Οι οικονομίες των χωρών του Περσικού Κόλπου ως οικονομίες εισοδημάτων (rentier economies). Προβλήματα και προοπτικές: η περίπτωση της Σαουδικής Αραβίας
Τίτλος:
The economies of the Persian Gulf countries as rentier economies. Problems and prospects: the case of Saudi Arabia
Κύρια Υπευθυνότητα:
Χατζής, Αθανάσιος Θ.
Επιβλέπων:
Στασινόπουλος, Γιώργος
Θέματα:
Keywords:
Οικονομίες Εισοδημάτων, Πετρέλαιο, Ραντιέρηδες, ορυκτός πλούτος, Σαουδική Αραβία, Χώρες του Περσικού κόλπου, Οικονομία ενοικιαστών Income Economies, Oil, Rentiers, Mineral wealth, Saudi Arabia, Persian Gulf Countries, Rentier Economy
Ημερομηνία Έκδοσης:
2022
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Η παρούσα διπλωματική εργασία έχει ως αντικείμενο την επισκόπηση των οικονομιών των χωρών του Περσικού κόλπου ως οικονομίες εισοδημάτων (rentier economies). Οι χώρες αυτές βρέθηκαν προικισμένες με τεράστια αποθέματα πετρελαίου. Έχοντας φτάσει η κατανάλωση του πετρελαίου στην ακμή της, τα κράτη αυτά έχουν διαρθρώσει τις οικονομίες τους με τρόπο τέτοιο ώστε οι πολίτες να απολαμβάνουν πλήθος προνομίων, χωρίς τα κρατικά έσοδα να προέρχονται από τη φορολογία ή από άλλες εισφορές. Το πρόβλημα που τίθεται στο σημείο αυτό είναι το κατά πόσο αυτές οι οικονομίες είναι πλέον βιώσιμες και κατά πόσο μπορούν να διατηρήσουν τη σταθερότητά τους στο μέλλον. Αν ληφθεί υπόψη ότι η παγκόσμια ζήτηση του πετρελαίου αναμένεται να μειωθεί, σε συνδυασμό με τη μακροπρόθεσμη μείωση του κύριου εξαγωγικού προϊόντος τους, θα προκληθεί μεγάλη αποσταθεροποίηση των οικονομιών αυτών. Αυτό έχει γίνει αντιληπτό και οι χώρες αυτές προσπαθούν να πετύχουν την απεξάρτηση των οικονομιών τους από το πετρέλαιο. Μετά τη σύντομη εισαγωγή και την αποσαφήνιση του σκοπού της παρούσας διατριβής και αφού καταγραφούν οι απαιτούμενες προϋποθέσεις, ακολουθούν στο πρώτο κεφάλαιο της εργασίας ορισμένα θεωρητικά χαρακτηριστικά των οικονομιών εισοδημάτων. Συγκεκριμένα γίνεται μια σύντομη τοποθέτηση και ανάλυση του προβλήματος, στη συνέχεια επισημαίνονται τα κύρια σημεία της θεωρίας των οικονομιών εισοδημάτων και τονίζεται ο συσχετισμός αυτών με τις χώρες του Περσικού Κόλπου. Τέλος, ακολουθεί μια ανάλυση περί του αν τελικά ο ορυκτός πλούτος αποτελεί κατάρα ή ευχή για κάποιο τόπο. Στο δεύτερο κεφάλαιο της εργασίας γίνεται ανάλυση των οικονομιών των χωρών αυτών και περιγράφονται τα προβλήματα και οι προοπτικές που διαφαίνονται κατά τη μετάβασή τους στην νέα εποχή. Γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στις μεταρρυθμίσεις που απαιτεί η απεξάρτηση της οικονομίας από το πετρέλαιο και περιγράφονται αναλυτικά οι τρεις κυριότερες. Επιπλέον, εξετάζεται με λεπτομέρεια η επίδραση της κλιματικής αλλαγής στις οικονομίες και αναλύεται το φαινόμενο του «πράσινου παράδοξου». Το τρίτο κεφάλαιο αναφέρεται στην περίπτωση της Σαουδικής Αραβίας και περιγράφει τις προσπάθειές της να απαλλαγεί από το πετρέλαιο εφαρμόζοντας το πρόγραμμα «VISION 2030» και παρατίθενται τα κριτήρια αναφοράς και προόδου του προγράμματος. Τέλος ακολουθούν τα εξαχθέντα συμπεράσματα και οι προτάσεις.
Abstract:
The present thesis aims to review the economies of the Persian Gulf countries as rentier economies. These countries were found endowed with huge oil reserves. Having reached the peak of oil consumption, these countries have structured their economies in such a way that their citizens enjoy a multitude of privileges, without government revenues coming from taxation or other contributions. The problem that arises at this point is whether these economies are now sustainable and whether they can maintain their stability in the future. Given that global demand for oil is expected to fall, coupled with the long-term decline in their main export product, these economies will be severely destabilised. This has been realised and these countries are trying to achieve the decoupling of their economies from oil. After a brief introduction and clarification of the purpose of this thesis and after the necessary prerequisites have been recorded, some theoretical characteristics of income economies follow in the first chapter. In particular, a brief statement and analysis of the problem is made, then the main points of the theory of income economies are highlighted and the correlation between them and the Persian Gulf countries is emphasized. Finally, there is an analysis of whether mineral wealth is ultimately a curse or a blessing for a place. The second chapter of the thesis analyses the economies of these countries and describes the problems and prospects for their transition to the new era. Particular reference is made to the reforms required to decouple the economy from oil and the three main ones are described in detail. In addition, the impact of climate change on economies is examined in detail and the 'green paradox' is analysed. The third chapter deals with the case of Saudi Arabia and describes its efforts to move away from oil by implementing the VISION 2030 programme and sets out the benchmarks and progress of the programme. Finally, conclusions and recommendations are drawn.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών, ΠΜΣ Στρατηγικές Σπουδές Ασφάλειας, 2022
