Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Η παρούσα εργασία σκοπό έχει να αναλύσει τις αισθητικές και επικοινωνιακές επιδράσεις των στοιχείων του θορύβου και της αταξίας έτσι όπως έχουν ενσωματωθεί στη δυτική μουσική παράδοση και συνεχίζουν να εξελίσσονται μέχρι σήμερα. Αρχικά, αποπειράται η αποσαφήνιση της έννοιας του θορύβου με γνώμονα την ανθρώπινη αίσθηση, όπως και της έννοιας του όμορφου και του γούστου. Λαμβάνεται υπόψη η αισθητική θεωρία του Immanuel Kant, όπως και η θεωρία του Dirk Baecker όσον αφορά τον ρόλο της αισθητικής στην επικοινωνιακή λειτουργία του ανθρώπου μέσα στο κοινωνικό σύνολο.Στη συνέχεια, γίνεται απόπειρα ιχνηλάτησης των ορίων αισθητικής και επικοινωνίας όπως και των τομέων αλληλοσυμπλήρωσής τους, λαμβάνοντας υπόψη την επικοινωνιακή λειτουργία της μουσικής, σε σύγκριση με άλλα συστήματα ανθρώπινης επικοινωνίας όπως η γλώσσα.Έπειτα, ακολουθεί μια ιστορική αναδρομή στη θεωρία και πρακτική της μουσικής τέχνης, έχοντας ως σημείο εκκίνησης του νήματος την έννοια της μουσικής διαφωνίας και καταλήγοντας στη σημερινή έννοια του μουσικού θορύβου και της τυχαιότητας στη μουσική σύνθεση. Παράλληλα γίνεται λόγος για τη συμβολή των τεχνολογικών μέσων στη διαμόρφωση και μεταβολή της μουσικής σύνθεσης ανά τις ιστορικές περιόδους όπως και των όρων πρόσληψης της μουσικής.Αξιοποιώντας τις θεωρίες του παράσιτου και της εντροπίας των Michel Serres και Rudolf Arnheim αντίστοιχα, αλλά και της θεωρίας της συστημικής επικοινωνίας των Claude Shannon και Norbert Weaver αναδύονται χρήσιμα θεωρητικά σχήματα για την κατανόηση των νέων θορυβωδών ειδών μουσικής στο συγκείμενο της αισθητικής αντίληψης και της ανθρώπινης επικοινωνίας από τη μεριά του δημιουργού και του ακροατή αντίστοιχα.Αναφορά γίνεται επίσης στη ψυχοφυσιολογική επίδραση της μουσικής στον άνθρωπο αλλά και στην έννοια του υψηλού, με βάση τις αισθητικές θεωρίες του Immanuel Kant και του Arthur Schopenhauer, ως σημαντικό παράγοντα της πρόσληψης της μουσικής θορύβου. Παράλληλα, αξιοποιούνται οι θεωρίες των Friedrich Nietzsche και Georges Bataille ως προς τη σύνδεση της αρχής της απόλαυσης και της αρχής της καταστροφής, έτσι όπως βιώνεται από το άτομο, μέσα από τον μουσικό θόρυβο.Τέλος, αναγνωρίζοντας τη πολλαπλότητα των ερμηνειών και λειτουργιών του φαινομένου της μουσικής ως ιστορικού και κοινωνικού παράγωγου, επιχειρείται η ανάλυση της θορυβώδους μουσικής υπό κοινωνιολογικό και πολιτισμικό πλαίσιο με κύρια βάση τις θεωρίες του Theodor W. Adorno και του Pierre Bourdieu.Στόχος της εργασίας αποτελεί η επανεκτίμηση και αναγνώριση της σημασίας του θορύβου και της αταξίας ως αισθητικά και επικοινωνιακά φαινόμενα που συντελούνται στον άνθρωπο, ως μονάδα αφενός αλλά και ως μέλος μιας ευρύτερης κοινωνικής ομάδας αφετέρου. Ο μουσικός θόρυβος είναι δυνατόν λοιπόν να θεωρηθεί ως μέσο αυθεντικής προσωπικής έκφρασης και ως ένας ωφέλιμος φορέας αισθητικής ευχαρίστησης αφομοιώνοντας την αρνητικότητα της εντροπικής έντασής του, αντικατοπτρίζοντας παράλληλα την αρνητικότητα της ανθρώπινης εμπειρίας.
Abstract:
The present dissertation aims to analyse the aesthetic and communicative effects of the elements of noise and disorder as they have been assimilated in western musical tradition and continue to evolve to this day.Firstly, a clarification of the concept of noise in regards to the human senses is attempted, as well as the concept of beauty and taste. The aesthetic theory of Immanuel Kant is taken under consideration, and also the theory of Dirk Baecker in regards to the role of aesthetics in the communicative function of the person within society.In addition, the tracking of the limits of aesthetics and communication is attempted, as well as the fields of complementarity between them, noting the communicative function of music in comparison to other systems of human communication, like language.Then, follows a historical retrospective of the theory and practice of musical art, beginning with the concept of musical dissonance and reaching the contemporary concept of musical noise and randomness in musical composition. At the same time, the contribution of technological media is mentioned in regards to shaping and changing musical composition through the historical periods, and also changing the terms of musical reception.Through the theories of the parasite and entropy of Michel Serres and Rudolf Arnheim respectively, but also the theory of systemic communication of Claude Shannon and Norbert Weaver new theoretical models appear, useful for comprehending the new noisy genres of music in the context of aesthetic perception and human communication from the side of the creator and the listener respectively.The psychophysiological effect of music onto man is also mentioned and also the concept of the sublime, as an important factor of the reception of noise music based on the theories of Immanuel Kant and Arthur Schopenhauer. At the same time, the theories of Friedrich Nietzsche and Georges Bataille are taken under consideration, in regards to the connection of the principle of pleasure and the principle of destruction, the way they are experienced by the individual, especially in the case of musical noise.In the end follows the recognition of the multiplicity of the interpretations and functions of the phenomenon of music as a historical and social derivative as well as the analysis of noise music under sociological and cultural lenses, having as basis the theories of Theodor W. Adorno and Pierre Bourdieu.The aim of the present dissertation is the revaluation and recognition of the importance of noise and disorder as aesthetic and communication phenomena that take part within the person, both as an entity and as a member of a larger social group. It is possible for musical noise to be considered as a medium of authentic personal expression and as a beneficial carrier of aesthetic pleasure, assimilating the negativity of its entropic tension, reflecting the negativity of human experience.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού, ΠΜΣ, κατεύθυνση Επικοινωνία και Ρητορική των Μέσων, 2020
