Ναυτική διπλωματία, Ήπια και σκληρή ισχύς, Έξυπνη ισχύς, Ναυτική στρατηγική, Ελληνική ναυτική στρατηγική Maritime Diplomacy, Soft and Hard Power, Smart Power, Naval Strategy, Greek Naval Strategy
Ημερομηνία Έκδοσης:
2021
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Δεν είναι απαραίτητο να είναι κάποιος έμπειρος διεθνολόγος ή μελετητής, για να διαπιστώσει ότι το θέμα της ναυτικής διπλωματίας είναι ένα πεδίο παραμελημένο από την ακαδημαϊκή κοινότητα και ιδιαίτερα στην χώρα μας, όπου στερείται παντελώς ανάλυσης στην ελληνική βιβλιογραφία. Στην παρούσα εργασία έγινε μια προσπάθεια να επαναπροσδιοριστεί η ναυτική διπλωματία στην σημερινή εποχή, μελετώντας ιστορικές περιπτώσεις με την εμπλοκή ως επί τω πλείστω μεγάλων - μεσαίων ή και αναδυόμενων ναυτικών δυνάμεων (πχ Μ. Βρετανία, ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Ινδία κλπ), οι οποίες την έχουν ενσωματώσει στην υψηλή τους στρατηγική. Ταυτόχρονα αποτέλεσε μία ιδιαίτερη πρόκληση για την εξέταση του εν λόγω θέματος υπό το πρίσμα της ελληνικής πραγματικότητας, καθόσον διαπιστώνεται έλλειμμα κατανόησης στην χώρα μας, της διεθνούς πολιτικής και διπλωματίας. Το γεγονός της μετεξέλιξης της εν λόγω μορφής διπλωματίας αποτελεί μία παγκόσμια πρωτοτυπία, η οποία αποδεικνύεται στην πράξη από την ανθεκτικότητα της ανά τους αιώνες όσο και την «εξελικτική της προσαρμοστικότητα», στα νέα δεδομένα / ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της εκάστοτε εποχής. Η ευελιξία της είναι πολύ-επίπεδη τόσο στο τεχνολογικό όσο και στο θεσμικό / ηθικό επίπεδο με φυσικό επακόλουθο να συγκεντρώνει πληθώρα πλεονεκτημάτων έναντι των άλλων μορφών διπλωματίας. Δεν είναι υπερβολή στον 21ο αιώνα να μιλάμε για ενοποιημένο ψηφιακό πεδίο μάχης, με τον πρώτο λόγο να τον έχουν οι αεροναυτικές μονάδες. Από την μελέτη μας διαφαίνεται ξεκάθαρα ότι το εν λόγω είδος διπλωματίας θα εξακολουθήσει να μας απασχολεί τουλάχιστον στο προβλεπτό μέλλον, ενώ συγχρόνως θα υπερισχύει η χρήση της έναντι των άλλων μορφών διπλωματίας (αυτών της αεροπορικής και της χερσαίας). Ακόμη και μεγάλες δυνάμεις (πχ Ρωσία, Γαλλία, Μ.Βρετανία κτλ) αλλά και η μοναδική (μέχρι στιγμής) υπερ-δύναμη ΗΠΑ, προσπαθούν οι επεμβάσεις τους να είναι σύννομες με το Διεθνές Δίκαιο και να συνοδεύονται από την νομιμοποίηση των ψηφισμάτων του ΣΑ των Ηνωμένων Εθνών. Χαρακτηριστικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι στη σημερινή εποχή είναι αντιπαραγωγικό «να πυροβολείς πρώτα και μετά να συνεργάζεσαι». Η ναυτική διπλωματία με τη μορφή της πειθούς ή του πειθαναγκασμού, κυρίως μέσω των αποστολών παρουσίας των ναυτικών δυνάμεων, παραμένει ακόμη ένα ισχυρό εργαλείο ενώ η χρήση απειλής ή περιορισμένης χρήσης βίας είναι προτιμητέα (και στην πράξη σιωπηρά αποδεκτή από την διεθνή κοινότητα), από τον ολοκληρωτικό πόλεμο (ιδίως σήμερα με την τεράστια δύναμη πυρός των στρατιωτικών μέσων). Με την χρήση και μη στρατιωτικών μέσων για την εξάσκηση της εν λόγω διπλωματίας στον 21ο αιώνα, είδαμε στην πράξη πως μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε ένα μεγάλο φάσμα αποστολών ως ένας συνδυασμός ήπιας αλλά και σκληρής ισχύος «έξυπνη ισχύς», σε μια νικηφόρα στρατηγική. Επιπρόσθετα βγάλαμε ασφαλή συμπεράσματα για τον χρόνο και το είδος της ισχύος που πρέπει να χρησιμοποιήσουμε εάν θέλουμε άμεσα αποτελέσματα. Όλα όσα περιγράφουμε δύνανται να λειτουργήσουν όχι μόνο για μεγάλες ή και αναδυόμενες δυνάμεις αλλά και για μεσαίες ναυτικές δυνάμεις, όπως είναι η χώρα μας. Όσον αφορά την ελληνική ναυτική διπλωματία σήμερα, έχει περιοριστεί δυστυχώς η χρήση του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού (ΠΝ) σε αστυνομικό κυρίως ρόλο (λόγω του προβλήματος της παράνομης – παράτυπης μετανάστευσης) και ελάχιστα σε ρόλο διπλωματικό (κυρίως με την συμμετοχή σε διακρατικές ασκήσεις, εθιμοτυπικές επισκέψεις λιμένων κλπ). Όσες φορές η Ελλάδα επένδυσε στην θαλάσσια ισχύ της βγήκε πολλαπλά κερδισμένη με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα την περίοδο 1910-1919, όπου χάρη σε αυτήν κατάφερε να διπλασιάσει τα εδάφη της. Η θαλάσσια αυτή κυριαρχία στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο κράτησε σχεδόν 70 χρόνια μέχρι και την Τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974. Επομένως η αύξηση της σκληρής ισχύος της χώρας μας αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την εξασφάλιση της εδαφικής της ακεραιότητας. Το σημαντικότερο δίδαγμα της λαμπρής αυτής περιόδου του 1910-1919 που αναφέρουμε και στα συμπεράσματα είναι ότι απαιτείται το τρίπτυχο στρατηγική – εκπαίδευση – οργάνωση για να χρησιμοποιήσουμε αποτελεσματικά τα προηγμένα οπλικά συστήματα. Το συγκεκριμένο δίδαγμα πρέπει να μας προβληματίσει ιδιαίτερα στην σημερινή εποχή, λόγω της στρατηγικής κατάστασης στην Ανατολική Μεσόγειο σε συνδυασμό και με τις αλλαγές του Διεθνούς Συστήματος (μετάβαση σε πολύ-πολικό σύστημα).
Abstract:
It is not necessary to be an experienced internationalist or scholar to find that the subject of maritime diplomacy is a field neglected by the academic community and especially in our country, where it lacks complete analysis in the Greek Bibliography. In the present thesis, an attempt was made to redefine maritime diplomacy in the present era, studying historical cases with the involvement of mostly large – medium or emerging naval forces (eg. Great Britain, USA, Russia, China, India, etc.), which have incorporated it into their high strategy. At the same time, it was a special challenge to examine this issue in the light of the Greek reality, as there is a lack of understanding in our country of international politics and diplomacy. The fact of the evolution of this form of diplomacy is a global originality, which is proved in practice by its resilience over the centuries and its “evolutionary adaptability” to the new data / special characteristics of each era. Its flexibility is multi-level both at technological and institutional / ethical level with the consequence of gaining a multitude of advantages over other forms of diplomacy. It is no exaggeration in the 21st century to talk about a unified digital battlefield, with aeronautical units having primary role. From our study it is clear that this type of diplomacy will continue to concern us at least in the foreseeable future, while at the same time its use will prevail over other forms of diplomacy (those of air and land). Even great powers (eg. Russia, France, Great Britain, etc.) but also the only (so far) United States superpower, try to make their interventions compatible with international Law and to be accompanied by the legitimacy of the resolutions of the UN Security Council. Typically we could say that nowadays it is counterproductive “to shoot first and then to cooperate”. Naval diplomacy in the form of persuasion or coercion, mainly through naval presence missions, remains a powerful tool while the use of threat or limited use of force is preferable (and in practice tacitly accepted by the international community), by total war (especially today with the enormous firepower of military means). With the use of non-military means to practice this diplomacy in the 21st century, we have seen in practice how it can be used in a wide range of missions as a combination of soft and hard power “smart power”, in a winning strategy. In addition we have drawn valid conclusions about the time and type of power we must use if we want immediate results. Everything we describe can work not only for large or emerging forces but also for medium –sized naval forces, such us our country. Regarding the Greek naval diplomacy today, unfortunately is reduced by the use of the Greek Navy (PN) in a police role (due to the problem of illegal immigration) and a little in a diplomatic role (mainly by participating in transnational exercises, ceremonial port visits, etc.). Every time Greece invested in its naval power, it won many times, with the most eminent example, the period 1910-1919, when Greece managed to double its territories. This maritime sovereignty in the Aegean and the Eastern Mediterranean lasted almost 70 years until the Turkish invasion of Cyprus in 1974. Therefore, the increase of our country’s hard power is a necessary condition for ensuring its territorial integrity. The most important lesson of this brilliant period of 1910-1919 that we mention in the conclusions is that the triptych strategy – training – organization is required to use the advanced weapons systems effectively. This particular lesson should be of particular concern to us today, due to the strategic situation in the Eastern Mediterranean in combination with the changes of the International System (transition to a multi-polar system).
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών, ΠΜΣ Στρατηγικές Σπουδές Ασφάλειας, 2021
