Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Η συγκεκριμένη εργασία πραγματεύεται το θέμα της κοινωνικής επανένταξης και πιο συγκεκριμένα του δικαιώματος κοινωνικής επανένταξης των αποφυλακισμένων. Η κοινωνική επανένταξη σχετίζεται και με τις δύο έννοιες του εγκλεισμού, της πρόληψης και της υποτροπής. Η κοινωνική επανένταξη είναι συνυφασμένη με τις έννοιες της αποκατάστασης, της αναμόρφωσης και της επανακοινωνικοποίησης. Η αποκατάσταση στοχεύει στην κάλυψη των αναγκών του δράστη προς όφελος της κοινωνίας, η αναμόρφωση στην αλλαγή των στοιχείων της προσωπικότητάς του και η επανακοινωνικοποίηση στην αλλαγή στάσης ζωής. Ουσιαστικά, ως κοινωνική επανένταξη νοείται η βοήθεια που προσφέρεται στους κατάδικους τόσο κατά την έκτιση της ποινής τους όσο και μετά τη λήξη της, προκειμένου να ενταχθούν ομαλά από το περιβάλλον της φυλακής στην ελεύθερη κοινωνία. Ιστορικά, η κοινωνική επανένταξη εμφανίζεται τον 19ο αιώνα με το κίνημα του θετικισμού, ωστόσο μέχρι τότε η τιμωρία είχε κυρίως ανταποδοτικό και στιγματιστικό χαρακτήρα, ενώ αυτό άλλαξε από το κίνημα του διαφωτισμού και μετά, όπου η τιμωρία απέκτησε βελτιωτικό χαρακτήρα. Η έννοια της κοινωνικής επανένταξης συνδέεται στενά με την έννοια του κοινωνικού αποκλεισμού. Ο κοινωνικός αποκλεισμός συνδέεται με διάφορα κοινωνικά προβλήματα όπως η ανεργία, η φτώχεια και οι εξαρτήσεις. Το άτομο που βγαίνει από τη φυλακή και πρόκειται να επανενταχθεί στην κοινωνία, πρέπει πρώτα να ασχοληθεί με τα κοινωνικά ζητήματα που θέτουν εμπόδια στην ένταξή του. Η ένταξη του ατόμου στην κοινωνία γίνεται μέσω της διαδικασίας της κοινωνικοποίησης, έννοιας στενά συνδεδεμένη με αυτή του κοινωνικού ελέγχου. Μέσω του κοινωνικού ελέγχου το άτομο εσωτερικεύει τους κανόνες που έχουν θεσπιστεί και αποτυπωθεί μέσω του επίσημου και άτυπου κοινωνικού ελέγχου. Μέσω της εσωτερίκευσης των κοινωνικών κανόνων το άτομο αποκτά αυτοέλεγχο και ακολουθεί νόμιμο τρόπο ζωής. Η αναγωγή της κοινωνικής επανένταξης σε δικαίωμα είναι ένα σύνθετο κοινωνικό ζήτημα που θα επιφέρει αλλαγές στην κοινωνία και τις σχέσεις εξουσίας, η κοινωνία υποχρεούται να καταστήσει λειτουργικό και χρήσιμο κάθε μέλος της, ακόμη και αυτό που έχει διαπράξει ένα έγκλημα. Με αυτόν τον τρόπο το άτομο αποκτά την ιδιότητα του πολίτη και κατ' επέκταση δικαιώματα και υποχρεώσεις. Από νομοθετική άποψη, η κοινωνική επανένταξη στην Ελλάδα διασφαλίζεται και διασφαλίζεται μέσω του άρθρου 25 του ελληνικού συντάγματος. το δικαίωμα της κοινωνικής επανένταξης είναι κοινωνικό δικαίωμα και βασίζεται στην αρχή του κοινωνικού κράτους. Στην παρούσα εργασία υπάρχουν επίσης αναφορές σε διεθνή και ευρωπαϊκά κείμενα για την κοινωνική επανένταξη. Επιπλέον, η εργασία κάνει λόγο και για τα προγράμματα που υλοποιούνται και βοηθούν στην κοινωνική επανένταξη των αποφυλακισμένων τόσο εντός όσο και εκτός των καταστημάτων κράτησης. Τα προγράμματα που αναφέρονται αφορούν τόσο στο κομμάτι της εκπαίδευσης, της εργασίας και ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στις αγροτικές φυλακές αλλά και στις κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις. Ωστόσο, δεν παραλείπεται να αναφερθεί ο σημαντικός ρόλος που διαδραματίζει η οικογένεια και η στήριξη που παρέχει στον κρατούμενο τόσο κατά την έκτιση της ποινής όσο και μετά τη λήξη της. Επίσης, τα θεραπευτικά προγράμματα παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαδικασία της κοινωνικής επανένταξης. Τέλος, αναφέρονται τα προβλήματα και τα ζητήματα που θέτουν εμπόδια στην πλήρη κοινωνική επανένταξη των αποφυλακισμένων, όπως η ανεργία, η έλλειψη στέγης, το ποινικό μητρώο, οι πρόσθετες ποινές, η ιδρυματοποίηση και ο υπερπληθυσμός των φυλακών.\r\nΣτο τελευταίο κεφάλαιο γίνεται μια ανακεφαλαίωση και προτείνονται κάποιες προτάσεις αντεγκληματικής πολιτικής.
Abstract:
This specific paper deals with the issue of social reintegration and more specifically the right to social reintegration of released prisoners. Social reintegration relates to both concepts of incarceration, prevention and recidivism. Social reintegration is intertwined with the concepts of rehabilitation, reformation and resocialization. Rehabilitation aims at meeting the needs of the offender for the benefit of society, reformation at the change of the elements of his personality and resocialization at the change of life attitude. Essentially, as social reintegration is meant the help that is offered to convicts both during the serving of their sentence and after it ends, in order to smoothly integrate from the prison environment into the free society. Historically, social reintegration appears in the 19th century with the movement of positivism, however, until then the punishment had mainly a retributive and stigmatizing character, while this changed from the enlightenment movement onwards, where the punishment acquired an ameliorative character. The concept of social reintegration is closely related to the concept of social exclusion. Social exclusion is linked to various social problems such as unemployment, poverty and addictions. The person who is released from prison and is about to reintegrate into society, must first deal with the social issues that pose obstacles to his integration. The integration of the individual into society is done through the process of socialization, a concept closely related to that of social control. Through social control the individual internalizes the rules that have been established and imprinted through formal and informal social control. Through the internalization of social norms the individual acquires self-control and follows a lawful way of life. Reducing social reintegration to a right is a complex social issue that will bring about changes in society and power relations society is obliged to make every member of it, even one who has committed a crime, functional and useful. In this way the person acquires the status of a citizen and by extension rights and obligations. From a legislative point of view, social reintegration in Greece is guaranteed and ensured through article 25 of the Greek constitution. the right of social reintegration is a social right and is based on the principle of the social state.In this paper, there are also references in international and European texts on social reintegration Moreover, the paper also talks about the programs that are implemented and help the social reintegration of the released both inside the detention centers and outside of them. The programs which are mentioned are related both to the part of education, work and special mention is made to rural prisons and also to social cooperative enterprises. However, it is not omitted to mention the important role played by the family and the support it provides to the convict both during the serving of the sentence and after it ends. Also, therapeutic programs play an important role in the process of social reintegration. Finally, the problems and issues that pose obstacles to the full social reintegration of those released from prison are mentioned, such as unemployment, lack of housing, criminal records, additional sentences, institutionalization and prison overcrowding. In the last chapter a recapitulation is made and some anti-crime policy proposals are proposed.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Κοινωνιολογίας, ΠΜΣ “Εγκληματολογία”, 2023
