Ειρηνευτικές Επιχειρήσεις, ΝΑΤΟ, Διεθνείς Οργανισμοί, Διαχείριση Κρίσεων, ΟΗΕ, Νομιμότητα Peacekeeping Operations, NATO, International Organizations, Crisis Management, UN, Legality
Ημερομηνία Έκδοσης:
2024
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Οι διεθνείς οργανισμοί, με τα σημερινά χαρακτηριστικά, είναι φαινόμενο που συναντάται μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, με κάποιες απόπειρες ίδρυσης διεθνών θεσμών - πρόδρομων των διεθνών οργανισμών να ανιχνεύονται κατά την περίοδο του 19ου αιώνα . Ωστόσο, η τάση των κρατών για συλλογικότητα εμφανίζεται ήδη από την αρχαιότητα, όπου οι ανεξάρτητες, ελληνικές πόλεις - κράτη, στο πλαίσιο της αλληλεξάρτησης, προχώρησαν σε συνασπισμούς με την μορφή των Αμφικτιονιών ή των Συμμαχιών. Όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών (ΗΕ), Antonio Guterres, “οι ειρηνευτικές επιχειρήσεις είναι μία επένδυση στην παγκόσμια ειρήνη, την ασφάλεια και την ευημερία”. Οι Peacekeeping αποστολές δημιουργήθηκαν και εξελίχθηκαν σε βάθος χρόνου. Ήδη η κοινωνία των Εθνών είχε παίξει ένα πρόδρομο ρόλο σε αυτές, σταδιακά όμως απέκτησαν διαφορετική νομιμοποιητική βάση και έγιναν αντικείμενο πολιτικής εκμετάλλευσης κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου. Με την παύση του ψυχρού πολέμου και την κυριαρχία της Δύσης ο τρόπος διεξαγωγής και νομιμοποίησης τους σταδιακά μεταλλάχτηκε. Ο ΟΗΕ αντιμετωπίζοντας προβλήματα στην επιτυχή ανάπτυξη των επιχειρήσεων επιβολής της ειρήνης λόγω έλλειψης των απαιτούμενων μέσων, στράφηκε σε άλλους οργανισμούς όπως το ΝΑΤΟ. Ο ΟΗΕ, με απαραίτητη την εξουσιοδότηση του Συμβουλίου Ασφαλείας (ΣΑ), επιτρέπει σε περιφερειακούς ή άλλους διεθνείς οργανισμούς να κάνουν χρήση στρατιωτικής βίας, υπό προϋποθέσεις, ώστε να τερματιστούν οι ένοπλες συγκρούσεις ή να εφαρμοστούν τα ειρηνευτικά μέτρα, σε περιοχές όπου οι συγκρούσεις απειλούν τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια. Ιδιαίτερο ρόλο σε αυτό παίζει το ΝΑΤΟ παρεμβαίνοντας σε αρκετές συγκρούσεις και το οποίο έχει εκπονήσει δικό του συγκεκριμένο δόγμα για τις «Επιχειρήσεις Υποστήριξης της Ειρήνης», καθώς είναι πιο τεχνικό και λεπτομερές από αυτό του ΟΗΕ. Κάτι τέτοιο είναι φυσικό γιατί το ΝΑΤΟ αποτελεί έναν στρατιωτικό οργανισμό που στηρίζεται στις στρατιωτικές του δυνατότητες. Μετά τη διάλυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας, το ΝΑΤΟ έχει εξελιχθεί σε έναν νέο οργανισμό που έχει περάσει από μια ολοκληρωμένη διαδικασία μεταμόρφωσης. Οι σκοποί και οι προθέσεις του έχουν εξελιχθεί για να ανταποκριθούν στη νέα πραγματικότητα. Το ΝΑΤΟ εξελίχθηκε από αμυντικό σύμφωνο, σε οργανισμό συλλογικής ασφάλειας. Το ίδιο το ΝΑΤΟ έχει επανεφεύρει τον εαυτό του συνεχώς μέσα στο χρόνο, κάτι τέτοιο γίνεται και για λόγους συγκυρίας, όπως για παράδειγμα είναι η εξέλιξη του ψυχρού πολέμου και ο τερματισμός του, αλλά και για λόγους πού προέρχονται από την ανάγκη επιβίωσης και επανανομιμοποίησης του. Σε μια εποχή που ολοένα και περισσότερο κράτη κηρύσσονται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, είτε λόγω της οικονομικής κρίσης και της συνεπακόλουθης κοινωνικοπολιτικής κρίσης, είτε λόγω θερμών επεισοδίων που προκαλούνται εξαιτίας γεωπολιτικών συμφερόντων που διαταράσσουν τις ισορροπίες στο διεθνές στερέωμα, είναι ύψιστη ανάγκη για κάθε κράτος - μέλος του ΝΑΤΟ να συνδράμει στην αντιμετώπιση καταστάσεων ανθρωπιστικής κρίσης και απαλοιφής των δύσκολων αυτών στιγμών. Οι πλέον σημαντικές ενεργές αποστολές του εξακολουθούν και σήμερα είναι στα Βαλκάνια και στην Αφρική σε συνεργασία με την αφρικανική Ένωση. Ιδιαίτερη πρόκληση όμως είναι ο ρόλος που διαδραματίζει το ΝΑΤΟ στην Ουκρανία μετά την εισβολή της Ρωσίας. Το ΝΑΤΟ έχει αποφύγει να εμπλακεί τυπικά ως οργανισμός, η πραγματικότητα είναι πώς είχε εμπλακεί έμμεσα μέσω της βοήθειας - σε εκπαίδευση, τεχνογνωσία, υλικό και πόρους - που τα μέλη του με δύο αξιοσημείωτες εξαιρέσεις (Τουρκία, Ουγγαρία) παρέχουν στην Ουκρανία όντας συντονισμένα μεταξύ τους. Ένας από τους στόχους της εργασίας είναι και η εξέταση τυχών κενών σχετικά με τις ειρηνευτικές επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ. Αυτό μπορεί να γίνει με τη σύγκριση και την αντιπαραβολή διαφορετικών επιχειρήσεων ειρήνης, την αναζήτηση ασυνεπειών και αντιφάσεων και τον εντοπισμό τομέων όπου υπάρχει περιθώριο βελτίωσης. Αυτά θα αποτελέσουν μια βάση για τη θέση του γράφοντος στην ανάλυση του θέματος και ενδεχομένως να υποδείξουν και τομείς στους οποίους απαιτείται περαιτέρω έρευνα.
Abstract:
International organisations, with their present characteristics, are a phenomenon that occurred after the First World War, with some attempts to establish international institutions - precursors of international organisations - being detected during the 19th century. However, the tendency of states to collectivise appears already in antiquity, where independent, Greek city-states, in the context of interdependence, proceeded to form coalitions in the form of the Amphictyony or the Alliances. As the United Nations (UN) Secretary-General Antonio Guterres points out, "peacekeeping operations are an investment in world peace, security and prosperity". Peacekeeping missions were created and have evolved over time. The League of Nations had already played a precursor role in them, but they gradually acquired a different legitimacy and were politically exploited during the Cold War. With the end of the Cold War and the dominance of the West, the way they were conducted and legitimised gradually changed. The UN, facing problems in successfully deploying peace enforcement operations due to a lack of the necessary means, turned to other organisations such as NATO. The UN, with the necessary authorization from the Security Council (SC), allows regional or other international organizations to use military force, under certain conditions, to end armed conflicts or implement peace measures in areas where conflicts threaten human rights and international peace and security. NATO plays a particular role in this by intervening in several conflicts and which has developed its own specific doctrine for "Peace Support Operations", as it is more technical and detailed than that of the UN.This is natural because NATO is a military organisation that relies on its military capabilities. Since the dissolution of the Warsaw Pact, NATO has evolved into a new organisation that has undergone a complete transformation process. Its purposes and intentions have evolved to meet the new reality. NATO has evolved from a defence pact to a collective security organisation. NATO itself has constantly reinvented itself over time, both for reasons of circumstance, such as the development of the Cold War and its termination, and for reasons arising from the need to survive and re-legitimise itself. At a time when more and more states are declaring a state of emergency, either because of the economic crisis and the ensuing socio-political crisis, or because of hot spots caused by geopolitical interests that upset the balance on the international stage, it is of the utmost importance for every NATO member state to help to deal with situations of humanitarian crisis and to defuse these difficult moments. Its most important active missions are still today in the Balkans and in Africa in cooperation with the African Union. A particular challenge, however, is the role NATO is playing in Ukraine following Russia's invasion. NATO has avoided being formally involved as an organisation; the reality is that it has been involved indirectly through the assistance - in training, expertise, material and resources - that its members with two notable exceptions (Turkey, Hungary) have provided to Ukraine in coordination with each other. One of the objectives of the paper is to examine any gaps in NATO's peacekeeping operations. This can be done by comparing and contrasting different peacekeeping operations, looking for inconsistencies and contradictions and identifying areas where there is room for improvement. These will form a basis for the author's position in his analysis of the issue and may also indicate areas where further research is required.
Περιγραφή:
Βιβλιογραφία: σ. 62-68
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών, ΠΜΣ Στρατηγικές Σπουδές Ασφάλειας, 2024
