Έρευνα και διάσωση μεταναστών στη Μεσόγειο: Το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο και οι προκλήσεις για τις ΜΚΟ που διεξάγουν επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης
Τίτλος:
Search and rescue for migrants in the Mediterranean: the legal framework and the challenges for SAR NGOs
Κύρια Υπευθυνότητα:
Σάνη-Μαλανδράκη, Δήμητρα Γ.
Επιβλέπων:
Γαλάνη, Σοφία
Θέματα:
Keywords:
Έρευνα και διάσωση, ΜΚΟ, ποινικοποίηση, μετανάστευση, διεθνές δίκαιο της θάλασσας, ανθρώπινα δικαιώματα Search and rescue, NGO, criminalization, migration, international law of the sea, human rights
Ημερομηνία Έκδοσης:
2023
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Η υποχρέωση παροχής βοήθειας σε όποιον κινδυνεύει στη θάλασσα αποτελεί εθιμικό δίκαιο. Παρόλα αυτά οι επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης μεταναστών προκαλούν τριβές μεταξύ των δρώντων, κρατικών και μη. Την τελευταία δεκαετία οι αυξημένες μεταναστευτικές ροές προς την Ευρώπη οδήγησαν τα κράτη προς μία αντιμετώπιση του μεταναστευτικού ζητήματος στη βάση της ασφάλειας των συνόρων. Στη Μεσόγειο ενεργοποιήθηκαν Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ) σε δράσεις έρευνας και διάσωσης μεταναστών στη βάση ενός ανθρωπιστικού καθήκοντος. Οι λεγόμενες SAR ΜΚΟ έχουν ευρέως στοχοποιηθεί και έχουν αντιμετωπίσει εμπόδια κατά την εκτέλεση των επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης. Φυσικό επακόλουθο είναι η μείωση της αποτελεσματικότητας των δράσεων αλλά και η δημιουργία αισθήματος αποθάρρυνσης των ΜΚΟ και τελικά η μείωση της υφιστάμενης δύναμης έρευνας και διάσωσης στη Μεσόγειο. Μέσω της μελέτης του υπάρχοντος πλαισίου κανόνων δικαίου που καλύπτει την συμμετοχή των ΜΚΟ στην έρευνα και διάσωση, συνυπολογίζοντας παράλληλα περιπτώσεις που αναδεικνύουν τις προκλήσεις τις οποίες καλούνται να αντιμετωπίσουν, θα επιχειρηθεί να κριθούν οι δράσεις τους. Υποστηρίζεται ότι οι ΜΚΟ δρουν με σεβασμό στο δίκαιο της θάλασσας αλλά και στα ανθρώπινα δικαιώματα και το προσφυγικό δίκαιο. Ακόμη, η δημιουργία εμποδίων στην ολοκλήρωση των επιχειρήσεων διάσωσης μπορεί σε περιπτώσεις να αντιβαίνει στο πνεύμα των Συνθηκών. Η ύπαρξη ενός πολύπλοκου πλαισίου κανόνων χωρίς ξεκάθαρες υποχρεώσεις δημιουργεί ασάφεια στην ερμηνεία συγκεκριμένων όρων και αυξάνει τις αντιθέσεις μεταξύ των δρώντων. Η έρευνα και διάσωση μεταναστών αφορά πάντα σε ένα επίκαιρο θέμα, καθώς επηρεάζεται από τις τρέχουσες συνθήκες και τις πολιτικές των κρατών. Η στάση των κρατών απέναντι στις SAR ΜΚΟ είναι σαφώς συνδεδεμένη με το μεταναστευτικό ζήτημα και το Ευρωπαϊκό μεταναστευτικό πλαίσιο. Οπότε, σίγουρα μία εξέταση της κατάστασης στο μέλλον μπορεί να οδηγήσει σε διαφορετικά συμπεράσματα. Σύντομα, προβλέπεται ότι θα τεθούν σε ισχύ το Νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο αλλά και η Οδηγία που θα αντικαταστήσει το υφιστάμενο πλαίσιο του 2002 για την καταπολέμηση του smuggling, τα οποία ενδεχομένως, θα μπορούσαν να φέρουν αλλαγές στην αντιμετώπιση της δράσης των SAR ΜΚΟ.
Abstract:
The duty to render assistance to those in peril at sea is considered part of customary law. Nevertheless, search and rescue operations for migrants cause tensions in both state and non-state actors that are involved. The last decade the increased migration flows to Europe led states towards a security-based response regarding their borders. Non-Governmental Organizations (NGOs) started conducting search and rescue operations in the Mediterranean Sea, on the basis of a humanitarian duty. The so-called SAR NGOs have been widely targeted and obstructed during the execution of SAR operations. As a consequence, the operations become less effective. Furthermore, there is a deterrence effect and a subsequent reduction in the existing search and rescue capacity in the Mediterranean. NGOs’ actions will be examined by looking into the existing legal framework covering NGOs’ involvement in search and rescue, while taking into account specific cases that highlight the challenges they face. It is claimed that NGOs operate with respect to the international law of the sea, the refugee law and human rights. Furthermore, hindering NGO rescue operations may in cases go against the spirit of the Conventions. The complex framework, without clear obligations, leads to ambiguity regarding specific terms and frictions between the involved actors. Migrant search and rescue is always in the foreground, being affected by changing conditions and states’ policies. State practices towards SAR NGOs are directly linked to the migration issue and the European framework for migration. Therefore, future looking into the situation may lead to different conclusions. The New Pact for Migration and Asylum and the Directive to replace the existing from 2002 counter-smuggling framework are expected to come into force and could result in changes towards SAR NGO actions.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών, ΠΜΣ, κατεύθυνση Διεθνές Δίκαιο και Διπλωματικές Σπουδές, 2023
