Ψυχική ανθεκτικότητα, θετικά ψυχολογικά χαρακτηριστικά και επιβάρυνση φροντιστών: δυαδική ανάλυση σε έφηβους με χρονιές παθήσεις και στους γονείς τους
Τίτλος:
Psychological resilience, positive psychological characteristics and caregiver burden: a dyadic analysis of adolescents with chronic diseases and their parents
Κύρια Υπευθυνότητα:
Σιαφαρίκα, Χρυσή Μ.
Επιβλέπων:
Πεζηρκιανίδης, Χρήστος
Θέματα:
Keywords:
Ψυχική ανθεκτικότητα, αίσθημα εσωτερικής συνοχής, αισιοδοξία, εξουθένωση φροντιστών, χρόνια πάθηση Psychological resilience, sense of coherence, optimism, burden of family caregivers, chronic disease
Ημερομηνία Έκδοσης:
2024
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Στην παρούσα δυαδική μελέτη εξετάζεται ο ρόλος της ψυχικής ανθεκτικότητας (ΨΑ) στους εφήβους που νοσούν από χρόνια ασθένεια και στους φροντιστές-γονείς αυτών σε συνάρτηση, αφενός με το αίσθημα εσωτερικής συνοχής και την αισιοδοξία τους, αφετέρου δε με την εξουθένωση που αισθάνονται οι φροντιστές. Με βάση την ανασκόπηση της βιβλιογραφίας αναμενόταν πως η ΨΑ θα διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο στη ζωή του εφήβου ασθενούς και των γονέων του ενώ σε συνδυασμό με τα θετικά ψυχολογικά χαρακτηριστικά (αίσθημα εσωτερικής συνοχής και αισιοδοξία) θα έχει τη δυνατότητα να θωρακίζεται απέναντι στις προκλήσεις που φέρει η χρόνια νόσος. Ωστόσο, αναμενόταν η αρνητική συσχέτιση της εξουθένωσης των γονέων με την ΨΑ και τα θετικά ψυχολογικά χαρακτηριστικά. Το τελικό δείγμα της έρευνας αποτελείτο από 88 άτομα (44 έφηβοι - 44 γονείς) από το Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία». Στους έφηβους συμμετέχοντες χορηγήθηκε ένα ερωτηματολόγιο που αποτελούταν από τη Σύντομη κλίμακα ψυχικής ανθεκτικότητας (Kyriazos et al., 2018), από την Κλίμακα αισιοδοξίας (Μουστάκη και Σταλίκα, 2012) και από την Κλίμακα αισθήματος εσωτερικής συνοχής (Καραλής και συν., 2004) ενώ το ερωτηματολόγιο των γονέων περιείχε όλα τα παραπάνω συν την Κλίμακα εξουθένωσης των οικογενειακών φροντιστών (Konerding et al., 2016). Τα αποτελέσματα έδειξαν την ύπαρξη θετικής συσχέτισης ανάμεσα στην ΨΑ του εφήβου με την αισιοδοξία και το αίσθημα εσωτερικής συνοχής του αλλά και την ύπαρξη θετικής συσχέτισης ανάμεσα στην ΨΑ του γονέα-φροντιστή με την αισιοδοξία και το αίσθημα εσωτερικής συνοχής αλλά αρνητικής συσχέτισης με την εξουθένωση αυτού. Βρέθηκε επίσης πως η αυξημένη ΨΑ των γονέων και των εφήβων έχει ως συνέπεια την μειωμένη εξουθένωση των γονέων από τη φροντίδα του εφήβου και πως το αυξημένο αίσθημα εσωτερικής συνοχής των γονέων και των εφήβων έχει ως συνέπεια την μειωμένη εξουθένωση των γονέων από τη φροντίδα του εφήβου. Επιπροσθέτως, διαπιστώθηκε η αυξημένη επίδραση της ΨΑ των γονέων και των εφήβων στα επίπεδα αισιοδοξίας των ίδιων αντίστοιχα ενώ παρατηρήθηκε σημαντική επίδραση της ΨΑ και της αισιοδοξίας των γονέων και των εφήβων στο αντίστοιχο δικό τους αίσθημα εσωτερικής συνοχής. Aξιοσημείωτο είναι το εύρημα της επίδρασης της αισιοδοξίας του εφήβου στο αίσθημα εσωτερικής συνοχής του γονέα αλλά και η επίδραση της ΨΑ του εφήβου στο αίσθημα εσωτερικής συνοχής του γονέα. Με βάση τα παραπάνω αποτελέσματα, θα ήταν παράλειψη να μην τονίσουμε τη σημαντικότητα της παρούσας εργασίας τόσο για την βελτίωση της ζωής των εφήβων ασθενών και των φροντιστών τους όσο και για τη συμβουλευτική και τη θετική ψυχολογία. Συγκεκριμένα, τα αποτελέσματα της έρευνας δύνανται να διευκολύνουν την προσωπική και διαπροσωπική λειτουργικότητα των ατόμων εστιάζοντας σε συγκεκριμένους τομείς της ζωής όπως είναι ο επαγγελματικός, ο κοινωνικός, ο συναισθηματικός, ο αναπτυξιακός και ο τομέας της υγείας τους. Μέσω της αξιοποίησης των παραπάνω αποτελεσμάτων, είναι δυνατή η δημιουργία παρεμβάσεων, ατομικής ή ομαδικής συμβουλευτικής, προκείμενου να ωφεληθούν οι πάσχοντες και μη.
Abstract:
In the present dyadic study, the role of psychological resilience (PR) in adolescents suffering from a chronic illness and their caregivers-parents is examined in relation, on the one hand, to their sense of coherence and optimism, and on the other hand, to the burnout felt by the caregivers. Based on the review of the literature, it was expected that PR will play an important role in the life of the adolescent patient and his parents, while in combination with the positive psychological characteristics (sense of coherence and optimism) he will have the ability to shield himself against the challenges brought by the chronic disease. However, the negative relationship between parental burnout with PR and positive psychological traits was expected. The final sample of the research consisted of 88 people (44 teenagers - 44 parents) from the "Agia Sophia" Children's Hospital. Adolescent participants were administered a questionnaire consisting of the Short Resilience Scale (Kyriazos et al., 2018), the Life Orientation Scale (Moustakis and Stalika, 2012) and the Sense of Coherence Scale (Karalis et al., 2004), while the parent questionnaire contained all of the above plus the Family Caregiver Burnout Scale (Konerding et al., 2016). The results showed the existence of a positive correlation between the adolescent's PR with his optimism and the sense of coherence, but also the existence of a positive correlation between the parent-caregiver's PR with optimism and the sense of coherence, but a negative correlation with his burnout. It was also found that the increased PR of parents and adolescents results in reduced burnout of parents from caring for the adolescent and that the increased sense of coherence of parents and adolescents results in reduced burnout of parents from caring for the adolescent. In addition, the increased effect of parents' and adolescents' PR on their own levels of optimism was found, respectively, while a significant effect of parents' and adolescents' PR and optimism on their own sense of coherence was observed. Τhe finding of the effect of the adolescent's optimism on the parent's sense of coherence is noteworthy, but also the effect of the adolescent's (actor) PR on the parent's (partner) sense of coherence. Based on the aforementioned results, it would be an omission not to emphasize the importance of the present work both for improving the lives of adolescent patients and their caregivers as well as for counseling and positive psychology. Specifically, the results of the research can facilitate the personal and interpersonal functioning of individuals by focusing on specific areas of life such as their professional, social, emotional, developmental and health areas. Through the utilization of the above results, it is possible to create interventions, individual or group counseling, intended to benefit sufferers and non-sufferers.
