Δικαιώματα των ανηλίκων δραστών– θυμάτων στην ποινική δίκη υπό το πρίσμα της ενωσιακής δικαιοταξίας
Τίτλος:
Rights of juvenile offenders–victims in the criminal proceedings in the light of EU legal order
Κύρια Υπευθυνότητα:
Παναγάκου, Άννα Δ.
Επιβλέπων:
Τσόλκα, Όλγα Β.
Θέματα:
Keywords:
Ανήλικοι, δράστες, θύματα, δικονομικά δικαιώματα Minors, perpetrators, victims, procedural rights
Ημερομηνία Έκδοσης:
2023
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Στο παρόν εκπόνημα εξετάζεται, υπό το πρίσμα του ενωσιακού δικαίου και της ενωσιακής νομολογίας, το πλέον καίριο ζήτημα της κατοχύρωσης και προάσπισης των δικαιωμάτων των ανηλίκων σε όλο το φάσμα της ποινικής δίκης, τόσο στην περίπτωση που οι ίδιοι άγονται ενώπιον της ποινικής δικαιοσύνης ως δράστες αξιοποίνων πράξεων, όσο και στην περίπτωση που φέρονται ως θύματα αυτών και καλούνται να εξεταστούν ως μάρτυρες. Ειδικότερα, στο πρώτο μέρος (Μέρος Α) της παρούσας μελέτης επιχειρείται μία ιστορική αναδρομή στα συστήματα απονομής ποινικής δικαιοσύνης επί ανηλίκων, ενώ συγχρόνως αναδεικνύεται η προστασία της «ανηλικότητας» και η ανάγκη διάρθρωσης των κανόνων δικαίου που τους αφορούν σε ξεχωριστό κλάδο του ποινικού δικαίου, ως θεμελιωτικές βάσεις κάθε σύγχρονου κράτους δικαίου. Επίσης, σταχυολογούνται τα διεθνή και ευρωπαϊκά νομοθετικά κείμενα, δεσμευτικής ή μη ισχύος για τα συμβαλλόμενα κράτη, τα οποία σκιαγραφούν τα εχέγγυα της ορθής και αποτελεσματικής δικανικής κρίσης επί ποινικών υποθέσεων που άπτονται της αντιμετώπισης ανηλίκων δραστών και θυμάτων.\r\nΣτο πρώτο κεφάλαιο του δεύτερου μέρους (Μέρος Β – Κεφάλαιο Πρώτο) αναλύονται τα δικαιώματα των ανηλίκων δραστών, σε επίπεδο ποινικού δικονομικού δικαίου, όπως αυτά κατοχυρώνονται αφενός στο πλέγμα των κανόνων του πρωτότυπου δικαίου (ΧΘΔ) και του παράγωγου δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (κυρίως μέσω Οδηγιών), αφετέρου στο πλέγμα κανόνων του Συμβουλίου της Ευρώπης (ΕΣΔΑ, Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Άσκηση των Δικαιωμάτων του Παιδιού) και του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΔΣΑΠΔ). Στο σημείο αυτό παρατίθενται ορισμένες κρίσιμες αποφάσεις από τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου σχετικά με την τυχόν παραβίαση - από την εκάστοτε εθνική έννομη τάξη - διατάξεων της ΕΣΔΑ σε υποθέσεις ανηλίκων δραστών. Στη συνέχεια, στο δεύτερο κεφάλαιο του δεύτερου Μέρους (Μέρος Β – Κεφάλαιο Δεύτερο), λόγω της παρατηρούμενης έξαρσης - με διασυνοριακές διαστάσεις - τέλεσης εγκλημάτων ενδοοικογενειακής βίας, εμπορίας ανθρώπων, καθώς και όσων στρέφονται κατά των εννόμων αγαθών της γενετήσιας ελευθερίας και αξιοπρέπειας, περιγράφεται η προστασία των δικαιωμάτων των ανηλίκων θυμάτων όταν τα ανωτέρω αδικήματα τελούνται εναντίον τους, υπό το πρίσμα των νομοθετημάτων του ενωσιακού δικαίου. Παράλληλα, εξετάζεται, από πλευράς ενωσιακής δικαιοταξίας, το καθεστώς προστασίας των ειδικότερων δικονομικών δικαιωμάτων που παρέχονται στα ανήλικα θύματα αξιοποίνων πράξεων, προκειμένου να διασφαλιστεί το «υπέρτατο συμφέρον των παιδιών» (κατά τους γενικά παραδεδεγμένους διεθνείς και ευρωπαϊκούς κανόνες) σε κάθε στάδιο της ποινικής διαδικασίας. Τέλος, παρατίθενται συνοπτικά τα πραγματικά περιστατικά και τα κρίσιμα νομικά ζητήματα που απασχόλησαν τη νομολογία του ΔΕΕ και του ΕΔΔΑ σε ποινικές υποθέσεις με αντικείμενο την παραβίαση των δικαιωμάτων ανηλίκων θυμάτων και ανηλίκων μαρτύρων.
Abstract:
This paper examines, in the light of EU law and EU jurisprudence, the important issue of securing and defending the rights of minors in the criminal proceedings both in the case that the minors brought themselves before the criminal justice system, as perpetrators of criminal acts, as well as in the case that they are treated as victims and they are summoned to be examined. In particular, in the first part (Part A) of this study, it is attempted a historical review of the criminal justice systems for minors, while at the same time and as the fundamental bases of every modern rule of law, it is highlighted the protection of "minority" and the need to structure the rules of law concerning the minors in a separate branch of criminal law. Moreover, the International and European legislative texts, binding or non-binding for the contracting states, which outline the guarantees of correct and effective judicial judgment in criminal cases related to the treatment of juvenile offenders and victims, are summarized. The first chapter of the second part (Part B – Chapter One) concerns the analysis of the rights of juvenile offenders in the criminal procedural law as they are secured on the one hand in the framework of the rules of the original law (EU Charter of Fundamental Rights) and the secondary law of the European Union (mainly through Directives), on the other hand in the network of rules of the Council of Europe (ECHR, European Convention on the Exercise of the Rights of the Child) and the United Nations Organization (UNCRC). At this point, some crucial decisions from the jurisprudence of the European Court of Human Rights are listed regarding the possible violation - by the respective of each national legal order - of the provisions of the ECHR in cases of juvenile offenders. Furthermore, in the second chapter of the second part (Part B – Chapter Two), due to the observed increase - with cross-border dimensions - of the commission of crimes of domestic violence, human trafficking, as well as those directed against the legal interests of sexual freedom and dignity, it is described the protection of the rights of minor victims when the above crimes are committed against them, in the light of the legislation of the Union law. At the same time and in the terms of EU legal order, it is examined the protection status of the procedural rights granted to minor victims of criminal acts, in order to ensure the "best interests of children" (according to generally accepted international and European rules) at every stage of the criminal procedure. Finally, the facts and critical legal issues that occupied the jurisprudence of the CJEU and the ECtHR in criminal cases concerning the violation of the rights of minor victims and minor witnesses are briefly listed.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών, ΠΜΣ, κατεύθυνση Ευρωπαϊκό Ποινικό Δίκαιο και Πολιτική, 2023
