Πολιτική γελοιογραφία και λαϊκισμός: η περίπτωση του Αρκά
Τίτλος:
Political satire and populism: the case of Arkas
Κύρια Υπευθυνότητα:
Ζαχαρίου, Σεβαστή Χ.
Επιβλέπων:
Ζέρη, Περσεφόνη
Θέματα:
Keywords:
Λαϊκισμός, πόλωση, πολιτική ορθότητα, ελευθερία λόγου, πολιτική γελοιογραφία, Αρκάς Populism, polarisation, political correctness, freedom of speech, political satire, Arkas
Ημερομηνία Έκδοσης:
2020
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Η πολιτική αρένα στην Ελλάδα, αλλά και την Ευρώπη, παρουσιάζει τα τελευταία χρόνια πρωτοφανή φαινόμενα λαϊκισμού, με προεκτάσεις στην ελευθερία του λόγου και τη ρητορική περί πολιτικής ορθότητας, που δεν αποτελούν πλέον προνόμιο των παραδοσιακών ρητορικών του δεξιού πολιτικού φάσματος. Πρόσφατο θύμα επιθέσεων που προήλθαν κυρίως από το χώρο της Αριστεράς αποτέλεσε ο σκιτσογράφος Αρκάς όταν άρχισε να αναρτά σκίτσα στην εφημερίδα Πρώτο Θέμα αλλά και στη σελίδα του στο facebook, σχολιάζοντας τα κακώς κείμενα της πολιτικής σκηνής. Στην παρούσα εργασία θα προσεγγίσουμε τις επιδράσεις του λαϊκισμού στη χρήση και πρόσληψη του χιούμορ και της σάτιρας εξετάζοντας τόσο τα δημοσιεύματα του Τύπου που χαρακτήρισαν τα σκίτσα του ως απαράδεκτη στρατευμένη πολιτική σάτιρα, προσωπική επίθεση εναντίον του τέως πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα και ένδειξη κριτικής στην πολιτική ορθότητα αλλά και τις αντιδράσεις των ακολούθων του. Ο κύριος σκοπός της έρευνας είναι να εστιάσει στο ρόλο που διαδραματίζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στη διαμεσολάβηση του έργου του δημοφιλούς σκιτσογράφου, ανιχνεύοντας τις κοινωνικές αναπαραστάσεις των ακολούθων του αναφορικά με το χιούμορ του. Πραγματοποιήθηκε ποιοτική ανάλυση περιεχομένου των σχολίων που αναρτούν οι ακόλουθοί του για κάθε σκίτσο στη σελίδα του καθώς και διαδικτυακή έρευνα μέσω ερωτηματολογίου. Τα αποτελέσματα της έρευνας υποδηλώνουν ότι η επίθεση που δέχθηκε ο Αρκάς από τον Τύπο όχι μόνο δεν επηρέασε τη δημοφιλία του αλλά αντίθετα φαίνεται να συσπείρωσε τους ακολούθους του. Ένα παράλληλο και απρόσμενο εύρημα ήταν μια χαρακτηριστική απροθυμία να τοποθετηθούν πολιτικά και ιδεολογικά, επιλέγοντας μια στάση ουδετερότητας. Η πόλωση που παρατηρήθηκε στην ελληνική πολιτική σκηνή τα τελευταία χρόνια φαίνεται να συνέβαλε στην απέκδυση πολιτικών ταυτοτήτων και στην ευρύτερη κρίση ιδεολογιών στα πλαίσια του κομματικού συστήματος. Οι ακόλουθοι του Αρκά εκδηλώνουν σημάδια κόπωσης από την ελληνική πολιτική πραγματικότητα, τείνουν να απολιτικοποιούνται και προτιμούν το αβίαστο και πηγαίο χιούμορ του καλλιτέχνη δίχως πολιτικές αναφορές.
Abstract:
The political scene in Greece has recently experienced unprecedented phenomena of populism, ultimately related to freedom of speech and political correctness rhetoric, that are no longer the privilege of the traditional Right. The cartoonist Arkas has been the recent victim of a systematic attack, mainly by the Left, on account of his politically oriented comic strips published in the newspaper Proto Thema and his official page on facebook. The present study aims at touching upon the impact of populism in humour and satire, thus its main objective is to explore the role of populism and social networks in humour mediation. Three different research methods were utilized to this end. Perusal of articles that appeared in the Press so as to identify the bases upon which his sketches were interpreted as unacceptably biased political satire, namely a personal attack against the former prime minister Alexis Tsipras and an intent to mock political correctness, qualitative content analysis of his followers’ reactions as manifested in his official facebook page, and finally an online questionnaire aiming at identifying his followers’ attitudes towards his humour and political stance. The findings suggest that the fierce criticism against Arkas has not only left his popularity intact, if not further grown, but instead consolidated his followers. Another unexpected finding was a distinct unwillingness of the followers to take a political or ideological stance, opting for political disengagement. Polarization, an inevitable consequence of populism, in the Greek political scene seems to have contributed to a denunciation of political identities and a broader crisis of commitment to political parties. Arkas’ followers demonstrate signs of fatigue in relation to the Greek political reality and tend to adopt a rather unpolitical stance, thus favoring the cartoonist’s easier and more innocent humour forms, opting out of derisive satire.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού, ΠΜΣ, κατεύθυνση Επικοινωνία και Ρητορική των Μέσων, 2020
