«Ἡ Ἄνδρος ὀφείλει εἰς τὴν οἰκογένειαν Ἐμπειρίκου πᾶν ὅ,τι νέον ἔργον κέκτηται»: η πολιτική παρουσία της οικογένειας Εμπειρίκου στην Άνδρο (1875 – 1909)
Τίτλος:
"The island of Andros owes to the Empiricos family every novelty it acquires": Embiricos family in Andros' politics (1875 - 1909)
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Η παρούσα εργασία εμβαθύνει στην αποτύπωση της πολιτικής διαδρομής της οικογένειας Εμπειρίκου στην Άνδρο, κατά την περίοδο 1875 – 1909. Το 1875 η οικογένεια Εμπειρίκου, μια μέσης ισχύος οικογένεια εφοπλιστών, με βάση την Άνδρο, αποπειράται να διαπεράσει τα στεγανά της τοπικής πολιτικής εξουσίας και να ανατρέψει τους παγιωμένους συσχετισμούς δυνάμεων που είχαν διαμορφωθεί στο νησί. Ο Κωνσταντίνος Εμπειρίκος, τέως Δήμαρχος Άνδρου και καραβοκύρης ιστιοφόρων πλοίων, έχοντας εκλεγεί βουλευτής Άνδρου το 1874, θα στηρίξει μέχρι τέλους τον πρωθυπουργό Δημήτριο Βούλγαρη, συμμετέχοντας στην συνταγματική κρίση των «Στηλιτικών», με στόχο την ενδυνάμωση της οικονομικής και πολιτικής του θέσης. Η συμμετοχή του στην κρίση των «Στηλιτικών» θα αποτελέσει την αφορμή για την εμπεδωμένη τοπική εξουσία του νησιού, τους παλαιούς άρχοντες που στήριζαν την ισχύ τους στην κατοχή γης, να αποκλείσουν τον Κωνσταντίνο Εμπειρίκο και ευρύτερα την οικογένεια Εμπειρίκου από την τοπική και κεντρική πολιτική εξουσία για περισσότερα από 15 χρόνια. Η επάνοδος της οικογένειας Εμπειρίκου στην πολιτική σκηνή θα καταστεί δυνατή μέσα από την διαρκή οικονομική άνοδο που αυτή θα γνωρίσει, κατά την περίοδο που ακολούθησε, μετά τον θάνατο του Κωνσταντίνου Εμπειρίκου (1884), λόγω της ανάπτυξης του εμπορίου σιτηρών στις περιοχές του Δούναβη και στη συνέχεια λόγω της ανάπτυξης της ατμήρους ναυτιλίας. Η επάνοδος θα εκφραστεί στο νησί, μέσα από την εντεινόμενη φιλανθρωπική δραστηριότητα της οικογένειας και την ρευστοποίηση του συμβολικού κεφαλαίου που θα προκύψει μέσα από αυτήν. Ο δρόμος προς την πολιτική άνοδο μπορεί να αποτυπωθεί σε ένα συμβολικό επίπεδο μέσα από την διαδρομή της ανέγερσης του Εμπειρίκειου Γηροκομείου και Νοσοκομείου στην Άνδρο, μέσω κληροδοτήματος της διαθήκης του Κωνσταντίνου Εμπειρίκου και της συμβολής των υιών του, πράξη, η οποία θα αποτελέσει και την κορυφή της φιλανθρωπικής δραστηριότητας της οικογένειας στο νησί. Την αναβίωση της πολιτικής κληρονομιάς των Εμπειρίκων θα αναλάβει, στο πλαίσιο της οικογενειακής στρατηγικής, ο Επαμεινώνδας Εμπειρίκος, υιός του Κωνσταντίνου, ο οποίος θα εκλεγεί για πρώτη φορά βουλευτής Άνδρου το 1892. Την ίδια περίοδο, η οικογένεια Εμπειρίκου θα καταφέρει να ελέγξει και την δημαρχία του νησιού μέσω της εκλογής του Γεωργίου Κ. Εμπειρίκου (1899), συγκροτώντας μια εικόνα απόλυτης ηγεμονίας στο νησί. Ο Επαμεινώνδας Εμπειρίκος, έχοντας περάσει από διάφορα πολιτικά κόμματα της περιόδου, θα καταλήξει στο Θεοτοκικό κόμμα, του οποίου θα αναδειχθεί κεντρικό στέλεχος. Το 1908 θα αναλάβει Υπουργός Ναυτιλίας, κατακτώντας μια εξαιρετικά σημαντική -αλλά και συναφή με την οικονομική δραστηριότητα της οικογένειας Εμπειρίκου- πολιτική θέση, μέσα από την οποία θα πετύχει την μεταρρύθμιση του νομοθετικού πλαισίου που όριζε την ναυτιλία της περιόδου (1910). Ο εκσυγχρονισμός του προαναφερθέντος πλαισίου θα καταστήσει δυνατή την οικονομική ηγεμονία της οικογένειας Εμπειρίκου στο πεδίο της ναυτιλίας, έως και την περίοδο του Μεσοπολέμου, επιτελώντας μια εμπεδωμένη λειτουργία, κατά την οποία, η εγγύτητα στην πολιτική όριζε και τους όρους της επιτυχίας στο οικονομικό επίπεδο.
Abstract:
This thesis aims to trace the political journey of the Embiricos’ family in Andros, between 1875 – 1909. In 1875, Embiricos’ family, a ship-owning family of lesser magnitude, based in Andros island, tries to overcome the well-established ruling power of landowners. Constantinos Embiricos, former Mayor of Andros, and ship owner, upon his election as a Member of Parliament in 1874, will endorse the Prime Minister, Dimitrios Voulgaris. Embiricos will support D. Voulgaris by getting involved in the constitutional crisis of 1874 – 1875, named “Stilitika”, in an attempt to fortify his social, economical and political status in Andros. His participation in “Stilitika”, acted as a motive for the antagonizing powers of the island to expel and rule out C. Embiricos and his family overall, from local and national political life, for more than 15 years. Embiricos family will succeed in returning to the political landscape, through their continuous economic growth, by controlling the wheat market of Danube and by the rapid development of the steam shipping, a growth which will peak right after C. Embiricos’ death (1884). The family’s resurgence can be seen through its constant charitable activities and the liquidation of the earned “Bourdieuian Symbolic Capital”, specifically through the erection of the “Embirician Nursing Home and Hospital” in Andros, a bequest of the Embiricos’ family, fulfilling C. Embiricos’ will. The construction of the “Embirician Nursing Home and Hospital” will be the crown of Embiricos’ family philanthropic activity in the island. Epaminondas Embiricos, son of Constantinos, will be the one to revive the family’s political heritage, in a context of family business strategy. E. Embiricos will be elected, for the first time, as a Member of Parliament representing Andros (1892), while his family will manage to control the mayoralty of Andros, through Georgios C. Embiricos (1899), composing an image of total hegemony in the island. E. Embiricos, by being constantly elected with multiple political parties, will end up joining “Constantinos Theotokis political party”, of which he will become a major figure. In 1908 he will serve as a Minister of Maritime Affairs, holding a position closely related to family’s business. During his tenure, E. Embiricos will successfully attempt to reform the legal framework concerning maritime trade and transport (1910). By modernizing the aforementioned legislation, Embiricos’ family will impose its dominance on maritime affairs, until the interwar period, performing a key factor of which, the proximity to the national politics is the prerequisite for achieving in 19th – early 20th century economics.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας, ΠΜΣ, κατεύθυνση Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία, 2020