Ο Βάλτερ Μπένγιαμιν και η κριτική στην αισθητικοποίηση της πολιτικής
Τίτλος:
Walter Benjamin and the critique of the aestheticization of politics
Κύρια Υπευθυνότητα:
Παρασύρη, Μαρία-Όλγα Γ.
Επιβλέπων:
Ξηροπαΐδης, Γεώργιος
Θέματα:
Keywords:
Βάλτερ Μπένγιαμιν, αισθητικοποίηση πολιτικής, φασιστική αισθητική, πόλεμος, ονειροκόσμος, αύρα, φαντασμαγορία, φυσιολογίες, πλάνης, συλλέκτης, ήρωας, ερείπιο, θραύσμα, τεχνική αναπαραγωγιμότητα, Μπωντλαίρ, αλληγορία, κατάρρευση εμπειρίας, κοινοποιησιμότητα εμπειρίας, erlebnis, βίωμα του σοκ, αποστασιοποίηση, κινητοποίηση, δημιουργός ως παραγωγός, φωτογραφία, σινεμά, ηθοποιός, κοινό, Σοβιετικό Μοντάζ, Μπρέχτ Walter Benjamin, aestheticization of politics, fascist aesthetics, war, dreamscape, aura, phantasmagoria, physiologies, fallacies, collector, hero, ruin, fragment, technical reproducibility, Baudelaire, allegory, collapse of experience, communicability of experience, experience, experience of shock, distancing, mobilization, creator as producer, photography, cinema, actor, audience, Soviet Editing, Brecht
Ημερομηνία Έκδοσης:
2023
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Στο επίκεντρο της προκείμενης εργασίας τοποθετείται η κριτική ανάλυση των μεταλλάξεων την νεωτερικότητας από τον Βάλτερ Μπένγιαμιν. Σύμφωνα με τον ίδιο, ο σύγχρονος άνθρωπος τείνει να αντιλαμβάνεται τον κοινωνία με αισθητικά κριτήρια, ενώ η πολιτική ολοκληρωτικού τύπου αισθητικοποιεί την πραγματικότητα στον ύψιστο βαθμό. Η ανορθολογικότητα του ολοκληρωτισμού είναι απότοκο της εργαλειοποιημένης ορθολογικότητας της Ευρώπης. Καθώς αυτή η ιστορική μεταμόρφωση αποδίδεται στις αλλοιώσεις που έχει υποστεί η αισθητηριακή αντίληψη εντός της μαζοποιητικής κεφαλαιοκρατικής κοινωνίας, θεώρησα πως απαραίτητο στάδιο προς μια κατά το δυνατόν εμπεριστατωμένη πραγμάτευση του ζητήματος θα ήταν η αναζήτηση των πρωταρχών αυτού του μετασχηματισμού. Γι’ αυτό τον λόγο, η εργασία εκκινεί με την μελέτη του Βάλτερ Μπένγιαμιν αναφορικά με την Καταγωγή του γερμανικού πένθιμου δράματος, διότι μέσω αυτής εγκαινιάζεται η ενασχόλησή του με την νεωτερικότητα. Συγχρόνως, στην προκείμενη πραγματεία εκτίθενται τα θεμέλια της αισθητικής του θεωρίας, η οποία εντούτοις δεν έχει ακόμη αποκτήσει την μαχητικότητα που χαρακτηρίζει την ύστερη φάση της. Σε κάθε περίπτωση όμως στο εν λόγω έργο εμπεριέχονται εν σπέρματι ορισμένες από τις έννοιες που επανεμφανίζονται διανθισμένες στα μεταγενέστερα κείμενά του, ενώ μάλιστα πραγματοποιείται και μια πρώτη αντιστοίχιση μεταξύ της καλλιτεχνικής έκφρασης και του ιστορικού περιβάλλοντος από το οποίο αυτή αναδύεται. Η εμφάνιση της αλληγορίας στο πένθιμο δράμα παρίσταται ως η αρμόζουσα καλλιτεχνική και φιλοσοφική απόκριση στην ιστορική εμπειρία του 17ου αιώνα. Υπό αυτή την έννοια, η αλληγορία αποτελεί το εννοιολογικό κλειδί για την ανάδειξη της μεταμόρφωσης που λαμβάνει χώρα στην αισθητηριακή αντίληψη του αιώνα, ενώ επίσης επανεμφανίζεται αναθεωρημένη κατά την πραγμάτευση των αλλοιώσεων της αντίληψης που συντελούνται στον 19ο και 20ο αιώνα. Το δεύτερο τμήμα της εργασίας επικεντρώνεται στην μπενγιαμινική παρουσίαση της φυσιογνωμίας του 19ου αιώνα. Θεώρησα δόκιμο να επιμείνω στην προκείμενη ανάλυση, διότι η εν λόγω ιστορική περίοδος προοικονομεί την αισθητικοποιημένη αντίληψη της πραγματικότητας, για την οποία καταγγέλλει ο Μπένγιαμιν τον 20ο αιώνα. Επιπλέον, ο 19ος αιώνας παρουσιάζεται ως η απαρχή της ονειρώδους κατάστασης στην οποία εισήλθε ο μαζικός πολιτισμός. Ταυτόχρονα, ορισμένες από τις έννοιες και τους δεσπόζοντες όρους που συναντώνται στα σχετικά με τον 19ο κείμενα του Βάλτερ Μπένγιαμιν, συνθέτουν τα απαραίτητα εργαλεία για την κατανόηση της θεώρησής του σχετικά με την χρησιμότητα της τέχνης στον σύγχρονο κόσμο. Το τελευταίο κεφάλαιο σκοπεύει στην κατάδειξη των αξόνων γύρω από τους οποίους στοιχειώνεται η κομμουνιστικής προελεύσεως απάντηση στην αισθητικοποίηση της πολιτικής. Θα επεξεργαστώ τους τρόπους με τους οποίους, σύμφωνα με τον Μπένγιαμιν, ο σύγχρονος άνθρωπος θα μπορέσει να ανακτήσει την κυριότητα των αισθήσεων που έχουν παραλύσει από την υπερδιέγερση των εξωτερικών ερεθισμάτων. Αυτό, όπως σκοπεύω να αναδείξω, μπορεί να προκύψει μόνο με την προς όφελος του κοινωνικού αγώνα χρήση των ίδιων τεχνικών μέσων που επιστρατεύει ο ολοκληρωτισμός για να αποπροσανατολίσει την μάζα από τις πραγματικές της επιδιώξεις. Το αίτημα του Μπένγιαμιν για την πολιτικοποίηση της τέχνης ισοδυναμεί με την έξοδο του σύγχρονου ανθρώπου από την ονειρώδη κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει
Abstract:
The focus of this paper is the critical analysis of the metamorphoses of modernity by Walter Benjamin. According to him, modern man tends to perceive society by aesthetic criteria, while totalitarian politics aestheticizes reality to the highest degree. The irrationality of totalitarianism is an outgrowth of the instrumentalized rationality of Europe. As this historical transformation is attributed to the alterations that aesthetic perception has undergone within the masculinizing capitalist society, I considered that a necessary step towards as thorough a realization of the question as possible would be to search for the progenitors of this transformation. For this very reason, the essay begins with Walter Benjamin's study of the origins of German mourning drama, for it is through this study that his engagement with modernity is inaugurated. At the same time, this treatise lays out the foundations of his aesthetic theory, which has not yet acquired the militancy that characterises its later phase. In any case, the treatise in question contains the seeds of some of the concepts that reappear in his later writings, and there is also a preliminary association between artistic expression and the historical context from which it emerges. The appearance of allegory in the mourning drama is presented as the appropriate artistic and philosophical response to the historical experience of the seventeenth century. In this sense, allegory is the conceptual key to highlighting the transformation that takes place in the sensory perception of the century, and it also reappears revised in the reification of the alterations of perception that take place in the nineteenth and twentieth centuries. The second part of the paper focuses on the Benjaminian presentation of nineteenth-century physiognomy. I considered it instructive to insist on this analysis because this historical period prefigures the aestheticized perception of reality that Benjamin denounces in the 20th century. Moreover, the 19th century is presented as the beginning of the dream state into which mass culture has entered. At the same time, some of the concepts and predominant terms found in Walter Benjamin's 19th-century-related writings constitute the necessary tools for understanding his view of the usefulness of art in the modern world. The final chapter aims to demonstrate the axes around which the communist-derived response to the aestheticization of politics is articulated. I will discuss the ways in which, according to Benjamin, modern man can regain mastery of the senses that have been paralyzed by the overstimulation of external stimuli. This, as I intend to show, can only come about by using the same technical means that totalitarianism employs to distract the masses from their real aspirations, for the benefit of the social struggle . Benjamin's demand for the politicization of art is tantamount to the exit of modern man from the dream state into which he has fallen.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας, ΠΜΣ, κατεύθυνση Πολιτική Επιστήμη, 2023
