Ο Εαυτός στους Χάιντεγκερ και Λεβινάς: αυθεντική και αναυθεντική επικοινωνία
Τίτλος:
Τhe Self in Heidegger and Levinas: authentic and inauthentic communication
Κύρια Υπευθυνότητα:
Ραουζαίος, Ιωάννης Π.
Επιβλέπων:
Καββαθάς, Διονύσιος
Θέματα:
Keywords:
Χάιντεγκερ, Λεβινάς, Φαινομενολογία, Εαυτός, Άλλος Heidegger, Levinas, Phenomenology, Self, Other
Ημερομηνία Έκδοσης:
2021
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Ο Εαυτός και ο Άλλος και η μεταξύ τους σχέση απετέλεσε κεντρικό θέμα της Φιλοσοφίας τους τελευταίους αιώνες μετά τη διατύπωση από τον Καρτέσιο της θέσης του Cogito. Μέσα στο πλαίσιο που η κατανόηση και η αυτοσυνειδησια της το επέτρεψαν εμφανίστηκε ο εαυτός ως αυτόνομο υποκείμενο. Μέσα από αυτήν την παρατήρηση ο Άλλος θεωρήθηκε είτε ως κάτι ανεξάρτητο είτε ως τμήμα της συνείδησης του υποκειμένου. Μετά την καντιανή επανάσταση η φιλοσοφία αναγνώρισε ακόμη πιο ισχυρά την πρωτοκαθεδρία του έλλογου υποκειμένου. Στις δεκαετίες που ακολούθησαν υπερβήκαμε και ταυτοχρόνως βασιστήκαμε σε συγκεκριμένες εμπειρίες και παρατηρήσεις. Στο τέλος του προηγούμενου αιώνα παράλληλα με την αναβίωση του ενδιαφέροντος για την φαινομενολογία (που είχε ανθίσει τον 20ο αιώνα με στοχαστές όπως ο Χούσερλ, ο Χάιντεγκερ, ο Λεβινάς και ο Μερλώ Ποντύ), τα ζητήματα που είχαν ανακύψει για τη σχέση του εαυτού και του Άλλου και τους Θεμελιώδεις τρόπους συγκρότησης τους, αντιμετώπισαν επίσης την πρόκληση της αύξουσας εικονικo-ποίησης της κουλτούρας των ανθρώπινων πολιτισμών μας και τη βαθιά επίδραση της ψηφιοποίησης και της πολυδιάσπασης της προσοχή στις κοινωνίες των δικτύων. Η ηγεμονία αυτού που είχε αποκληθεί τα προηγούμενα χρόνια ως υποκείμενο κατέρρευσε. Την ίδια στιγμή η ρευστότητα του εαυτού έγινε η κυρίαρχη αίσθηση των ανθρώπινων αλληλεπιδράσεων και των σχέσεων ανάμεσα στα πρόσωπα. Η ιδέα της αυθεντικότητας είχε προταθεί από τον Μάρτιν Χάιντεγκερ ως όρος κλειδί για την κατανόηση ενός εαυτού που, αποδεχόμενος την ρευστότητα του, θα αναλάμβανε την φροντίδα να προβληθεί αυτόνομα στο μέλλον αντί για την κατάπτωση του εντός της επιτήρησης και της εσωτερίκευσης των βλεμμάτων των απρόσωπων άλλων. Ο Λεβινάς από την άλλη πλευρά, ακολούθησε αρχικά τις χαϊντεγκεριανές απόψεις για να καταλήξει μετά τον πόλεμο και την κοινωνική και πολιτική καταστροφή της οποίας έγινε μάρτυρας, να σχηματίσει μια σκληρή κριτική ως προς αυτό που αντιλαμβανόταν ως προτεραιότητα του Εαυτού εναντίον του Αλλου. Εξερεύνησε την έννοια του προσώπου και τη ριζοσπαστική προσέγγιση της εξωτερικότητας του Άλλου ενάντια στην απρόσωπη ολότητα του Είναι που αντιλαμβανόταν στο έργο του Χάιντεγκερ. Θα προσπαθήσω να παρουσιάσω τις αντικρουόμενες θέσεις στον Χάιντεγκερ και τον Λεβινάς και να εκθέσω τις διαφορές, τις εντάσεις καθώς και κάποιες υπόρρητες συνθέσεις. Η ανάλυση μου θα βασιστεί κυρίως στον πυρήνα του χαϊντεγκεριανού και λεβινασιανού πλαισίου ιδεών όπως εκφράστηκε στα δύο βασικά τους έργα, τα “Είναι και Χρονος” και “Ολότητα και άπειρο”. Στην συζήτηση με την οποία θα ολοκληρώσω αυτή την παρουσίαση, θα χρησιμοποιήσω επίσης απόψεις στοχαστών όπως ο Ντεριντά, ώστε να φωτίσω περισσότερο αυτή την αντιπαράθεση ανάμεσα στην ιδέα του Εαυτού και τον ρόλο του Άλλου στις αντίθετες κατανοήσεις αυτών των δύο μεγάλων στοχαστών του 20ου αιώνα. Συμπληρωματικά, θα περιγράψω τις λανθάνουσες και κρυμμένες δυνατότητες ενός παραδόξου διαλόγου ανάμεσα τους. Ενός διαλόγου που η αναγκαιότητα του εμφανίζεται δραματική εξαιτίας της ταχείας απαξίωσης του Εαυτού και της μεταμόρφωσής του κάτω από την επίδραση της τεράστιας κίνησης των τεχνολογιών, εντός της ανάδυσης μιας παγκόσμιας τεχνολογικής πλαισίωσης, και ειδικά μέσα στο πεδίο της επικοινωνίας, της γλώσσας και της κατανόησης.\r\n\r\n
Abstract:
Self and the Other and the relationship between them has been a central issue in Philosophy, especially during the past few centuries and since the wording of Descartes Cogito\'s position. In this context, understanding and self-awareness allowed it to emerge as an autonomous subject.Within that observation, the Other appeared either as something independent or considered it as a part of the consciousness of the Subject. Αfter the Kantian revolution Philosophy declared even stronger the priority of the rational Subject. In the decades that followed we had been going through and based on certain experiences and observations. At the end of the last century and the resurgence of interest in phenomenology (which has flourished with thinkers like Husserl, Heideger, Levinas and Merlo Ponty) the issues that had been arisen between the Self and the Other and their fundamental ways of construction also faced the challenge of the exceeding virtualisation of our Culture and the deep effect of digitisation and the multi distraction of consciousness.The hegemony of what had been called Subject in the previous years has collapsed and in the same time the fluidity of the Self became the common notion of the human interactions and interrelations among persons. The idea of authenticity had been proposed by Martin Heidegger as a key term of understanding the fluidity of the Self that would undertake to promote itself in the future in the face of its demise within the surveillance and the internalisation of the gaze of the faceless others. Emmanuel Levinas, on the other hand, followed the first Heideggerian approach to come after the war and the social and political destruction he witnessed, in order to form a harsh critique of what he was understanding as the priority of the Self against the Other. He explored the concept of the face and the radical approach of the exteriority of the Other, against the faceless totality of Being he was made aware in Heidegger’s work.I will try to present the contradicting approaches of both Heidegger and Levinas, and expose their differences, tendencies and also some underlying affiliations. My analysis will be based on the core of the heideggerian and levinasian framework of ideas, as those have been exposed in their two major works: “Being and Time” and “Totality and Infinity”. In the discussion which concludes this work, I will use the ideas of thinkers such as Derrida, to bring more light in this confrontation between the ideas of the Self and the role of the Other between the oppository understandings of these two major thinkers of the 20th century. In Accordance, I will describe the underlying and hidden possibilities of a paradoxical dialogue in between these positions, a dialogue that its necessity appears dramatically inside the rapid devaluation of the Self and its total transformation under the effect of the massive rotation of technologies inside the rise of a technological enframing in a global scale, and especially inside the field of communication, language and understanding .\r\n\r\n\r\n
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού, ΠΜΣ, κατεύθυνση Επικοινωνία και Ρητορική των Μέσων, 2021
