνιος
Θέματα:
Keywords:
Αστική ευθύνη του Δημοσίου, περιβάλλον, περιβαλλοντική προστασία Civil liability of the State, environment, environmental protection
Ημερομηνία Έκδοσης:
2017
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Η αστική ευθύνη του Δημοσίου συνδέεται άμεσα με την αρχή της νομιμότητας αλλά και του Κράτους Δικαίου, αποτελώντας έναν από τους βασικότερους επανορθωτικούς θεσμούς του δικαίου. Από την άλλη, το περιβάλλον σε όλες του τις μορφές (φυσικό, οικιστικό, πολιτιστικό), αποτελεί ένα αυτοτελώς προστατευόμενο αγαθό, σύμφωνα με το άρθρο 24 του Συντάγματος. Παρά το γεγονός ότι η αστική ευθύνη του Κράτους διαδραματίζει δευτερεύοντα ρόλο στην προστασία του περιβάλλοντος, η οποία πραγματώνεται κατά κύριο λόγο μέσω της ακυρωτικής δίκης, εντούτοις μπορεί να συνεισφέρει στην ουσιαστική ενίσχυση τόσο της προστασίας του περιβάλλοντος όσο και της προστασίας του ιδιώτη απέναντι στην κρατική παρανομία, συμβάλλοντας στην παροχή αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας. Οι ιδιαιτερότητες που παρουσιάζει η εφαρμογή της αστικής ευθύνης του Κράτους στο εν λόγω πεδίο έγκεινται κυρίως στην επέκταση της κρατικής νομιμότητας σε υπερεθνικούς κανόνες δικαίου, δεδομένου ότι ο μεγαλύτερος όγκος της περιβαλλοντικής νομοθεσίας είναι διεθνούς ή ενωσιακής προέλευσης, στη δυσκολία ανίχνευσης του αιτιώδους συνδέσμου λόγω της απομακρυσμένης αιτιότητας ζημιογόνου πηγής – αποτελέσματος αλλά και στην αποκλείουσα την κρατική ευθύνη ρήτρα υπέρ του γενικού συμφέροντος. Το Συμβούλιο της Επικρατείας αποτελεί θεματοφύλακα της προστασίας του περιβάλλοντος προσπαθώντας να εξισορροπήσει τη σύγκρουση μεταξύ του δικαιώματος στο περιβάλλον και άλλων δικαιωμάτων, ιδίως εκείνου της ιδιοκτησίας. Η νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, διαπραγματευόμενη το δίκαιο της αστικής ευθύνης του Δημοσίου με όρους Δημοσίου Δικαίου, λαμβάνει υπόψη της τόσο τις απαιτήσεις της Δημόσιας Διοίκησης όσο και τα δικαιώματα των διοικουμένων και έχει συμβάλει στην προστασία του φυσικού, του οικιστικού και του πολιτιστικού περιβάλλοντος. Ευθύνη του Κράτους μπορεί να προκύψει και από παραβίαση διατάξεων της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Παρόλο που η ΕΣΔΑ δεν προστατεύει ευθέως το περιβάλλον, η νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου αποδέχεται την προστασία του περιβάλλοντος μέσω της παραβίασης θεμελιωδών δικαιωμάτων, όπως το δικαίωμα στη ζωή, τον ιδιωτικό και οικογενειακό βίο και το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης. Αντιθέτως, το ΕΔΔΑ αποδοκιμάζει τους περιορισμούς στην ιδιοκτησία χάριν της προστασίας του περιβάλλοντος, οι οποίοι βασίζονται σε αμάχητα τεκμήρια, όπως αυτό του «προορισμού» της ιδιοκτησίας. Τέλος, δύσκολη είναι η στοιχειοθέτηση αστικής ευθύνης του Κράτους τόσο στην περίπτωση της Οδηγίας 2004/35/ΕΚ για την περιβαλλοντική ευθύνη, αφού η Οδηγία δε θεμελιώνει ένα είδος αστικής ευθύνης, όσο και στην παράλειψη λήψης προσηκόντων μέτρων αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, ιδίως ως προς την απόδειξη μέλλουσας ζημίας.
Abstract:
The civil liability of State is directly correlated with the principle of legality as well as the principle of the Rule of Law, constituting one of the most basic remedial institutions of law. On the other hand, the environment in all its forms (natural, residential, cultural) is a self-contained protected good, pursuant to article 24 of the Constitution. Notwithstanding that the civil liability of the State plays a secondary role in the protection of the environment, which is mainly actualized through the annulling trial, however, it can contribute to the essential reinforcement of the environmental protection and the protection of the private individual against state illegality as well, contributing to the provision of effective judicial protection. The peculiarities that the execution of the civil liability of the State presents in this field, are mainly due to the extension of state legality to supranational rules of law, provided that the biggest volume of the environmental legislation is of international or European union origin, in the difficulty of detecting the causal connection due to the distant causality of the damaging source-result but also in the non-governmental clause in favor of the general interest. The Council of State is fiduciary in the environmental protection trying to balance the conflict between the right to environment and other rights, mainly the right of property. The case-law of the Council of State, negotiating the civil liability law of the State in terms of Public Law, takes into account both the requirements of the Public Administration and the rights of the administered and has contributed to the protection of the natural, residential and cultural environment. State Liability can also arise from violation of provisions of the European Convention on Human Rights. Despite the fact that the ECHR does not directly protect the environment, the case - law of the European Court of Human Rights accepts the protection of the environment through violation of fundamental rights such as the right to life, the private and family life and the right to freedom of expression.On the contrary, the ECHR disapproves the restrictions on property for environmental protection, which are based on irrebuttable legal presumptions such as that of "destination" of the property. Finally, a civil liability of State is difficult to be established both in the case of the Directive 2004/35/EC on the environmental liability, since the Directive does not establish a kind of civil liability, as well as in the omission to take appropriate measures to be confronted with climate change, especially in terms of evidence of the subsequent damage.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης, ΠΜΣ, κατεύθυνση Δίκαιο, Τεχνολογία και Οικονομία, 2017
