Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Με την παρούσα μελέτη επιχειρήθηκε μια προσέγγιση της έννοιας του κανόνα στη σκέψη του Βάλτερ Μπένγιαμιν. Η επιχειρηματολογία της μελέτης ακολουθεί αυστηρά τη λογική της εννοιολογικής συγκρότησης καίριων Μπενγιαμινικών κειμένων ανασυγκροτώντας τη δομή τους με αναφορά στην έννοια του κανόνα. Η προσπάθεια αυτή υποστηρίζεται από την παράλληλη έρευνα σχετικών εννοιολογικών συγκροτήσεων άλλων φιλοσόφων και θεωρητικών. Στόχευση της παράλληλης αυτής έρευνας υπήρξε περισσότερο το να αναδείξει παραγωγικά εργαλεία για την μελέτη βασικών εννοιών που συγκροτούν το πλέγμα των σχέσεων Κανόνα/Νόμου στο Μπενγιαμινικό έργο από το να επιδείξει πιθανές αναφορές στο έργο άλλων θεωρητικών. Στο πρώτο κεφάλαιο μελετήθηκε το κείμενο θεολογικο-πολιτικό σπάραγμα και επιχειρήθηκε να ανασυγκροτηθεί η σχέση μεταξύ των εννοιών Ιερό/Μεσσιανικό/Βέβηλο προστρέχοντας σε εργαλεία από το έγο των Κάντ και Χέγγελ. Εδώ η σχέση Νόμου και Κανόνα μελετήθηκε ως αντίστοιχη της σχέσης Ιερού και Βέβηλου και αναδείχτηκε η διττή φύση του βέβηλου τόσο ως τάξη όσο και ως δύναμη. Η ταξικότητα και η δυναμικότητα του βέβηλου μελετήθηκε υπό την έννοια της Ετερότητας (Χέγγελ) και την έννοια της Κριτικής (Κάντ). Στο δεύτερο κεφάλαιο μελετώνται τα κείμενα "Εμπειρία", "Ο Καπιταλισμός ως θρησκεία" και "Για μια κριτική της βίας". Στο πρώτο μέρος του κεφαλαίου, οι έννοιες που προσεγγίστηκαν στο προηγούμενο κεφάλαιο (Μεσσιανικό/Ιερό/Βέβηλο) συνδέονται με την ιστορικότητα και την ιστορική αλλαγή. Έτσι, η κριτική και η ετερότητα, που αποδόθηκαν (κεφ. Α) στο βέβηλο, εδώ (κεφ. Β) συνδέονται με τη λειτουργία του ως α) θεμελιωτικό των ιστορικών εποχών στην πορεία του συνεχούς και β) ως μεταλλακτική δύναμη εντός των ιστορικών σταθεροποιήσεων. Στο δεύτερο μέρος του κεφαλαίου, η Μπενγιαμινική σύλληψη της κανονικότητας και της σχέσης της με το νόμο ως ιστορικές κατηγορίες αντιπαρατίθενται με την Μπαντιουϊκή ανάγνωση της θεωρίας συνόλων με σκοπό να αναδειχτεί η Μπενγιαμινική "Αρχή", στη δυνατότητα θέασης της οποίας στηρίζεται ο ισχυρισμός της δυνατότητας του τέλους της ιστορίας της κυριαρχίας. Στο τρίτο, και τελευταίο, κεφάλαιο γίνεται χρήση των αποτελεσμάτων της προηγούμενης έρευνας που εφαρμόζονται ως εργαλεία στενής ανάγνωσης της εννοιολογικής δομής του κειμένου "Για την έννοια της ιστορίας". Η εφαρμογή αυτή προσβλέπει σε μια καθαρή σχηματικά θέαση της εννοιολογικής συγκρότησης του κειμένου με την οποία απόβλέπει στο να αποσαφηνίσει τον Μπενγιαμινικό ισχυρισμό ότι στην ιστορία της κυριαρχίας "η κατάσταση εξαίρεσης είναι ο κανόνας". Η αποσαφήνιση αυτή επιδιώκεται με την ανάδειξη του κεντρικού κειμενικού σχήματος της σχέσης μεταξύ των εννοιών Ιστορία/Παράδοση/Κληρονομιά και των θεωρητικών τους απολήξεων. Κινητήρια δύναμη της μελέτης της εν λόγω σχέσης θα αποτελέσει η διάκριση της έννοιας της παράδοσης ως δύο διαφορετικές λειτουργίες (Tradition/Uberlieferung). Η διάκριση αυτή μας επιτρέπει να δούμε τον παρελθόντα χρόνο ως κανονικό, κανονικοποιήσιμο, και μη-κανονικό. Ως το μυστικό θεμέλιο του νόμου των ιστορικών εποχών, ως το δυνατό θεμέλιο του νόμου, ως τον δυνατό ισχυρισμό εξόδου από την κανονικότητα της κυριαρχίας.
Abstract:
With the present study it has been attempted to approach the concept of rule in Walter Benjamin's thought. The argumentation follows strictly the reasoning of the coceptual construction in foundamental Benjaminian texts reconstructing their structure in reference to the concept of rule. The above mentioned attempt is supported by the parallel research of related conceptual constructions of other philosophers and theoriticians. This parallel research aims more at bringing forth productive tools for the study of basic concepts that construct the relation of rule/law in Benjamin's work than at indicating references to the work of other theoriticians. In the first chapter, the Theologico-political fragment is studied in an attempt to reconstruct the relation between the notions of the Sacred, the Messianic, and the profane using tools drawn upon Kant's and Heggel's work. Here, the relation between the concepts of Law and Rule is studied as corresponding to the relation Sacred/Profane and the dual nature of the Profane is brought forth as being both an Order and a Power. The concept of the Profane as both order and power is studied under the concept of Alterity (Hegel) and the concept of Critique (Kant). In the second chapter, the texts "Experience", "Capitalism as Religion", and "Critique of Violence" are studied. The first part of this chapter is dedicated to the connection of the previously studied notions (Messianic/Sacred/Profane) to historicity and historical change. Thus, the concepts of critique and alterity, which were attributed (Chapter A) to the profane, are here (chapter B) connected to it's function as a) foundational of historical epochs in the flow of continuity and b) as mutational power in the realm of historical stabilizations. In the second part of the chapter, Benjamin's conception of regularity and it's relation to law as historical categories are juxtaposed against Badiou's reading of set theory in order to bring out Benjamin's "Arche", whose possibility of being perceived supports the claim of the possible end of the history of domination. In the third, and final, chapter, the results of the study undergone in the previous chapters are applied as tools of close reading the conceptual structure of the text "On the Concept of History". This application aims at a schematically clear view of the conceptual construction of the text in order to clarify Benjamin's claim that in the history of domination "the state of exception is the rule". Targeting this clarification the foundamental textual scheme of the relation between the concepts of History/Tradition/Heritage is brought forth and it's theoritical implications are studied. The study of the above mentioned relation is driven by the dinstinction of the concept of tradition as two distinguished operations (Tradition/Uberlieferung). According to this dinstinction we are allowed to see the time past as regular, regularisable, and non-regular. Meaning, as the secret foundation of historical epochs, as the possible foundation of law, as the plausible claim of exiting the normality of domination.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας, ΠΜΣ, κατεύθυνση Πολιτική Επιστήμη, 2015