Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Η παρούσα έρευνα αφορά την μείωση της πατρικής συμμετοχής στη φροντίδα και τη ζωή των παιδιών μετά από το χωρισμό ή το διαζύγιο των γονιών τους. Συγκεκριμένα μέσα από το βίωμα του χωρισμένου ή διαζευγμένου πατέρα που δεν διαμένει με τα παιδιά του, η έρευνα εστιάζει στον μηχανισμό και στους παράγοντες που συμβάλλουν στη μείωση της πατρικής συμμετοχής και ειδικότερα στο ρόλο που διαδραματίζει η γονική σύγκρουση στο φαινόμενο αυτό. Επιπλέον μέσα από τις απόψεις των χωρισμένων πατέρων για την συνεπιμέλεια διαφωτίζονται σημαντικές πλευρές του ζητήματος της θέσπισης και εφαρμογής της. Για την εξέταση των ερωτημάτων της έρευνας εφαρμόστηκε ποιοτική μέθοδος συλλογής και ανάλυσης δεδομένων. Συγκεκριμένα πραγματοποιήθηκαν 9 ημιδομημένες συνεντεύξεις και τα δεδομένα τους αναλύθηκαν με Φαινομενολογική Ερμηνευτική Ανάλυση από την οποία προέκυψαν 7 Θέματα με 15 υποθέματα. Στα αποτελέσματα φάνηκε ότι διάφοροι παράγοντες όπως: το θεσμικό πλαίσιο, η συγκυρία της πανδημίας, η ποιότητα της γονικής σχέσης/συνεργασίας, η φάση ανάπτυξης του παιδιού, η απόσταση του τόπου κατοικίας, το κοινωνικό και οικογενειακό περιβάλλον, συμβάλλουν στο βαθμό της πατρικής συμμετοχής περιορίζοντας ή ενισχύοντάς την. Ειδικότερα ως προς το ρόλο της γονικής σύγκρουσης στη μείωση της πατρικής συμμετοχής τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η καλή επικοινωνία και συνεργασία των γονιών ενισχύουν τον πατρικό ρόλο και ταυτόχρονα περιορίζουν τις αρνητικές επιδράσεις των υπολοίπων παραγόντων. Αντίθετα στις περιπτώσεις έντονης γονικής σύγκρουσης και ειδικότερα όταν η διαχείρισή της δεν είναι εποικοδομητική (π.χ. κακή επικοινωνία, εμπλοκή του παιδιού) τότε ο πατρικός ρόλος είτε παρεμποδίζεται είτε απλώς στερείται υποστήριξης. Επιπλέον στις περιπτώσεις αυτές η σύγκρουση και ο τρόπος διαχείρισής της μπορεί να επιδεινώσει τις αρνητικές συνέπειες των υπολοίπων παραγόντων. Όσον αφορά το ρόλο του θεσμικού πλαισίου αναδείχθηκε μια αμφίδρομη επίδραση κατά την οποία το θεσμικό πλαίσιο επηρέαζε τις προσδοκίες και τις συμπεριφορές των γονιών αλλά παράλληλα και οι συμπεριφορές των γονιών μπορούσαν να επηρεάσουν την εμβέλεια της επίδρασης των θεσμών στην πατρική συμμετοχή. Επίσης στα αποτελέσματα παρατηρήθηκε ποικιλία απόψεων των χωρισμένων πατέρων για τη συνεπιμέλεια. Συνολικά πάντως προέκυψε ότι για την άσκηση του πατρικού ρόλου μετά το χωρισμό είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει ανεμπόδιστη επαφή πατέρα – παιδιού με επαρκή χρόνο επαφής και ευέλικτες ρυθμίσεις του. Επιπλέον προέκυψε ότι η θέσπισή της συνεπιμέλειας μπορεί να λειτουργήσει ενισχυτικά στον πατρικό ρόλο, ωστόσο αυτό είναι δυνατό υπό ορισμένες προϋποθέσεις.
Abstract:
This research concerns the reduction of father involvement in children’s care which may occur after the parents’ separation or divorce. Specifically, the research focuses on the mechanism and the factors of the father involvement reduction as well as the contribution of parental conflict to the phenomenon, through the non residential separated or divorced father’s experience. Also this research enlightens important aspects of joint physical custody’s enactment and implementation via the separated or divorced fathers’ beliefs related to this matter. Qualitative method was used for the data analysis and the examination of our queries. Specifically, 9 semi-structured interviews took place and then the data were analyzed using Interpretative Phenomenological Analysis which revealed 7 Themes with 15 sub-themes. The results indicated that various factors contribute to the extent of father involvement which is either enhanced or weakened by them, e.g. institutional framework, pandemy’s conjuncture, quality of parental relationship and cooperation, child's development stage, distance of residence, social and family network. Especially, with regard to the parental conflict’s contribution to father involvement reduction the results showed that constructive parental communication and cooperation enhance father involvement and reduce negative consequences caused by other factors. On the contrary, in cases of high conflict, especially when it’s not being constructively handled (e.g. poor communication quality, child’s involvement) father’s role is either prevented or not being supported. Moreover high conflict and its management by parents may worsen other factors’ negative consequences. With regard to the importance of the institutional framework, the results revealed a bidirectional effect, namely whereas it had an impact on parents’ expectations and behavior, its range of influence on father involvement was depended on parents attitude. Finally, various beliefs about joint physical custody were observed. As a whole it was showed that unhampered father-child contact is very important for the fulfillment of father’s role as well as the contact’s sufficient duration and its arrangements’ flexibility. It was also showed that joint physical custody’s enactment may enhance father’s role though this can be possible under certain preconditions.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Ψυχολογίας, ΠΜΣ "Κοινωνική Ψυχολογία των Συγκρούσεων", 2021
