Library SitePandemos Repository
Pandemos Record
 

Προβολή στοιχείων εγγραφής

Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας  

Μεταπτυχιακές εργασίες  

 
Τίτλος:Το «σταυρικό πρόβλημα»: ερμηνευτικές προσεγγίσεις, στρατηγικές και συγκρούσεις στο χώρο της ελληνικής Αριστεράς την δεκαετία του ’60 για την Ένωση Κέντρου
Τίτλος:The "crucifix problem": interpretive approaches, strategies and conflicts in the Greek Left the 60s for the Centers' Union
Κύρια Υπευθυνότητα:Λαμπράκης, Κωνσταντίνος Α.
Επιβλέπων:Παπαστράτης, Προκόπης, 1945-
Θέματα:Πολιτικά κόμματα -- Ελλάδα -- Ιστορία
Ελλάδα -- Ιστορία -- Εμφύλιος Πόλεμος, 1944-1949
Political parties -- Greece -- History
Civil War, Greece, 1944-1949
Keywords:Μετεμφυλιακή Ιστορία, Κέντρο, ΕΔΑ, Μαρξιστικό-Λενινιστικό Πολιτικό Ρεύμα, ΑΟΔΑ
Post-Civil war history, Centre, EDA, Marxist-Leninist political power, AODA
Ημερομηνία Έκδοσης:2015
Εκδότης:Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:Η παρούσα εργασία πραγματεύεται το ζήτημα των ερμηνειών και των αναγνώσεων που επιχειρήθηκαν για τον κεντρώο πολιτικό χώρο, από το ελληνικό αριστερό κίνημα, την μετεμφυλιακή περίοδο. Επιχειρεί να εξετάσει μια σειρά από ζητήματα όπως : Πόσο απασχόλησε την ελληνική αριστερά της μετεμφυλιακής περιόδου το ζήτημα του Kέντρου, με έμφαση στο σημαντικότερο κεντρώο κόμμα που εμφανίστηκε στο μετεμφυλιακό πολιτικό σύστημα, την Ένωση Κέντρου(Ε.Κ.). Αντιμετωπίστηκε ως σύμμαχος ή ως αντίπαλος ο χώρος του Κέντρου από την ελληνική Αριστερά; Οι ερμηνείες που επιχειρήθηκαν ήταν σχετικές με την πολιτική στρατηγική της Αριστεράς απέναντι στο μετεμφυλιακό καθεστώς; τροφοδότησαν αυτές οι ερμηνείες τις αντιπαραθέσεις στο χώρο της ελλαδικής Αριστεράς που κλιμακώθηκαν την δεκαετία του ’60; Επίσης, οι πολιτικές επιτυχίες της Ε.Κ. ήταν αποτέλεσμα αποκλειστικά ενός δικού της, αυτοτελή πολιτικού λόγου και προγράμματος, υπερβατικού της βασικής διαιρετικής τομής μεταξύ της αριστεράς και το κυριάρχου αστικού πολιτικού κόσμου, όπως είχε προκύψει από την Απελευθέρωση και ύστερα, ή οικειοποιήθηκε προγραμματικούς άξονες και στοχεύσεις και αποκτώντας προσβάσεις σε νέα κοινωνικά στρώματα, που μέχρι την εμφάνιση της Ε.Κ., ο χώρος του Κέντρου δεν είχε; Αυτά είναι και τα βασικά ερωτήματα, τα οποία φιλοδοξεί να φωτίσει η παρούσα έρευνα. Η εργασία συγκροτείτε σε πέντε ενότητες. Η πρώτη ενότητα επιχειρεί να παρουσιάσει τα γενικά χαρακτηριστικά στο διεθνές περιβάλλον της δύο πρώτες δεκαετίες μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Επίσης, αφηγείται τις σημαντικότερες πολιτικές εξελίξεις και το οικονομικό, κοινωνικό και ιδεολογικό πλαίσιο της Ελλάδας από το τέλος του Εμφυλίου Πολέμου, το 1949 μέχρι και την Δικτατορία, το 1967. Η πρώτη ενότητα αντλεί τα στοιχεία από την σχετική βιβλιογραφία. Η δεύτερη ενότητα προσπαθεί να τεκμηριώσει γιατί η Ε.Κ. δεν ήταν ένα ακόμα κόμμα του Κέντρου. Ποιοί ήταν οι άξονες και οι στοχεύσεις στο λόγο και την πρακτική της Ε.Κ. και του ηγέτη της, Γεωργίου Παπανδρέου, που της παρείχαν νέα πολιτικά χαρακτηριστικά και κοινωνικά ερείσματα, από αυτά που είχαν τα κόμματα και οι ηγέτες των κεντρώων πολιτικών σχηματισμών, μετά το θάνατο του Πλαστήρα και ύστερα. Αυτό επιχειρήθηκε με την ανάλυση του λόγου του Γεωργίου Παπανδρέου σε στιγμές όξυνσης της πολιτικής αντιπαράθεσης την τριετία 1961-1964. Αναζητήθηκαν οι ομιλίες του στις σημαντικότερες συγκεντρώσεις του «ανένδοτου», στις κεντρικές προεκλογικές συγκεντρώσεις των εκλογών του Νοέμβρη του 1963 και του Φλεβάρη του 1964 όπως επίσης και οι προγραμματικές δηλώσεις των κυβερνήσεων της Ε.Κ. Επίσης, παρουσιάζεται το αναλυτικό πλαίσιο και οι διεκδικήσεις των σημαντικότερων σχηματισμών που εξέφρασαν πολιτικά την έκρηξη των κοινωνικών αγώνων από το 1961 και ύστερα. Εξετάζεται εάν υπήρξαν σχέσεις πολιτικής επικοινωνίας και ανατροφοδότησης ανάμεσα σε αυτούς και τον λόγο και το πρόγραμμα της Ε.Κ. Τέλος, παρουσιάζονται πολύ συνοπτικά οι πρωτοβουλίες της Ε.Κ. για την πολιτική μεταστροφή του πληθυσμού της υπαίθρου. Η τρίτη ενότητα καταπιάνεται με την Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά (ΕΔΑ). Παρουσιάζει, συνοπτικά, τους όρους κάτω από τους οποίους ιδρύθηκε η ΕΔΑ και το καθοριστικό ρόλο του ΚΚΕ στην ίδρυση και την αποκρυστάλλωση του πολιτικού της χαρακτήρα. Κατόπιν αναλύονται οι θέσεις της ΕΔΑ για την φύση και τον χαρακτήρα των κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων της μετεμφυλιακής Ελλάδας, όπως επίσης οι βασικοί προγραμματικοί της άξονες και τα στρατηγικά της καθήκοντα. Ακολούθως παρουσιάζονται συνοπτικά τα ζητούμενα και οι στοχεύσεις απέναντι στον κεντρώο χώρο, πριν την εμφάνιση της Ε.Κ., όπως επίσης και η αυτοκριτική για την γραμμή της απέναντι στην χώρο αυτόν, την δεκαετία του ’50. Έπειτα, παρουσιάζεται η γραμμή, οι στοχεύσεις και η τακτική σχετικά με την Ε.Κ. και σχολιάζεται το πως μεταβάλλονται αυτές, δυνάμει των πολιτικών εξελίξεων. Πέρα από την σχετική βιβλιογραφία, η ενότητα αυτή αντλεί της πηγές της από το αρχείο της ΕΔΑ. Επί το πλείστον από τις αποφάσεις και τις εισηγήσεις σε κεντρικές πολιτικές διαδικασίες της ΕΔΑ (πανελλαδικές συνδιασκέψεις, συνέδρια, προσυνεδριακά κείμενα και συνόδους της Διοικούσας Επιτροπής) από το 1956 μέχρι και το 1967. Η τέταρτη ενότητα επιχειρεί να παρουσιάσει την κριτική από τα «αριστερά» στην ΕΔΑ, στις θέσεις της για το ζήτημα του Κέντρου. Επιλέχθηκε για αυτό η παρουσίαση των αναλύσεων του ελληνικού «Μαρξιστικού- Λενινιστικού» πολιτικού ρεύματος, μέσα από τα βασικά του τεκμήρια και κυρίως τα άρθρα της πολιτικής επιθεώρησης «Αναγέννηση». Καταρχήν περιγράφεται συνοπτικά το πρώτο βασικό ρήγμα στο ελληνικό κομμουνιστικό κίνημα, από όπου στοιχειοθετήθηκαν οι πρώτες διαφωνίες στις οποίες αναφερόταν το ελληνικό «Μαρξιστικό-Λενινιστικό» πολιτικό ρεύμα. Επίσης, παρουσιάζεται η αντιπαράθεση του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας και του Κομμουνιστικού Κόμματος Σοβιετικής Ένωσης, στα τέλη της δεκαετίας του 1950 και της αρχές της δεκαετίας του 1960. Οι θέσεις του πρώτου κόμματος, παρείχαν έναν πολύ συνολικότερο και συνεκτικό πλαίσιο στο οποίο ενέταξε τις διαφωνίες του για την πολιτική της ΕΔΑ και του ΚΚΕ το ελληνικό «Μαρξιστικό-Λενινιστικό» πολιτικό ρεύμα. Ύστερα, παρουσιάζονται βασικά πραγματολογικά στοιχεία για την συγκρότηση, την επιρροή και την δραστηριότητα του ρεύματος αυτού, μέχρι και την εκδήλωση του πραξικοπήματος. Κατόπιν αναλύονται τα βασικά αναλυτικά σχήματα του «Μαρξιστικού-Λενινιστικού» ρεύματος, η αντιμετώπιση του οργανισμού της Ε.Κ., η κριτική στην ΕΔΑ και οι πολιτικές προτάσεις και προτεραιότητες. Επίσης, παρατίθενται και οι απαντήσεις της ΕΔΑ, στην κριτική που τις ασκήθηκε από το «Μαρξιστικό-Λενινιστικό» πολιτικό ρεύμα. Τα στοιχεία αυτής της ενότητας αντλήθηκαν από σχετική βιβλιογραφία και τα απομνημονεύματα των δρώντων υποκειμένων για την σύγκρουση στους κόλπους του ΚΚΕ με κέντρο την καθαίρεση Ζαχαριάδη στην 6η ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ το 1956, από τα βασικά πολιτικά κείμενα της σύγκρουσης ΚΚΚ και ΚΚΣΕ, από συνεντεύξεις και μαρτυρίες προσώπων που μετείχαν στα προδικτατορικό Ελληνικό «Μαρξιστικό-Λενινιστικό» πολιτικό ρεύμα και από τα άρθρα του περιοδικού «Αναγέννηση» και των τεκμηρίων της Συνεπής Πολιτικής Αριστερής Κίνησης, της πολιτικής οργάνωσης που συγκρότησε το «Μαρξιστικό-Λενινιστικό» πολιτικό ρεύμα το 1967. Στην τελευταία ενότητα παρουσιάζω τις απόψεις και τις θέσεις του παλιού στελέχους του ΚΚΕ, Λευτέρη Αποστόλου και της πολιτικής ομάδας που συγκροτήθηκε γύρω από αυτόν, της «Ανανεωτικής Ομάδας Δημοκρατικής Αριστεράς» (ΑΟΔΑ), για το ζήτημα του Κέντρου. Ο Λευτέρης Αποστόλου και η ομάδα του, μας δίνουν μια συνεκτική και συγκροτημένη εκδοχή κριτικής από τα «δεξιά» στις αναλύσεις και τις θέσεις της ΕΔΑ. Αρχικά παρουσιάζεται το βιογραφικό και η πολιτική διαδρομή του Λευτέρη Αποστόλου, η ίδρυση αλλά και η κρίση που εμφανίστηκε σύντομα στην ΑΟΔΑ και την οδήγησε στον εκφυλισμό. Κατόπιν αναλύονται οι απόψεις του Λ. Αποστόλου και της ΑΟΔΑ σχετικά με το πρόγραμμα και τους στρατηγικούς στόχους της ελληνικής αριστεράς την μετεμφυλιακή περίοδο, τις συμμαχίες που προϋπέθετε, αλλά και με το ποίες ενέργειες εκτιμούσαν πως θα υπηρετούνταν καλύτερα. Επίσης, στο τέλος, επιχειρείτε συγκριτική ανάλυση ανάμεσα στις συνάφειες και τις διαφορές ανάμεσα στην ΑΟΔΑ και την ΕΔΑ. Το υλικό προέρχεται σχεδόν αποκλειστικά από το αρχείο του Λευτέρη Αποστόλου, που βρίσκεται στα ΑΣΚΙ. Τα τεκμήρια στο αρχείο ξεκινάνε από το 1961 και τελειώνουν το 1965. Τα έκρινα επαρκή ώστε να μας μεταφέρουν με σαφήνεια τις απόψεις του Λ. Αποστόλου και της ομάδας του για το εξεταζόμενο ζήτημα.
Abstract:The present paper assesses the issue of Greek Lefts' interpretation of the centrist political field, in the years following the Greek Civil War. We will attempt to examine a number of issues, such as the following: In what amount the greek left of the post civil war years was preoccupied with the issue of the political center, with an emphasis in the most important centrist party that appeared in post-civil war political system, the Centers' Union (ΕΚ). The center was treated as an ally or as an enemy by the Greek left? These interpretations were related to the political strategy of the left towards the post-civil war status, and if they were, in what sense? Did these interpretations fueled the confrontations and debates in the field of the Greek left, that escalated after the 60s? Also, the ΕΚ political successes was a result exclusively thanks to its own, independent political discourse and program, transcending the basic divisive line between the left and the dominant bourgeois political world, as it had emerged from the Liberation onwards, or the Centers' Union appropriated programmatic axes and objectives, gaining access to new social layers that, until the appearance of the EK, the center could no reach? These questions will occupy us in the following pages. This paper is composed by five sections. The first section attempts to present the general characteristics of the international environment in the first two decades after the Second World War. It also recounts the most important political developments and Greece's economic, social and ideological context by the end of the Civil War in 1949 until the dictatorship in 1967. The first section draws data from the relevant bibliography. In the second section we are trying to document why the ΕΚ was not a usual party of the center. What were the pillars and the targetings of EK's reasoning and practices and especially its leader's, George Papandreou, who gave to the party new political characteristics and support bases, markedly different ones from older parties and leaders of centrist political formations that appeared after the death of Plastiras and onwards. This was attempted by analyzing George Papandreou's speeches in moments of heightened political debate, between the years 1961 and 1964. We researched speeches on important pre-election campaign rallies of the "Unyielding" political period, between the elections in November 1963 and February 1964, as well as programmatic statements of EK governments. Additionally, it presents the analytical framework and demands of major political formations, which expressed the explosion of social struggles from 1961 and onwards. It is examined whether there were relations of political communications and feedback between them and EK's political reasoning and program. Finally, there are very briefly presented the initiatives of EK's, cocnerning the policy shift of the rural population. The third section deals with the United Democratic Left (ΕDΑ). It presents, in summary, the conditions under which the EDA party were found, and the decisive role of the Communist Party in it's foundation and expression of its political character. Then ΕDΑ's positions about the nature and character of the social and political forces after the Civil War in Greece are analyzed, as well as it's main programmatic pillars and it's programmatic strategic duties. Subsequently, we lay out the targeting and discourse toward centrist political space, before Centre Union's appearance, as well as EDA's self-criticism about it's line towards this political space, in the '50s. Then, we represent the official party line, targeting and tactics versus the Union Centre, and we are commenting how these were changing because of political developments. Apart from the relevant bibliography, this section draws it's sources from the archives of EDA. Mostly from it's decisions and it's recommendations in central political processes of the party (nationwide conferences, congresses, pre-congressial documents and meetings of the Executive Committee) from 1956 until 1967. The forth section tries to lay out a critique of EDA, coming from it's left, about her positions concerning the issue of the center. For this, we choose to demonstrate analyzes of the Greek "Marxist-Leninist' political current, through it's basic presumptions, and in particular through articles appearing in the political review "Renaissance ". At first we briefly describe the first major rift within the Greek communist movement, because from that rift and the following disputes, the Greek "Marxist-Leninist" political current was formulated. We also lay out the confrontation of the Communist Party of China and the Communist Party of the Soviet Union in the late 1950s and early 1960s. The positions of the first party, provided a very comprehensive and coherent framework in which the Greek "Marxist-Leninist" political current intergrated it's disagreements about the policy of EDA and KKE . Then we present basic factual information about the formation, influence and activity of this current, until the outbreak of the coup. Then we analyze the key analytical schemes of "Marxist-Leninist" current, the tackling the question about the political stance towards the Centre Union, the critisism towards EDA and policy proposals and priorities. In addition, we set out EDA's answers in response to the criticism concerning her from the "Marxist-Leninist" political current. The data in this section were obtained from the relevant bibliography and the memoirs of actors active, and in particular the conflict within the Communist Party, centered around the deposing of Zachariadis, at the Communist Party's 6th plenary session of the Central Committee, in 1956. Also, we obtained material from the main political texts in the conflict between the Communist Party of China and the Communist Party of the Soviet Union. Also, from interviews and testimonies of persons who participated in the pre-dictatorial Greek "Marxist-Leninist" political current and from articles of the magazine "Renaissance" and tokens from the Consistent Political Left Movement, the political organization set up by the "Marxist-Leninist" political current in 1967. In the final section i present the views and positions of an old member of the Communist Party, Lefteris Apostlolou, and the views and positions of the political group that formed around him, the "Innovative Group of the Democratic Left" (AODA), concerning the question about the center. Lefteris Apostolou and his team give us a coherent and consistent version of a critique from the "right", concerning EDA's analysis and positions. Initially, his CV and the political path that Lefteris Apostolou followed is laid out, as the foundation and the crisis that soon appeared in the AODA and led it to degeneration. Then we analyze the views of L. Apostolou and AODA about the program and the strategic objectives of Greek left in the post Civil War period, the alliances that presupposed, but also the steps they considered best to serve the former and latter. In addition, in the end, we attempt a comparative analysis between the affinities and differences between the AODA and EDA. The material comes almost exclusively from Lefteris Apostolou archive, located in ASKI. The evidence in the files start from 1961 and end in 1965. I judged them sufficient enough to convey clearly the views of L. Apostolou and his team concerning the topic we are considering.
Περιγραφή:Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας, ΠΜΣ, κατεύθυνση Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία, 2015
Περιγραφή:Βιβλιογραφία: σ. 194-202
 
 
Αρχεία σε Αυτό το Τεκμήριο:
Αρχείο Τύπος
11PMS_POL_EPI_IST_LabrakisKo.pdf application/pdf
 
FedoraCommons OAI Βιβλιοθήκη - Υπηρεσία Πληροφόρησης, Πάντειον Πανεπιστήμιο