Η ιδιωτικοποίηση του πολέμου. Αίτια της ανόδου των Ιδιωτικών Στρατιωτικών Εταιρειών (ΙΣΕ) στον 21ο Αιώνα. Προβληματισμοί και προκλήσεις που προκύπτουν από την ύπαρξη–δράση των ΙΣΕ
Τίτλος:
The privatization of the war. Causes that drove the growth of the Private Military Companies (PMC) in the 21st century. Challenges and questions that arise from the PMC’s development and actions
Κύρια Υπευθυνότητα:
Καραμούτας, Σωκράτης Δ.
Επιβλέπων:
Χειλά, Ειρήνη
Θέματα:
Keywords:
Ιδιωτικοί στρατοί, μισθοφόροι, Ψυχρός Πόλεμος, αποτυχημένα κράτη, διαφθορά, εμφύλιες αντιπαραθέσεις, διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, δικαστικές υποθέσεις ΙΣΕ, νομικό καθεστώς ΙΣΕ Private armies, missionaries, Cold War, failed states, corruption, civil war, International Humanitarian Law, criminals against humanity, PMC judicial cases, PMC legal status
Ημερομηνία Έκδοσης:
2021
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Η επανάσταση της ιδιωτικοποίησης του 1980 σε συνδυασμό με τη μείωση του μεγέθους των Ε.Δ όπως και των στρατιωτικών εξοπλισμών που επέφερε η λήξη του ψυχρού πολέμου, προκάλεσαν την έξαρση της εμφάνισης των Ιδιωτικών Στρατιωτικών Εταιρειών (ΙΣΕ). Το φαινόμενο αυτό παρουσιάσθηκε ως λύση στο κενό ασφαλείας που προκλήθηκε αλλά και ως αντιμετώπιση της μαζικής ανεργίας που κλιμακώθηκε στις τάξεις των στρατιωτικών. Έτσι, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 οι ΙΣΕ έγιναν αναπόσπαστο κομμάτι των «ανθρωπιστικών επεμβάσεων» στα λεγόμενα failed states. Οι εταιρίες αυτές ανέλαβαν ενεργό ρόλο στις επιχειρήσεις οικοδόμησης της ειρήνης (peace building), στη διατήρηση (peace keeping) και στις δραστηριότητες για την ενίσχυση αυτής (peace enforcement activities). Παράλληλα όμως, αντίστοιχες εταιρείες φρόντιζαν με τα συμβόλαια που εξασφάλιζαν να διατηρούν την ένταση στα αδύναμα αυτά κράτη. Αποτέλεσμα ήταν, η παρατεταμένη διάρκεια ενός πολέμου να αποτελεί την πλέον επικερδή συνθήκη για όλους τους εμπλεκόμενους, εκτός από τον ντόπιο πληθυσμό που έβλεπε να καταστρέφεται το μέλλον του. Ο ρόλος των εταιρειών αυτών έχει αναβαθμιστεί σε τέτοιο βαθμό που να θεωρείται ότι διευκολύνουν επίσημα ή ανεπίσημα στην ασκούμενη πολιτική της διεθνούς ασφάλειας και στην εφαρμογή της εξωτερικής πολιτικής ισχυρών κρατών. Συνεπώς, η διεξαγωγή των πολέμων και ο στρατηγικός σχεδιασμός της ασφάλειας έπαψε πλέον να αποτελεί αποκλειστικό προνόμιο του κράτους και σταδιακά μεταβιβάζεται σε ιδιωτικά συμφέροντα. Συχνά, οι ιδιωτικοί στρατοί καλύπτουν αστοχίες πολιτικών αποφάσεων καθώς μειώνουν το πολιτικό κόστος που προκύπτει από τις πολεμικές επιχειρήσεις. Παράλληλα, βοηθούν στη λογιστική κάλυψη των εξόδων ενός πολέμου, με αποτέλεσμα ο προϋπολογισμός του να είναι φαινομενικά μικρότερος του πραγματικού, όπως χαρακτηριστικά συνέβη στο Ιράκ. Tα στελέχη των ΙΣΕ, δραστηριοποιούνται υπό ένα καθεστώς που αποτελεί γκρίζα ζώνη μεταξύ αμάχων και μαχητών που συμμετέχουν σε εχθροπραξίες. Παρότι θα έπρεπε να υπόκεινται σε αρκετούς νόμους, που είτε αφορούν στο εσωτερικό δίκαιο του κράτους που διεξάγεται η σύρραξη, είτε στις προβλέψεις της νομοθεσίας του κράτους απ’ όπου επιχειρεί η ΙΣΕ, είτε ακόμη και στο κράτος καταγωγής των υπαλλήλων αυτών, διαφαίνεται ότι δραστηριοποιούνται ανεξέλεγκτοι. Παράλληλα, η πραγματικότητα και η εκτεταμένη διαφθορά που πλήττει τα αποτυχημένα κράτη στα οποία επιχειρούν, τους επιτρέπουν ένα καθεστώς άτυπης ασυλίας. Ωστόσο, συχνά και οι υπάλληλοι των ΙΣΕ πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης, αθέτησης όρων του συμβολαίου τους, καθώς κι ελλιπούς εκπαίδευσης και προετοιμασίας είτε επιχειρησιακά, είτε τακτικά. Το φαινόμενο των ΙΣΕ απασχολεί έντονα τους διεθνείς οργανισμούς όπως ο ΟΗΕ και η ΕΕ, που δραστηριοποιούνται σε θέματα διαφύλαξης της ειρήνης και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, επιχειρώντας να αναλάβουν νομοθετικές πρωτοβουλίες. Στην Ελλάδα υφίσταται σχετικό νομοθετικό πλαίσιο, το οποίο ρυθμίζει το καθεστώς λειτουργίας των ΙΣΕ. Ολοκληρώνοντας, θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε ότι η ασφάλεια και η άμυνα μιας χώρας πρέπει να αποτελεί δημόσιο αγαθό που οφείλει να παρέχει το κράτος στους πολίτες του. Η συνετή κι επιλεκτική ανάθεση υποστηρικτικού έργου σε ιδιωτικές εταιρείες θα μπορούσε να λειτουργεί εποικοδομητικά προς όφελος της προόδου κι ανάπτυξης ενός κράτους. Ωστόσο, όταν ο πόλεμος ή η ασφάλεια ιδιωτικοποιούνται, τότε οι έννοιες της κρατικής κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων επαφίενται στην πλειοδοσία αυτών που τα διεκδικούν.
Abstract:
The revolution of the privatization that occurred in the ‘80s, combined with the reduction of the armed forces’ volumes and of the military equipment due to the end of the Cold War era, caused the unprecedented rise of the Private Military Companies (PMC). The phenomenon was developed in response to the security gap resulted by the end of the Cold War, as well as a potential solution to the substantial unemployment rate that struck the professional militarists. Thus, during the ‘90s the PMCs played a significant role to the humanitarian operations that were conducted in support of the failed states. These companies were deeply involved in peace building, peace keeping and peace enforcement activities that were primarily initiated by UN or other International Organizations. However, when some of the companies were operating for bringing peace, some others were ensuring that tension was maintained, in order to increase their profits by supporting lengthy conflicts. The victims of this situation were the local populations of these countries that were watching the destruction of their national wealth and future. It is assessed that the role of the modern PMCs has been significantly upgraded by facilitating either officially or unofficially, politics applied in international security and foreign affairs of the powerful nations. Thus, security planning and war operations have gradually been moved towards private interests instead of being strictly governmental privileges. Private armies often relieve politicians from accusations of political failures or casualties resulted from conflicts. Furthermore, their involvement minimizes war economies since they are excluded from defence budgets, as it happened in Iraq. PMCs’ employees when operate, they maintain a status of grey zone according to the International Humanitarian Law (IHL) since they cannot be considered neither civilians nor fighters. Although, they should be subject to either the domestic law of the country in conflict, or of the country where PMC is established, or even of the country of their origin, however, private armies operate unrestrained. In addition, the lack of organized judicial system and the local corruption of the failed states offer immunity to these employees. On the other hand, PMC employees are often victims of their employers due to the poor quality of their training or the breaches of their contracts. The PMC phenomenon remains of high interest for UN, EU and other international organizations that handle situations where peace keeping and human rights are challenged. Thus, they invest on initiatives that are dealing with the legal framework of the PMCs’ business in order to minimize their unrestricted activities. In Greece, there is a legal framework regarding the business activities primarily of the privately owned security companies (sector of the PMCs). Concluding we could state that safety and security of the citizens should be a unique responsibility of the government. Wisely selected services in support of the national armed forces might facilitate the whole of governance by releasing resources in favor of other progressive and beneficial national goals. However, when the war or the security are privatized, then the notions of sovereign and sovereignty rights benefit the claimer with the highest bidding.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών, ΠΜΣ Στρατηγικές Σπουδές Ασφάλειας, 2021
