Οι αναπαραστάσεις της γυναικοκτονίας στον Νέο Ελληνικό Κινηματογράφο αντιστικτικά με τις αναπαραστάσεις της «ανδροκτονίας». Οι περιπτώσεις του Ιωάννη του Βίαιου (1973) της Τώνιας Μαρκετάκη και της Αναπαράστασης (1970) του Θόδωρου Αγγελόπουλου, σε έναν διάλογο με το σήμερα
Τίτλος:
The representations of femicide in the New Greek Cinema contrast with the representations of "andricide". The cases of John the Violent (1973) by Tonia Marketakis and Reconstruction (1970) by Thodoros Angelopoulos, in a dialogue with today
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Εξετάζοντας την έμφυλη βία και ειδικότερα τα φαινόμενα της γυναικοκτονίας και της «ανδροκτονίας» στον Νέο Ελληνικό Κινηματογράφο (ΝΕΚ), επιχειρώ μια συγκριτική μελέτη στις ταινίες Αναπαράσταση (Αγγελόπουλος, 1970) και Ιωάννης ο βίαιος (Μαρκετάκη, 1973). Σκοπός της μελέτης είναι η καλύτερη κατανόηση των εννοιών ανθρωποκτονία, γυναικοκτονία και «ανδροκτονία» και η διερεύνηση του ρόλου του κινηματογράφου στη διαχείριση τέτοιων ζητημάτων. Για την καλύτερη κατανόηση του υλικού η εργασία χωρίζεται σε δύο μέρη. Το πρώτο μέρος βασίζεται στη βιβλιογραφική επισκόπηση σχετικών κειμένων και το δεύτερο στην ανάλυση των δύο ταινιών. Οι άξονες έγκλημα, φύλο, Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας (ΜΜΕ) και Νέος Ελληνικός Κινηματογράφος (ΝΕΚ) της περιόδου της δικτατορίας 1967-1974 διαπερνούν την μελέτη σε όλη της την έκταση. Το πρώτο κεφάλαιο αφορά στο έγκλημα και αναλύονται οι έννοιες της έμφυλης εγκληματικότητας, της γυναικοκτονίας, της «ανδροκτονίας» και η σχέση του εγκλήματος με τα ΜΜΕ και με τον κινηματογράφο . Στο δεύτερο κεφάλαιο διερευνάται η έννοια του φύλου αναφορικά με την ιστορία και τον κινηματογράφο, ενώ το τρίτο κεφάλαιο επικεντρώνεται στην δικτατορία, στην σεξουαλική έκφραση των φύλων και στον κινηματογράφο της περιόδου. Το δεύτερο μέρος αφορά στις δύο ταινίες. Αναλύονται με χρονολογική σειρά πρώτα ο φόνος του άνδρα στην Αναπαράσταση και μετά ο φόνος της γυναίκας στον Ιωάννη τον βίαιο. Εξετάζονται η μέθοδος του φόνου, τα πρόσωπα, ο χώρο-χρόνος, τα αίτια και το κίνητρο, καθώς και η στάση της κοινωνίας, του Τύπου και της δικαστικής αρχής. Αντιπαραβάλλοντας τα ευρήματα διαπιστώνω πως και οι δύο δημιουργοί επιχειρούν μία φεμινιστική προσέγγιση, ως μία θέαση του κόσμου από Αλλού (De Lauretis, 1987). Χρησιμοποιούν αφηγηματικές τεχνικές ενεργοποίησης και αφύπνισης του θεατή, όμως ο κόσμος για τον οποίο μιλούν είναι ο κόσμος από τον οποίο προέρχονται και οι ίδιοι. Το ζήτημα της ανισότητας των φύλων θίγεται δίχως να προτείνεται κάποια ανατρεπτική εναλλακτική. Και στις δύο ταινίες για τα εγκλήματα ενοχοποιείται η γυναίκα. Είτε γιατί η ίδια σκότωσε, είτε γιατί προκάλεσε, είτε γιατί γέννησε τον άνδρα-δολοφόνο. Η κοινωνία εμφανίζεται ανέτοιμη να δεχτεί τη δική της ευθύνη και συνενοχή· εξακολουθεί την αναπαραγωγή στερεοτύπων, διαφυλάσσοντας τον άνδρα ως σημείο αναφοράς της γυναίκας, η οποία μένει απροστάτευτη. Κατά την αναζήτηση υλικού ήρθα σε επαφή με το ζήτημα της έμφυλης βίας και της δολοφονίας μελών της LGTBQIa+ κοινότητας, το οποίο θεωρώ πως χρίζει μεγαλύτερης προσοχής και περισσότερης μελέτης στο μέλλον.
Abstract:
Examining gender violence and particularly the phenomena of femicide and "andricide" in the New Greek Cinema (NEK), I attempt a comparative study in the films Reconstruction (Angelopoulos, 1970) and John the Violent (Marketaki, 1973). The purpose of the study is to better understand the concepts of homicide, femicide and "andricide" and to explore the role of cinema in managing such issues. For better understanding of the material, the work consists of two distinct parts. The first part is based on the literature review of relevant texts and the second on the analysis of the two films. The four axes of crime, gender, Mass Media and New Greek Cinema of the 1967-1974 dictatorship period permeate the study throughout its entirety. The first chapter deals with crime and analyzes the concepts of gender crime, femicide, "andricide" and the relationship between crime, media and cinema . The second chapter explores the concept of gender in relation to history and cinema, while the third chapter focuses on the dictatorship, on particularly on sexuality issues and on the Greek cinema of the period. The second part concerns the two films. They are analyzed in chronological order, first the murder of the man in the Reconstruction and then the murder of the woman in John the Violent. The method of murder, the people involved, space and time, the causes and the motive, as well as the attitude of media, society and the judicial authority are examined. Comparing the findings, I find that both authors attempt a feminist approach; viewing of the world from a whole new perspective (De Lauretis, 1987). They use narrative techniques to activate and awaken the viewer, but the world they talk about is the world they themselves come from. The issue of gender inequality is touched upon, but no subversive alternative is proposed. In both crime films, the woman is to blame for. Either because she herself killed, or because she called for it, or because she gave birth to the man - murderer. Society seems unwilling to accept its own responsibility and complicity and continues to reproduce stereotypes, preserving the man as the point of reference for the woman, who is essentially unprotected. While searching for material, I came across the issue of gender-based violence and murder of members of the LGTBQIa+ community, which I strongly believe needs more attention and study in the future.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού, ΠΜΣ, κατεύθυνση Πολιτιστική Διαχείριση, 2023
