Ενεργειακή ένδεια, πολεοδομία και κατοικία: πολυκριτηριακή ανάλυση της ευάλωτης κατοικίας
Τίτλος:
Energy poverty, urban planning and housing: multi-criteria analysis of the vulnerable home
Κύρια Υπευθυνότητα:
Λαγού, Ιωάννα Π.
Επιβλέπων:
Κυβέλου-Χιωτίνη, Στέλλα-Σοφία
Θέματα:
Keywords:
Ενεργειακή φτώχεια, ενεργειακή αποδοτικότητα κτιρίων, ενεργειακοί δείκτες Energy poverty, energy efficiency of buildings, energy indicators
Ημερομηνία Έκδοσης:
2021
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που απασχολεί τον σύγχρονο κόσμο, είναι η αδυναμία πρόσβασης στις υπηρεσίες ενέργειας. Τα νοικοκυριά των αναπτυγμένων χωρών έρχονται αντιμέτωπα με το υπερβολικό κόστος ενέργειας σε σχέση με το εισόδημά τους, ενώ στις αναπτυσσόμενες χώρες υπάρχει δυσκολία ακόμα και ανυπαρξία πρόσβασης σε κάθε είδους ενεργειακή υπηρεσία όπως για επαρκή θέρμανση, μαγείρεμα, φωτισμό και τη χρήση οικιακών συσκευών. Το φαινόμενο αυτό ορίζεται ως “ενεργειακή φτώχεια” ή “ενεργειακή ένδεια” και αποτελεί αντικείμενο έντονου προβληματισμού και μελέτης τα τελευταία δέκα χρόνια σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Στην παρούσα εργασία, γίνεται μια προσέγγιση του φαινομένου της ενεργειακής φτώχειας, προσδιορίζοντας τις αιτίες εμφάνισής του και τους παράγοντες από τους οποίους επηρεάζεται. Αναφορά γίνεται στα οικονομικά ευάλωτα κοινωνικά στρώματα τα οποία πλήττονται περισσότερο. Συγχρόνως, καταγράφονται και οι κυριότερες επιπτώσεις που το φαινόμενο αυτό προκαλεί τόσο στον άνθρωπο όσο και στο περιβάλλον. Στη συνέχεια, γίνεται μια ιστορική αναδρομή στο φαινόμενο τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη, μέχρι τη στιγμή που αναγνωρίστηκε και επίσημα από την κοινωνία. Παρόλο που δεν υπάρχει ξεκάθαρα καθορισμένο θεσμικό και νομοθετικό πλαίσιο, ωστόσο γίνεται μία αναφορά στην ισχύουσα νομοθεσία. Επίσης, περιγράφονται οι μελέτες και οι στατιστικές έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί με τη βοήθεια του εθνικού αλλά και Eυρωπαϊκού παρατηρητηρίου ενεργειακής φτώχειας, προκειμένου να προσδιοριστεί το μέγεθος, τα αίτια και οι συνέπειες του φαινομένου. Ακολούθως, αναλύονται οι ποσοτικοί και οι υποκειμενικοί δείκτες παρακολούθησης του φαινομένου ενεργειακής φτώχειας σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, έτσι ώστε να προσδιοριστεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο η συσχέτιση των συνθηκών θερμικής άνεσης στο εσωτερικό της κατοικίας, με τους διάφορους παράγοντες που την επηρεάζουν, όπως το χαμηλό εισόδημα των νοικοκυριών και η χαμηλή ενεργειακή απόδοση των γερασμένων κτιρίων. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στη χρήση ενεργειακών δεικτών από κάποιες ευρωπαϊκές χώρες, ενώ προτείνεται και ένα σύστημα δεικτών που θα ταίριαζε περισσότερο στα ελληνικά δεδομένα. Τέλος, καταγράφονται τα υφιστάμενα μέτρα αντιμετώπισης της ενεργειακής φτώχειας τόσο στην Ελλάδα όσο και στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στα χρηματοδοτούμενα αναπτυξιακά προγράμματα της Eυρωπαϊκής Ένωσης που έχουν στόχο την ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών που πλήττονται από αυτήν. Καταλήγοντας, προτείνονται σχέδια δράσης για την καταπολέμηση του φαινομένου, με τρόπο που να συνάδει με την κοινωνική δικαιοσύνη, την απασχόληση, τη δημιουργία βιώσιμων θέσεων εργασίας, την ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων, την προστασία του περιβάλλοντος και τη μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα σε καθαρές μορφές ενέργειας.
Abstract:
One of the most important problems facing the modern world is the inability to access energy services. Households in developed countries are faced with excessive energy costs in relation to their income, while in developing countries there is difficulty and even lack of access to any kind of energy service such as adequate heating, cooking, lighting and the use of household appliances. This phenomenon is defined as "energy poverty” and has been the subject of intense reflection and study for the last ten years in all European countries. In the present study, an approach to the phenomenon of energy poverty is made, identifying the causes of its occurrence and the factors by which it is affected. A reference is made to the economically vulnerable social groups which are most affected. At the same time, the main effects that this phenomenon causes both to humans and the environment are recorded. Then, there is a historical review of the phenomenon both in Greece and in Europe, until the moment when it was officially recognized by society. Although there is no clearly defined institutional and legislative framework, a reference is made to current legislation. It also describes the studies and statistical surveys carried out with the help of the national and European Energy Poverty Observatory, in order to determine the magnitude, causes and consequences of the phenomenon. Next, the quantitative and subjective indicators of monitoring the phenomenon of energy poverty at national and European level are analyzed, in order to determine in the best possible way the correlation of thermal comfort conditions inside the home, with the various factors that affect it, such as low household income and low energy efficiency of aging buildings. Special mention is made of the use of energy indicators by some European countries, while a system of indicators is proposed that would be more suitable for Greece. Finally, the existing measures to tackle energy poverty are recorded both in Greece and in other European countries. Particular emphasis is placed on European Union-funded development programs aimed at energy upgrading homes affected by it. In conclusion, action plans are proposed to combat the phenomenon, in a way that is compatible with social justice, employment, sustainable job creation, energy upgrading of buildings, environmental protection and the transition from fossil fuels to clean forms of energy.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Οικονομικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης, ΠΜΣ, κατεύθυνση Αστικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης, 2021
