Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Οι γυναίκες χειρουργοί είναι μειοψηφία στην Ιατρική. Το φαινόμενο αυτό δεν παρατηρείται μόνο στην Ελλάδα, αλλά αντίθετα είναι παγκόσμιο. Αν και τα τελευταία χρόνια φαίνεται να αλλάζουν οι ισορροπίες και ν’ αυξάνεται ο αριθμός των γυναικών χειρουργών, αυτό γίνεται με εξαιρετικά αργό ρυθμό. Στη χώρα μας οι γυναίκες αποτελούν περίπου το 50% των εισερχομένων στις ιατρικές σχολές ωστόσο μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό από αυτές ακολουθεί κάποια χειρουργική ειδικότητα. Στόχος της εργασίας αυτής είναι να γίνει μία ανθρωπολογική μελέτη της κατασκευής του φύλου του χειρουργού στη χώρα μας. Με βάση τις θεωρίες του Bourdieu και της Butler, στο κείμενο αυτό επιχειρείται ν’ αναλυθούν οι νόρμες μέσα στις οποίες γεννιέται και αναπτύσσεται ο χειρουργός και να διαφωτιστούν οι τυχόν προσαρμογές της γυναίκας χειρουργού. Ειδικά εξετάζεται εάν αποκτά αυτά που θεωρούνται «ανδρικά» χαρακτηριστικά και αποποιείται τα γνωστά ως «γυναικεία» προκειμένου να γίνει αποδεκτή «επί ίσοις όροις» στον επαγγελματικό της και όχι μόνο κόσμο. Στο κείμενο αυτό παρουσιάζεται η σχετική διεθνής και μη βιβλιογραφία καθώς και τα αποτελέσματα από ελεύθερες συνεντεύξεις που πήρα από έξι γυναίκες συναδέλφους μου. Οι γυναίκες χειρουργοί είναι ένα απτό παράδειγμα για το πως το φύλο αποτελεί μια αυθαίρετη πολιτισμική σύμβαση η οποία καθίσταται κανονιστική, αφού ορίζει και παράγει μια σειρά από εγκλεισμούς και αποκλεισμούς στα υποκείμενα. Στην θεωρία του Bourdieu το πεδίο των κανονιστικών προτύπων προυπάρχει του υποκειμένου και οι νόρμες της έμφυλης ταυτότητας υπάρχουν πριν καν τη γέννησή του. Στην επιτελεστική θεωρία της Butler το υποκείμενο δημιουργείται ταυτόχρονα με το πεδίο δίνοντάς του αυτονομία, μέσω της επιτέλεσης αλλά, όχι πλήρη ελευθερία. Η σχέση πεδίου υποκειμένου στην πρώτη περίπτωση είναι σχετικά στενά οριοθετημένη ενώ στη δεύτερη είναι σχέση δυναμικής αλληλεπίδρασης. Σε κάθε περίπτωση, όμως, κανείς δεν αρνείται ότι δεν υπάρχει μια ρυθμιστική ισχύς που οριοθετεί, διαφοροποιεί και σημασιοδοτεί, τα σώματα. Καθώς στο ιατρικό επάγγελμα επαναπροσδιορίζονται και επανακαθορίζονται οι σχέσεις των γιατρών με τους ασθενείς αλλά και με τους συνεργάτες τους, οι γυναίκες φαίνεται να παίζουν καθοριστικό ρόλο και ν αλλάζουν το πρόσωπο της ιατρικής. Και το πρόσωπο της ιατρικής είναι τόσο το θέμα της αρχής και της εξουσίας αλλά και της οργάνωσης ολόκληρου του συστήματος εργασίας. Το αίτημα οι γυναίκες να γίνουν πραγματικά αποδέκτες ως ισότιμα μέλη θα πρέπει ν αλλάξει όλο το πακέτο της ιατρικής της σύγχρονης εποχής.
Abstract:
Women surgeons are rare in Medicine, not just in Greece but globally. In recent years, this has been changing as the number of women surgeons is increasing; however, this is happening very slowly. In Greece women represent 50% of all Medical school graduates, with only a very limited percentage choosing any surgical specialty. The aim of this study is the anthropological investigation of the construction of the gender of the surgeons in Greece. Based on the theories of Bourdieu and Butler, the norms through which a surgeon is constructed are analyzed with an emphasis on any potential adjustments required for women surgeons. Stress is made to capture whether there is a need to obtain characteristics that are considered “male” and whether they need to restrict “female” ones, in order to be accepted and equal within the profession and the world. In this report relevant national and international literature is presented as well as the results from open-ended interviews obtained from 6 women surgeons. Women surgeons are an example of how gender represents an arbitrary cultural convention that becomes regulating, since it produces and defines a number of exclusions and restrictions to subjects. In the theory by Bourdieu, the domain of regulating rules preexists the subject and the rules of gender identity exist prior birth. In the performativity theory of Butler, the subject is developed simultaneously with the regulating domain, giving some autonomy through performative acts but not full freedom. In the first theory, the relationship between subject and domain is very narrowly defined, compared to the second theory where this relationship is more dynamically influenced. In any case, it cannot be denied that there is a regulating factor that defines and differentiates bodies. While in the medical profession, the relationships of the doctors with their patients and their colleagues are changing and being redefined, women appear to be important actors in the changing face of medicine. By this it is meant not just the issue of values and power-definition but also the organization of the entire workforce rules. The request to accept women as equal members should influence Medicine as a whole in the modern era.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, ΠΜΣ "Κοινωνική και Πολιτισμική Ανθρωπολογία", 2016
