Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Τα συνταγματικά δικαιώματα, όπως τα αναγνωρίζει και τα θεσπίζει η έννομη τάξη και κατά κύριο λόγο το Σύνταγμα, δεν είναι μόνο διακηρύξεις αρχών. Έχει επομένως κεφαλαιώδη σημασία το μεγάλο και δύσκολο πράγματι ζήτημα της εφαρμογής τους. Η τελευταία εμφάνισε μεγάλες πρακτικές δυσκολίες, οι οποίες πολλαπλασιάστηκαν μετά την συνταγματική αναγνώριση της λεγόμενης «τριτενέργειας» των συνταγματικών δικαιωμάτων. Σε όλες επομένως τις περιπτώσεις το μεγάλο ζήτημα το οποίο τίθεται είναι το ζήτημα του περιορισμού των συνταγματικών δικαιωμάτων, το αν, το πόσο και το πως μπορεί και πρέπει να περιορισθεί ένα συγκεκριμένο δικαίωμα σε μια συγκεκριμένη έννομη σχέση. Καταρχήν είναι αναγκαίος ο καθορισμός της έννοιας του δικαιώματος και περαιτέρω της θεμελιώδους έννοιας του περιορισμού που έχει ιδιαίτερα μεγάλη σημασία για την εφαρμογή των συνταγματικών δικαιωμάτων και η διάκριση του από συναφείς έννοιες. Περαιτέρω, κρίσιμο είναι και το ζήτημα της συνταγματικής και νομοθετικής πρόβλεψης των περιορισμών και κυρίως της βασικής αρχής της αναλογικότητας. Πάνω στο έδαφος των θεωρητικών βάσεων επί των οποίων βασίζεται η εφαρμογή των συνταγματικών δικαιωμάτων, αναλύονται περαιτέρω οι κυριότερες θεωρίες, μέθοδοι εφαρμογής των συνταγματικών δικαιωμάτων. Μέσα από την αναζήτηση θεωρητικών βάσεων της στάθμισης, που είναι η κρατούσα σήμερα σε θεωρία και νομολογία μέθοδος, επιχειρείται μια κριτική προσέγγιση της μεθόδου αυτής μέσα από νομολογιακά παραδείγματα που έχουν απασχολήσει κατά την εφαρμογή των συνταγματικών δικαιωμάτων από τα δικαστήρια. Στη συνέχεια, καταγράφονται συγκριτικά οι λοιπές μεθοδολογικές προτάσεις γύρω από το ζήτημα της επίλυσης της «σύγκρουσης» των συνταγματικών δικαιωμάτων. Η παρούσα εργασία διαπιστώνει ότι αν και ουδείς στη συνταγματική θεωρία αμφισβητεί την τυπική ισοδυναμία των συνταγματικών διατάξεων, εντούτοις, μέσα από την επισκόπηση της νομολογίας και την εφαρμογή της «τεχνικής» της στάθμισης, καθίσταται πρόδηλο ότι ο δικαστής προβαίνοντας σε στάθμιση θέτει επί του ζυγού συνταγματικές διατάξεις προκειμένου να εντοπίσει το «βάρος» τους και να σχηματίσει την απόφασή του. Από την ανάλυση που ακολουθεί, επιχειρείται να καταδειχθεί ότι η μέθοδος της στάθμισης, με τη μεγάλη ελευθερία που δίνει στον εκάστοτε δικαστή να "ζυγίζει" τα σταθμιζόμενα μεγέθη, δεν μπορεί να δώσει σταθερό αποτέλεσμα, με ορατό τον άμεσο κίνδυνο καταστρατήγησης της ασφάλειας δικαίου. Αντίθετα, μέσα από μια ενδεικτική περιπτωσιολογία εφαρμογής μέτρων (λ.χ. υποχρεωτικός εμβολιασμός) περιοριστικών των συνταγματικών δικαιωμάτων για λόγους αποφυγής της μετάδοσης του Covid-19, διαπιστώνεται ότι η ολοκληρωμένη προσέγγιση του εκάστοτε προβλήματος επιβάλλει το παρεμποδιζόμενο δικαίωμα να εντάσσεται σε ένα συγκεκριμένο θεσμό και μέσα εκεί ο εφαρμοστής να αναζητεί την αιτιώδη σύνδεση ανάμεσα σε αυτά τα δύο στοιχεία. Έτσι, επιτυγχάνεται παράλληλα ο έλεγχος τόσο του υποκειμενικού (δικαίωμα) όσο και του αντικειμενικού (θεσμός) στοιχείου. Με τον τρόπο αυτόν ο δικαστής κυρίως καταλήγει σε ένα απόλυτα ακριβές και σταθερό αποτέλεσμα, το οποίο δεν μπορεί να αναδειχθεί επαρκώς με την εφαρμογή της αρχής της αναλογικότητας και της στάθμισης των δικαιωμάτων. Η μέθοδος της θεσμικής εφαρμογής που προτείνεται εναλλακτικά από τη συνταγματική θεωρία, και κυρίως η προσαρμογή του δικαιώματος στην ειδική σχέση ή το θεσμό μέσω της χρήσης του λογικού εργαλείου της αιτιώδους συνάφειας, παρέχει τα εχέγγυα της απαιτούμενης ασφάλειας δικαίου.
Abstract:
Constitutional rights, as recognized and enshrined in the legal order and, above all, in the Constitution, are not just declarations of principles. The big and really difficult issue of their implementation is therefore of paramount importance. The latter showed great practical difficulties, which multiplied after the constitutional recognition of the so-called "tertiary" of constitutional rights. In all cases, therefore, the big question that arises is the question of the restriction of constitutional rights, whether, to what extent and how a particular right can and should be restricted in a particular legal relationship. First of all, it is necessary to define the concept of right and further the fundamental concept of restriction, which is particularly important for the application of constitutional rights and to distinguish it from related concepts. Furthermore, the issue of the constitutional and legislative provision of restrictions and especially the basic principle of proportionality is crucial. On the ground of the theoretical bases on which the application of constitutional rights is based, the main theories, methods of application of constitutional rights are further analyzed. Through the search for theoretical bases of weighting, which is the current method in theory and jurisprudence, a critical approach to this method is attempted through case law examples that have been used in the application of constitutional rights by the courts. Next, the other methodological proposals on the issue of resolving the "conflict" of constitutional rights are listed comparatively. The present work finds that although no one in the constitutional theory disputes the formal equivalence of the constitutional provisions, nevertheless, through the review of the case law and the application of the "technique" of weighting, it becomes clear that the judge, by weighing, imposes constitutional provisions in order to determine their "weight" and to form its decision. The following analysis attempts to show that the method of weighting, with the great freedom it gives to each judge to "weigh" the weighted quantities, cannot give a stable result, with the immediate risk of circumvention of legal certainty visible. On the contrary, through an indicative case study of measures (eg compulsory vaccination) restrictive of the constitutional rights in order to avoid the transmission of Covid-19, it is found that the integrated approach of the respective problem imposes the impeded right to be included in a specific in there the applicator looks for the causal link between these two elements. Thus, the control of both the subjective (right) and the objective (institution) element is achieved at the same time. In this way the judge mainly arrives at a completely accurate and consistent result, which cannot be sufficiently demonstrated by applying the principle of proportionality and weighting of rights. The method of institutional application proposed alternatively by constitutional theory, and especially the adaptation of the right to the specific relationship or institution through the use of the logical tool of causality, provides the guarantees of the required legal certainty.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης, ΠΜΣ, κατεύθυνση Δίκαιο, Τεχνολογία και Οικονομία, 2021