Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Στην παρούσα εργασία με τίτλο «Εγκυμοσύνη, τοκετός, μητρότητα: μορφές γυναικείας παρουσίας σε μια ιστορική προοπτική», θα επιχειρήσω να αναδείξω κάποια από τα πιο βασικά ζητήματα που αναφέρονται στο συγκεκριμένο θέμα. Το πρώτο και καίριο σημείο είναι η θέση της γυναίκας στην κοινωνία της αρχαίας Ελλάδας. Κατά τη διαδικασία της μελέτης και της αναζήτησης του θέματος ανέκυψαν δυσκολίες σχετικά με το σχηματισμό ασφαλούς άποψης για τη ζωή των γυναικών στην Αθήνα, καθώς, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων ιστορικών αναφορών, η ζωή αυτή καλύπτεται από ένα πέπλο μυστηρίου. Παρ' όλα αυτά, υπάρχουν κάποια ευρήματα που συμβάλλουν στην προσέγγιση του θέματος, όπως για παράδειγμα το γεγονός ότι στην αθηναϊκή κοινωνία η γυναίκα τελούσε μονίμως υπό ανδρική κηδεμονία. Η νεαρή Αθηναία, μέχρι το γάμο της εξαρτάται άμεσα από τον πατέρα της, ενώ όταν έφθανε στην αποδεκτή κοινωνικά ηλικία γάμου, ο πατέρας της επέλεγε το μέλλοντα σύζυγό της. Σε ένα επόμενο σημείο της εργασίας θα αναδείξουμε την Ιπποκρατική ιατρική, μέσα από την επαναστατική επιστημονική περίοδο της Μαιευτικής και Γυναικολογίας από τον Ιπποκράτη. O Ιπποκράτης (460-360 π.Χ.) πρώτος κήρυξε μια «επιστημονική επανάσταση», απορρίπτοντας τις προλήψεις και τις δεισιδαιμονίες και θέτοντας στο επίκεντρο της προσοχής του τον τομέα της Μαιευτικής και της Γυναικολογίας. Πίστευε ότι καθήκον του ιατρού ήταν να λυτρώσει τη γυναίκα από το έμβρυο και πως όταν αυτό ήταν αδύνατο να επιτευχθεί με τις φυσικές διαδικασίες, θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν διάφορες επεμβάσεις και εγχειρήσεις, τις οποίες ο ίδιος εισήγαγε και εφάρμοσε. Επιπλέον, στο τρίτο μέρος της παρούσας εργασίας θα αναφερθούμε στην παιδική θνησιμότητα καθώς και στην έκθεση των βρεφών στην αρχαία Ελλάδα. Στην Αθήνα, ένα παιδί ίσως να κρίνονταν ανεπιθύμητο εάν ήταν προϊόν παράνομης σχέσης ή παιδί σκλάβου ή ασθενικό, δύσμορφο, ενώ δεν σπανίζουν οι περιπτώσεις έκθεσης λόγω φύλου, καθώς το κορίτσι είχε μικρή συνεισφορά στον οικογενειακό πλούτο και σαφώς μικρότερη κοινωνική αξία από αυτή ενός αγοριού. Στις περιπτώσεις αυτές, ο αρχηγός του οίκου έδινε εντολή στη μαία ή σε μια σκλάβα να απομακρύνει το παιδί απ’ την οικία και να το εγκαταλείψει σε κάποια έρημη τοποθεσία. Συχνά οι άνθρωποι που μετέφεραν τα βρέφη, από ευαισθησία, άφηναν το παιδί σε χώρο εύκολα προσβάσιμο, με σκοπό να εντοπισθεί και να ανατραφεί. 7 Στο τελευταίο μέρος της εργασίας αυτής, θα αναφερθούμε στην κοινωνική ιστορία των γυναικών σε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους, με γνώμονα τη μητρότητα. Η βιβλιογραφική επισκόπηση αναδεικνύει το χαρακτήρα της μητρότητας στην αρχαία ελληνική κοινωνία, ο οποίος ήταν βαθιά τελετουργικός. Για παράδειγμα, όπως εξάλλου και σε πολλούς άλλους πολιτισμούς, η εγκυμοσύνη στην αρχαία Ελλάδα θεωρήθηκε ως επικίνδυνη περίοδος τόσο για τη μητέρα όσο και για την κοινότητα. Στην αρχαία Ελλάδα ζητούσαν θεϊκή προστασία, γεγονός που έχει αποτυπωθεί σε πλάκες και ειδώλια που έχει φέρει στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη. Ωστόσο, η συμμετοχή των εγκύων σε τελετουργικά δρώμενα επανεξετάστηκε και επαναπροσδιορίστηκε λόγω του φόβου της «ρύπανσης». Οι γυναίκες που αναμενόταν να γεννήσουν και οι θηλάζουσες μητέρες απαγορεύτηκαν από τα μυστήρια. Οι έγκυες γυναίκες θεωρούνταν πως χρειάζονται προστασία από τη «ρύπανση», καθώς η εγκυμοσύνη υποδηλώνει κάποια ευπάθεια που εδραιώνεται κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, που αποτελεί σημείο σωματικής και ψυχικής μετάβασης. Τα γυναικεία ενδύματα μπορεί να είναι μια αντανάκλαση αυτής της ευπάθειας, με τα ρούχα να προορίζονται για να τυλίγουν εντελώς την έγκυο, δημιουργώντας ένα οπτικό εμπόδιο μεταξύ του σώματός της και της κοινότητας.
Abstract:
In the presentation of my work titled "Pregnancy, childbirth, motherhood: Forms of female presence in a historical perspective", I will try to highlight some of the most basic issues that concern me when writing my work. The first and key point is the position of women in the society of ancient Greece. During the process of studying and searching for the subject, there was an inability to form a safe view of the life of women in Athens, resulting from the fact that this life is almost invisible. Nevertheless, there are findings that help us to make a safe study, for example in Athenian society the woman was permanently under male guardianship. The young girl until her marriage depends directly on their father. When she reaches the socially acceptable age of marriage, her father choses her future husband. In a next point of the dissertation, we will highlight Hippocratic medicine, through the revolutionary scientific period of Obstetrics and Gynecology by Hippocrates. Hippocrates (460-360 BC) was the first to declare a revolution rejecting prevention and superstition and became seriously involved in the field of Obstetrics and Gynecology. He believed that the doctor's duty was to rescue the woman from the fetus, when this was impossible to achieve with natural procedures, and to this he had devised various obstetric surgeries. In addition, in the third part of the presentation we will refer to child mortality as well as the exhibition of infants in ancient Greece. In Athens, a child might be considered undesirable if it was the product of an illicit affair, or a child of a slave, or was ill, deformed, or simply a girl, with little contribution to family wealth, and clearly less social value than a boy. In these cases, the head of the house instructed the midwife or a slave to remove the child from the house and leave him in a deserted location. Often the people who transported the babies out of sensitivity left the child in a space, easily accessible, in order to be located and raised. In the last part of this presence, we will refer to the social history of women based on motherhood, in specific time periods. According to some data we collected, motherhood in ancient Greek society had a rather ritualistic character. For example, as in many cultures, pregnancy in ancient Greece was constructed as a dangerous, limited 9 period, both for the mother and the community. In ancient Greece they sought divine protection, as reflected in plaques and figurines. However, the participation of pregnant women in ritual events was highly regulated, due to the fear of "pollution". Women who were expected to give birth and breastfeeding mothers were forbidden by the mysteries. Pregnant women were considered to need protection from "pollution", as pregnancy indicates some vulnerability during this period of both physical and mental transition. Women's clothing can reflect this vulnerability. their clothes completely wrap around, creating a visual barrier between the pregnant body and the community.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Κοινωνιολογίας, ΠΜΣ "Κοινωνιολογία", κατεύθυνση Κοινωνικός Αποκλεισμός και Ανθρώπινα Δικαιώματα, 2021
