Νεκρά σώματα με σημασία και κοινωνικές αντιπαραθέσεις στην Ελλάδα: έθνος και φύλο από τον Δεκέμβριο του 2008 έως το 2023
Τίτλος:
Dead bodies that matter and social conflict in Greece: nation and gender from December of 2008 to 2023
Κύρια Υπευθυνότητα:
Αγγελόπουλος, Κωνσταντίνος Σ.
Επιβλέπων:
Χαλκιά, Αλεξάνδρα
Θέματα:
Keywords:
Νεκρό σώμα, έθνος, φύλο, αστυνομία, αγώνες, αντιπαραθέσεις Dead body, nation, gender, police, social conflict
Ημερομηνία Έκδοσης:
2024
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Μπορούν το έθνος ή το φύλο που φέρει ένα ανθρώπινο σώμα να αποτελούν αποφασιστικούς παράγοντες για την απόδοση αξίας στη ζωή του; Η συγκεκριμένη μελέτη επιχειρεί να δώσει μια καταρχήν απάντηση στο παραπάνω ερώτημα μελετώντας 7 περιπτώσεις θανάτων στην Ελλάδα του 2008-2023, οι οποίοι προέκυψαν μέσα από διαφορετικών ειδών εμπλοκή με την ελληνική αστυνομία. Για να ιδωθεί αυτή η αξία μελετώνται οι αγώνες που αφορούν αυτούς τους θανάτους ως γεγονότα που αναδεικνύουν την ευαλωτότητα υποκειμένων που φέρουν αντίστοιχες εθνικές ή/και έμφυλες εγγραφές. Η έρευνα ξεκινάει από το 2008 και τη δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου, στο πρόσωπο του οποίου φαίνεται να συγκεντρώνονται οι «ιδανικές» εθνικές και έμφυλες αξίες της Ελλάδας. Με σημείο αναφοράς το Γρηγορόπουλο, επιλέχθηκαν άλλες 6 περιπτώσεις με κριτήριο την σταδιακή απομάκρυνση από αυτό που χαρακτηρίζεται ως ιδανικό στο συγκεκριμένο κοινωνικό πλαίσιο της Ελλάδας αυτήν την περίοδο. Η μελέτη δίνει έμφαση στις σχέσεις εξουσίας και στον ρόλο του λόγου στη διαμόρφωσή τους. Οι περιπτώσεις θανάτων που επιλέχθηκαν είναι των: Κατερίνα Γκουλιώνη/“τυπική” θηλυκότητα, Ελληνίδα (18/03/2009), Ζακ Κωστόπουλου/“μη τυπική” αρρενωπότητα, Έλληνας (21/09/2018), Μαμάν «Εμπουκά» Σουμπέκ/“τυπική” αρρενωπότητα, Νιγηριανός (08/02/2019), Νίκου Σαμπάνη - Κώστα Φραγκούλη/“τυπικές” αρρενωπότητες, Ρομά (22/10/2021 και 13/06/2022 αντίστοιχα) και Άννας Ιβάνκοβα/τρανς θηλυκότητα, Κουβανή (10/07/2023). Βασικό μεθοδολογικό εργαλείο της παρούσας έρευνας είναι η ανάλυση δημοσιογραφικού και κινηματικού λόγου από το υλικό που συλλέχθηκε για τον κάθε θάνατο ξεχωριστά. Συγκεκριμένα, για την περίπτωση Γρηγορόπουλου αναλύθηκαν 24 πηγές, για την περίπτωση της Γκουλιώνη 29, για της περίπτωση Κωστόπουλου 37, για την περίπτωση Σουμπέκ 34, για την περίπτωση των Σαμπάνη/Φραγκούλη 73 και τέλος για την περίπτωση της Ιβάνκοβα 20. Καθ’ όλη τη διαδικασία της ανάλυσης των πηγών, βασική στοχοθεσία ήταν η μελέτη των διαφορετικών αποχρώσεων και δυναμικών των αγώνων που σχετίστηκαν με τα νεκρά σώματα, όσο αυτά απομακρύνονταν από το ιδεατό της ταυτότητας του Γρηγορόπουλου, αναδεικνύοντας τη σημαντική συμβολή του έθνους και του φύλου ως αποφασιστικούς παράγοντες στη γέννηση (ή μη) και διαβάθμιση κοινωνικών αναταραχών.
Abstract:
Do the nation or the gender that a human body encapsulates constitute decisive factors in assigning value to its life? This present thesis attempts to provide an initial answer to the aforementioned question by studying seven deaths that took place in Greece between 2008 and 2023. These 7 deaths all resulted from different types of involvement with the Greece police. For this life value of the deceased to be explored, the social conflicts surrounding these deaths are studied as events that highlight the vulnerability of subjects bearing the respective national and/or gendered inscriptions. The first event that is studied is the murder of Alexis Grigoropoulos in 2008, in whose person the "ideal" national and gendered values of Greece seem to be concentrated. Taking Grigoropoulos as a reference point, six more cases were selected based on the gradual effacing from what is characterised as ideal in the specific social context of Greece during that period. The study puts emphasis on relations of power and the role of discourse in shaping them. The deaths that were selected are: Katerina Gkoulioni / “typical” femininity, Greek (18/03/2009), Zak Kostopoulos / “non-typical” masculinity, Greek (21/09/2018), Maman “Empouka” Soubek / “typical” masculinity, Nigerian (08/02/2019), Nikos Sabanis-Kostas Fragkoulis / “typical” masculinities, Roma (22/10/2021 and 13/06/2022 respectively) and Anna Ivankova / trans femininity, Cuban (10/07/2023). The main methodological tool of this research is the analysis of journalistic and social movement discourse derived from the material that was selected from its death separately. More specifically, 24 sources were analysed for Grigoropoulos’s case; 29 for Gkoulioni’s case; 37 for Kostopoulos’s case; 34 for Soubek’s case; 73 for the Sabanis/Fragoulis cases; 20 for the Ivankova case. Throughout the process of analysing these sources, the main goal was to study the different nuances and dynamics of the struggles/social movements related to the deceased as these moved away from Grigoropoulos’s “ideal” identity, highlighting the important contribution of nation and gender as decisive factors in the birth (or not) and gradation of social unrest.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Κοινωνιολογίας, ΠΜΣ "Κοινωνιολογία", κατεύθυνση Κοινωνική και Πολιτική Θεωρία, 2024