Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Σκοπός της εργασίας είναι να εξετάσει τις σύγχρονες τάσεις που αναπτύσσονται στο πλαίσιο της κοινωνικής πολιτικής σε ευρωπαϊκό επίπεδο και στην Ελλάδα, και πιο συγκεκριμένα θα εστιάσει στη συζήτηση και στην προβληματική γύρω από την ανάπτυξη του θεσμού της επαγγελματικής ασφάλισης και θα προσπαθήσει να απαντήσει στο βασικό ερώτημα αν και κατά πόσο οι συγκεκριμένες πολιτικές αποτελούν αποτέλεσμα της διεθνούς οικονομικής κρίσης του 2007 ή εντάθηκαν ως το αποτέλεσμα μιας πορείας που κυριαρχεί στις διεθνείς οικονομίες από τα μέσα της δεκαετίας του 1970. Στο πλαίσιο αυτό αναλύονται βασικοί μετασχηματισμοί σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο (ευέλικτες μορφές απασχόλησης, νέες κοινωνικές ανάγκες - νέοι κοινωνικοί κίνδυνοι) οι οποίοι έχουν αναδυθεί τα τελευταία χρόνια και επηρεάζουν τη ζωή και το είδος της προστασίας των ανθρώπων, και κατά τη διάρκεια του εργασιακού τους βίου, αλλά και κατά τη συνταξιοδότησή τους. Έτσι, τα θέματα που αναλύει η συγκεκριμένη εργασία εστιάζονται στην κυριαρχία της έννοιας/ τάσης για ιδιωτικοποίηση της δημόσιας συνταξιοδοτικής προστασίας και εξετάζονται η τάση υποχώρησης ή/και αντικατάστασηςτης δημόσιας παροχής έναντι της ιδιωτικής παροχής, η τάση ενίσχυσης της ανάληψης της ευθύνης από το άτομο το οποίο καλείται να αναλάβει το κόστος πιθανής αποτυχίας του συστήματος. Επίσης, αναλύονται ο ρόλος των υπερεθνικών οργανισμών και συγκεκριμένα της EIOPA, ως φορείς διακυβέρνησης, οι οποίοι φαίνεται να υποκαθιστούν εν μέρει τη νομιμοποιητική βάση για τις συγκεκριμένες πολιτικές επιλογές, η έννοια του εξευρωπαϊσμού ως η τάση για την ενσωμάτωση της ευρωπαϊκής πολιτικής στο εθνικό επίπεδο και τα αποτελέσματα που φέρνει αυτή η διαδικασία στις δημόσιες πολιτικές αλλά και στους φορείς του δημοσίου. Και τέλος, εξετάζεται η επίπτωση των οικονομικών κρίσεων και ειδικότερα της οικονομικής κρίσης του 2007-2009 στην ανάπτυξη, παγίωση ή και επιτάχυνση αυτών των διαδικασιών ιδιωτικοποίησης. Οι συγκεκριμένοι μετασχηματισμοί φαίνεται πως αλλάζουν τη σχέση μεταξύ κράτους, κοινωνίας και αγοράς, και επαναπροσδιορίζουν το ρόλο της κοινωνικής ασφάλισης, της εργασίας, και θεωρούνται κρίσιμοι για την κατανόηση της κατεύθυνσης της ελληνικής συνταξιοδοτικής πολιτικής προς τη φιλελευθεροποίηση / ιδιωτικοποίηση της συνταξιοδοτικής πολιτικής και του ελληνικού ασφαλιστικού συστήματος. Έτσι, παρατηρούμε την πλήρη ενσωμάτωση της ευρωπαϊκής πολιτικής στο ελληνικό δίκαιο με την πιστή ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2016/2341 στα πρότυπα των τάσεων που έχουν αναπτυχτεί στην ΕΕ και παγκοσμίως και συγκεκριμένα, την οριοθέτηση της οργάνωσης του δεύτερου πυλώνα με την λειτουργία των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ) στη βάση του προτύπου των ΙΕΣΠ. Η ενσωμάτωση της Οδηγίας πραγματοποιείται στο γενικότερο πλαίσιο της υιοθέτησης των βασικών κατευθύνσεων της νεοφιλελεύθερης αντίληψης που αφορούν στη σταδιακή απόσυρση του κράτους από την παροχή συνταξιοδοτικής προστασίας και στη μετατόπιση της ανάληψης του ρίσκου από το κράτος στα άτομα μέσω α) της προώθησης των κεφαλαιοποιητικών συνταξιοδοτικών προγραμμάτων του δεύτερου πυλώνα (ΤΕΑ-ΙΕΣΠ) β) της εισαγωγής κεφαλαιοποιητικών χαρακτηριστικών, δηλαδή του συστήματος νοητής κεφαλαιοποίησης (NDC) στον πρώτο πυλώνα μέσω της αλλαγής στον τρόπο υπολογισμού των επικουρικών συντάξεων που παρέχει το ΕΤΕΑΕΠ και γ) της συζήτησης της πρότασης για την υποχρεωτική ασφάλιση στον κλάδο της κεφαλαιοποιητικής επικουρικής ασφάλισης των νεοεισερχόμενων στην αγορά εργασίας. Οι τρεις αυτές εξελίξεις αποτελούν στοιχεία τα οποία δείχνουν ότι η Ελλάδα συντονίζεται με το πρότυπο που ακολουθείται στην Ευρώπη, στην κατεύθυνση της υιοθέτησης ενός συνταξιοδοτικού συστήματος πολλαπλών πυλώνων, με στόχο τη σταδιακή απόσυρση του κράτους από την παροχή συνταξιοδοτικής προστασίας.
Abstract:
The purpose of this dissertation is to analyse the current trends in social policy at European level and in Greece, in particular focusing on the discussion and problematic of the development of occupational insurance. More specifically, the basic question will focus whether or not these policies are the result of the 2007 - 2009 global economic crisis or they have intensified as a result of particular choices in economic policy which dominate the international political and economic agenda since the mid-1970s. In this frame, the basic economic and social transformations will be analysed (flexible forms of employment, new social needs - new social risks) which have emerged in recent years and affect the lives of the people, along with the types of social protection, not only during their working life, but also during their retirement. Thus, the basic issues of this dissertation will focus on the dominance of the privatization process over the public pensions' systems, the tendency for the replacement of the public system over private system, the tendency to reinforce individual responsibility thus leaving the individual to bear the cost of a possible system failure. Moreover, it analyses the role of supranational organizations, and in particular EIOPA, as governance bodies, which appear to partly replace the legal basis for specific policy choices, the concept of Europeanisation as the tendency to integrate European policy at national level and the effects this process has on public policies and public systems. Finally, the impact of the financial crises over the social policy will be analysed, and in particular the impact of the financial crisis of 2007-2009 on the development, consolidation or even acceleration of this privatization process. These transformations appear to alter the relationship between the state, society and the market and redefine the role of social security and employment and are also considered to be crucial in order to understand the trend/ direction of Greek pension policy towards liberalizing / privatising. Thus, we observe the full incorporation of European policy into the Greek policy with the incorporation of Directive (EU) 2016/2341 into the trends that have developed in the EU and globally and in particular the delimitation of the organisation of the second pillar with the operation of the Occupational Funds (TEA) based on the model of IORPs. The incorporation of the Directive takes place in the general concept of the adoption of the basic orientations of neo-liberal perception regarding the gradual withdrawal of the State from the provision of pension protection and the shifting of the assumption of risk from the state to individuals through (a) the promotion of the funded second-pillar pension schemes (TEA-IORP) (b) the introduction of funded characteristics (NDC) in the first pillar through the change in the method of calculating of the supplementary pensions provided by ETEAEP and (c) the discussion of the proposal for a mandatory supplementary fundedpension for all newcomers in the labour market. All three developments are elements which confirm that Greece is coordinated with the model pursued in Europe, the adoption of a multi-pillar pension system aiming at the gradual withdrawal of the State from the provision of pension protection.
