Διασφαλίζοντας ισότιμη πρόσβαση των παιδιών προσφύγων στην τυπική εκπαίδευση στην Ελλάδα: μια έρευνα την περίοδο της πανδημίας Covid-19
Τίτλος:
Ensuring formal education in Greece is inclusive of refugee children; a study in view of Covid-19 emergency
Κύρια Υπευθυνότητα:
Μπισμπίκη, Αριστέα Σ.
Επιβλέπων:
Μαρούδα, Μαρία-Ντανιέλλα
Θέματα:
Keywords:
Εκπαίδευση προσφύγων, COVID-19, συμπερίληψη, ανθρώπινα δικαιώματα Refugee education, inclusion, integration, COVID-19 emergency, human rights
Ημερομηνία Έκδοσης:
2021
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Η παρούσα διπλωματική εργασία, επιδιώκει να αναδείξει το δικαίωμα στην εκπαίδευση, όπως αναφέρεται στα διεθνώς αποδεκτά νομικά κείμενα ως απαραίτητη διαδικασία την ανατροφής των παιδιών. Αρχικά καταγράφοντας και σχολιάζοντας τα κείμενα αυτά (τη Διακήρυξη για τα δικαιώματα του ανθρώπου, τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού κλπ) δημιουργεί τη βάση και αργότερα εξερευνά πώς αυτοί οι γενικά παραδεδεγμένοι κανόνες εφαρμόζονται στην Ελλάδα και κατά πόσο η εφαρμογή τους πλαισιώνει ποιοτικά τα πλέον ευάλωτα παιδιά που βρίσκονται στη χώρα, τα παιδιά προσφυγικών οικογενειών και εκείνα που είναι ασυνόδευτα. Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στα τελευταία δύο χρόνια που η εκπαίδευση προσαρμόστηκε στις συνθήκες της πανδημίας Covid-19, καθώς οι ανισότητες οξύνθηκαν ιδιαίτερα. Η γεωγραφική μειονεκτική θέση των παιδιών προσφύγων που διαμένουν σε καταυλισμούς (Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης) όπως αυτό της Λέσβου, η έλλειψη τεχνολογικών μέσων και πρόσβασης στο διαδίκτυο, η έλλειψη κοινωνικοποίησης και η αναβίωση περιορισμών μετακίνησης, είναι μερικές από τις επιπρόσθετες προκλήσεις που τα παιδιά πρόσφυγες κλήθηκαν -και καλούνται- να αντιμετωπίσουν. Για να είναι επαρκής η προσπάθεια ανάδειξης του πλαισίου της τυπικής εκπαίδευσης για τα παιδιά πρόσφυγες στην Ελλάδα, ιδιαίτερα για τις δύο περασμένες σχολικές χρονιές, αναζητήθηκε και καταγράφηκε η εμπειρία των ίδιων των παιδιών, των επαγγελματιών εκπαίδευσης και προστασίας τους, των καθηγητών στις ΖΕΠ και τις ΔΥΕΠ, των κοινωνικών λειτουργών και φροντιστών τους στα διαμερίσματα ημιαυτόνομης διαβίωσης, εργαζομένων της UNICEF και της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στον τομέα της Εκπαίδευσης, αλλά των υπευθύνων χάραξης της πολιτικής από τη σκοπιά του Υπουργείου Εκπαίδευσης και του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου -ειδικότερα, της Ειδικής Γραμματείας Προστασίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων. Η μεθοδολογία συλλογής των πληροφοριών χωρίστηκε σε τρία επίπεδα, σε αντιστοιχία με τις τρεις κατηγορίες ανθρώπων από τους οποίους αντλήθηκαν πληροφορίες. Το πρώτο επίπεδο (micro-level) αφορούσε στα ασυνόδευτα ανήλικα παιδιά και την εμπειρία τους από το Ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, με εμφαση στην εξ αποστάσεως εκπαιδευτική διαδικασία. 8 Στο δεύτερο επίπεδο (meso-level) οργανώθηκαν δύο ομάδες εστιασμένης συζήτησης (Focus Group Discussion, FGD) σε Αθήνα και Λέσβο με κοινωνικούς λειτουργούς, φροντιστές και εκπαιδευτικούς και καθηγήτριες που είχαν διοριστεί σε τάξεις υποδοχής προσφύγων (ΔΥΕΠ). Στο τρίτο επίπεδο (macro-level) πραγματοποιήθηκαν ημι-δομημένες συζητήσεις με ανθρώπους μεγαλύτερης εξειδίκευσης και ευθύνης στο χώρο της εκπαίδευσης προσφύγων. Τα συμπεράσματα και οι συστάσεις που καταγράφονται προς το τέλος της εργασίας, είναι η συνισταμένη των όσων τα νομικά κείμενα σε διεθνές και εσωτερικό δίκαιο ορίζουν και των απόψεων όσων συμμετείχαν στο ερευνητικό δείγμα, και της γράφουσας. Ο στόχος της εργασίας αλλά και οι τελικες συστάσεις, λαμβάνοντας υπόψη τυπικούς και ηθικούς περιορισμούς, είναι να προτρέψει σε ένα πιο συμπεριληπτικό αλλά παράλληλα ρεαλιστικό εκπαιδευτικό πλαίσιο, που σε μικρότερο χρονικό διάστημα από τα σημερινά δεδομένα τα παιδιά πρόσφυγες θα μπορούν να συμμετέχουν και να ενσωματώνονται στην τάξη.
Abstract:
It is undeniable that many groups of people, have consistently faced barriers to access education in Greece. Roma children, migrant children, children in special juvenile detention centers, to name a few. Refugee children in Greece have also, consistently faced barriers to access formal state-run education in Greece. Barriers to education is likely to create longer term barriers to children’s long-term integration in Greek communities, resulting in an entire disadvantaged and marginalized population within the country. COVID-19 has further exacerbated refugee children’s access to school, as preexisting challenges have now increased resulting in the exclusion of refugee children from the Greek educational system. Access to education, and psychosocial support in school, not only facilitates the creation of children’s and their families’ social networks, these critical components on a child’s life, also results in children being in a safe, secure environment, protected from exploitation and harassment, and further helps in supporting future young adults to settle well in their communities. This thesis aims to provide a solid understanding of how and to what extend the Greek educational system has adapted in the unprecedented refugee flows of the past years and in specific within the recent -and ongoing- Covid-19 pandemic, which has shaken all aspects of human living to the roots. The topic can be wide, and the discussions never ending, therefore there has been effort to narrow the scope of this discussion to two main areas. On the first part, this paper focuses on providing a wide understanding on the people of concern, their legal status, and specific rights within also the Greek law system. The initial chapter, therefore, deals primarily with context and definitions of refugees, migrants, and unaccompanied children, and secondly with the notion of education and in specific education in emergencies. Details on the right to education as described in the international conventions, namely the International Declaration of Human Rights, the Convention of the Rights of the Child and other Covenants and United Nations Declarations and the role of Sustainable Development Goals (Agenda 2030), as well as how these are incorporated in the national law of Greece are given on the second chapter. This is an effort to have the importance and mandatory nature of education in the forefront of any action and every planning of refugee reception and integration. On the second part of the thesis, qualitative research of three levels is being presented. Three levels of research have been chosen (micro-meso-macro) to cover a wider scope of opinions and inputs. As the goal is to get a deeper understanding of refugee children’s experience in formal education in Greece as well as the main barriers related to access to formal education faced by refugee children in Athens and Lesvos, a questionnaire was given to unaccompanied refugee children living in Supported Independent Living apartments in Athens. These children are registered in formal state run schools. Taking all measures of child safeguarding, it was crucial to include children’s voices and their lived experiences in the thesis, in order to extract informed conclusions and make adequate recommendations, while keeping the protagonists in the driver’s seat. The meso level of the research, exists to highlight the backbone of all efforts of registering refugee children in schools and keeping them there; Two focus group discussions took place in Lesvos and Athens, with educators working in schools where refugee children go and with their caretakers and social workers that are responsible to register children to school and monitor their attendance and progress. With schools being the main site of integration -children learn the local language, socialize, and get the sense of a safe routine while making progress in life-, these focus group discussions have provided great insight, and were a starting point of fruitful conversations among colleagues on shared experiences. The macro level of the research, took place to discuss European and Greek government policy on access to education, refugee rights, integration of refugee children in Greece as well as lessons learned on the provision of education to refugee children during the COVID-19 emergency in Greece with stakeholders of the Ministry of Education, Ministry of Migration and Asylum, as well as UN bodies (UNICEF and UNHCR) and a coordinator of refugee children non-formal education, so as the research has a better perspective of the educational structure in the mainland and the first reception centers, as well as experience and choices children residing in the Reception and Identification Center (RIC) have. The reader should expect the methodology to unfold on the third chapter of the thesis, along with the existing limitations and their justification. Key recommendations are to be found in the concluding chapter, after a needed reality check.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών, ΠΜΣ, κατεύθυνση Διεθνές Δίκαιο και Διπλωματικές Σπουδές, 2021
