Λαϊκές μουσικές φωνές στην κατοχική Αθήνα: από την αυτοεικόνα στους χώρους δράσης, μέχρι τη δημόσια παρέμβαση και τη συλλογική αυτογνωσία
Τίτλος:
Popular musical voices in occupied Athens: from self-image to action spaces, to public intervention and collective self-awareness
Κύρια Υπευθυνότητα:
Πανταζόγλου, Ευγενία Θ.
Επιβλέπων:
Μπογιατζής, Βασίλης Α., 1971-
Θέματα:
Keywords:
Λαϊκή μουσική, Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, Κατοχή, Αθήνα, δημόσια παρέμβαση, Βαμβακάρης, Παπαϊωάννου, Μπέλλου Folk music, World War II, Occupation, Athens, public intervention, Vamvakaris, Papaioannou, Bellou
Ημερομηνία Έκδοσης:
2022
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Στην παρούσα εργασία ασχολούμαι με την παρέμβαση των λαϊκών μουσικών στον δημόσιο χώρο. Ορίζοντας ως περίοδο μελέτης την εποχή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και κύριο χώρο την Αθήνα, εστιάζω στις κοινωνικές όψεις της Κατοχής, ενώ τοποθετώ τους λαϊκούς μουσικούς στο επίκεντρο των γεγονότων. Τα ερωτήματά μου περιστρέφονται γύρω από τον κύριο άξονα που ορίζω, σχετικά με τη δραστηριότητα των λαϊκών μουσικών, ενώ αναρωτιέμαι αν συνεχίζουν να παίζουν, πώς συνδέονται με την κοινωνία και αν θα μπορούσε να μιλήσει κανείς για μια τύπου κοινωνική αντίσταση/ πράξη αντίστασης με τη χρήση της μουσικής. Προσδοκώ να αναγνώσω τη νοηματοδότηση του ρόλου και της αποστολής τους μέσα από τον αυτοπροσδιορισμό τους και τις επιτελεστικές δράσεις τους, και να πάρω απαντήσεις σχετικά με το πού και το πώς τοποθετούνται κοινωνικοπολιτικά. Μέσα από την οριακή και κρίσιμη εποχή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όπου μεμονωμένα και συλλογικά υποκείμενα καλούνται να πάρουν θέση επεξεργαζόμενα και αναστοχαζόμενα τη συνθήκη και την ύπαρξή τους, ερευνώ πώς βιώνουν την αλλαγή των συνθηκών ζωής τους, την πείνα, τις απαγορεύσεις, τη μαύρη αγορά, την Αντίσταση, τις τεταμένες συνθήκες. Πώς επιχειρούν να επαναπροσαρμοστούν, να βρουν και να διαμορφώσουν νέες σταθερές. Σε τι έγκειται μια νέα αυτονομία κι ένας νέος ρεαλισμός στις προσεγγίσεις τους; Μετά τους ερευνητικούς προβληματισμούς και τη διατύπωση ορισμένων μεθοδολογικών παρατηρήσεων, ασχολούμαι με το ιστορικό πλαίσιο, δίνοντας εικόνες της Αθήνας από το 1941- 1944, αλλά και πρότερες σχετικές με το μουσικό πεδίο. Έπειτα παρουσιάζονται τα υποκείμενα της έρευνας, συλλέγω πληροφορίες της ζωής τους μέσα από το πώς μιλούν για τα παιδικά τους χρόνια, για το πώς ξεκίνησαν να παίζουν μουσική και πώς συνέχισαν. Ακούγοντας τις φωνές τους παρατηρώ πώς δομούν την κοσμοθεωρία τους και πώς τοποθετούνται σταδιακά στη ζωή, οδηγώντας μας στην ανίχνευση του χώρου. Είναι δομικής σημασίας να δούμε σε ποιους χώρους δραστηριοποιούνται οι λαϊκοί μουσικοί, πού εργάζονται, παίζουν και τραγουδούν, ποιο είναι το πεδίο δράσης τους συμπεριλαμβανομένων των προσώπων, ιδιοκτητών και πελατών, πώς τοποθετούνται μέσα σε αυτό, αλλά και τι ρόλο μπορεί να επιτελεί αυτός ο χώρος. Σταδιακά κινούμαστε προς τη διερεύνηση της δημόσιας παρέμβασης των λαϊκών μουσικών, την αλληλεπίδραση μεταξύ τους και με το κοινό τους. Ολοκληρώνοντας την εργασία επιχειρώ να μπω στη σφαίρα του κοινωνικού τους ρόλου, παρατηρώ τη θέση που λαμβάνουν ως μέρος της κοινωνίας, πώς δραστηριοποιούνται -όχι απαραίτητα σε σχέση με τη μουσική, αν εμπλέκονται στην πολιτική πραγματικότητα και με ποιο τρόπο. Με ενδιαφέρει να δω το πώς νοηματοδοτούν το ρόλο και το έργο τους, αν θεωρούν πως έχουν κάποια αποστολή και κατά πόσο πιστεύουν ότι η στάση τους αποτελεί πολιτική θέση. Η έρευνά μου βασίστηκε κυρίως σε συνεντεύξεις των λαϊκών μουσικών, οι οποίες είναι αναρτημένες στο αρχείο Κουνάδη, κάποιες στο αρχείο της ΕΡΤ και σε άλλες τοποθεσίες στο διαδίκτυο. Βασίστηκα επίσης στις αυτοβιογραφίες και βιογραφίες τους, καθώς και σε σημεία της κατατεθειμένης δευτερογενούς βιβλιογραφίας που σχετίζονται με τα ερωτήματά μου.
Abstract:
This theses deals with the intervention of popular musicians in public space. Defining the period of study as the period of the Second World War and Athens as the main place, I focus on the social aspects of the Occupation while placing the popular musicians at the centre of the events. My research aims at a close investigation of the activity of popular musicians at the same time, wondering if they continue to play, how they relate to the society, and whether or not the use of music could be characterised as an act of resistance. I expect to find out the meaning of their role and mission through their self-definition and their performative actions and get answers about where and how they are positioned socially and politically. Throughout the marginal and critical era of the Second World War, I investigate how they experience changes in their living conditions, such as hunger, prohibitions, the black market, Resistance, the tense conditions. How they attempt to re-adjust, find, and form new constants. In what lies a new autonomy and a new realism in their approaches? After the research objectives and the formulation of some methodological observations, I deal with the historical context, giving images of Athens from 1941-1944, but also earlier ones related to the musical field. Then I introduce the subjects of the research, gathering information about their lives based on how they describe their childhood, how they begun and how they continued playing music. Listening to their voices I observe how they structure their worldview and how they gradually position themselves in life, leading us to explore the public space. It is structurally important to see in which spaces popular musicians are active, where they work, play and sing, what is their field of action, how they are positioned within it, and also what role this space can play . We are gradually moving I gradually move towards investigating the public intervention of folk musicians, and the interaction between them and their audience. Completing the research, I try to enter the sphere of their social role; I observe the position they take as part of the society, and their activity not only in the music field but also their involvement in the political reality of the time. I am interested to see how they give meaning to their role and work, whether or not they consider that they have a mission and to what extent they believe that their position is a political position. My research was mainly based on interviews with popular musicians, which are posted in the Kounadis archive, the ERT archive and other places on the internet. I also drew on their autobiographies and biographies, as well as excerpts in the deposited secondary literature relevant to my queries.
Περιγραφή:
Βιβλιογραφία: σ. 85-87
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας, ΠΜΣ, κατεύθυνση Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία, 2022
