Η διαχείριση των αποβλήτων στο Ενωσιακό Δίκαιο στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και της μετάβασης στην κυκλική οικονομία
Τίτλος:
Waste management in EU Law under the context of the European Green Deal and the transition to the circular economy
Κύρια Υπευθυνότητα:
Κωνσταντινίδη, Αλεξανδρα-Θηρεσία Π.
Επιβλέπων:
Καραγεώργου, Βασιλική Ι.
Θέματα:
Keywords:
Ενωσιακό Δίκαιο Αποβλήτων, Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, Κυκλική Οικονομία, Νέο Σχέδιο Δράσης για την κυκλική οικονομία EU Waste Law, European Green Deal, Circular Economy, New Circular Economy Action Plan
Ημερομηνία Έκδοσης:
2023
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Το ενωσιακό δίκαιο αποβλήτων ξεκίνησε να υφίσταται από το 1975, με λίγες ρυθμίσεις και κυρίως απλή αναφορά στους τρόπους αντιμετώπισης των αποβλήτων. Η ουσιαστική αλλαγή επέρχεται το 2008, με την οδηγία πλαίσιο 2008/98/ΕΚ, η οποία ενσωμάτωσε την πλειονότητα παράγωγου ενωσιακού δικαίου για τα απόβλητα και θέτοντας, εκτός των άλλων, την ιεράρχηση των αποβλήτων. Ο σκοπός της οδηγίας πλαίσιο ήταν η μείωση του όγκου των αποβλήτων, εντάσσοντας τα θεμέλια της κυκλικής οικονομίας, γι αυτό και στην κορυφή τίθεται η πρόληψη δημιουργίας αυτών και στο τέλος η διάθεση. Δυστυχώς όμως δεν υλοποιήθηκε σε όλο το εύρος της εφαρμογής της καθώς λόγω του εκτεταμένου πεδίου εφαρμογής υπήρχαν νομικές ασάφειες, δημιουργώντας περιθώρια μη εφαρμογής της. Η κυκλική οικονομία, αλλάζει το οικονομικό πρότυπο της αγοράς παραγωγή-χρήση-διάθεση σκοπεύοντας την μείωση του όγκου των αποβλήτων και στην παράταση της ζωής των προϊόντων. Η κυκλική οικονομία εκτυλίσσεται σε όλη την διάρκεια ζωής του εκάστοτε αγαθού, από τον σχεδιασμό έως το τέλος του κύκλου ζωής του. Ακολούθησαν και άλλες νομοθετικές πράξεις με προσανατολισμό στην κυκλική οικονομία, όπως η αναθεώρηση της οδηγίας πλαίσιο με την οδηγία 2018/851/ΕΕ, αλλά και πολιτικές όπως το Πρώτο Πλάνο Δράσης για την κυκλική οικονομία και η Στρατηγική Ευρώπη 2020. Παρόλα αυτά δεν επέτυχαν στον βαθμό που ευελπιστούσαν λόγω ήπιας δεσμευτικότητας ή της ανασταλτικότητας των μέτρων. Λόγω λοιπόν των πρότερων μη επιτυχημένων προσπαθειών, η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία θέτει συγκεκριμένους στόχους και πολιτικές με απώτερο σκοπό την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας, με βασικό πυλώνα το Νέο Σχέδιο Δράσης για την κυκλική οικονομία. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο πλαίσιο του Νέου Σχεδίου Δράσης θέτει συγκεκριμένους στόχους και πολιτικές για όλους τους τομείς παραγωγής των προϊόντων, με συγκεκριμένους τομείς σε προτεραιότητα όπως την κλωστοϋφαντουργία, τα δομικά και κατασκευαστικά προϊόντα, τις συσκευασίες, τα πλαστικά, τα ηλεκτρονικά και ηλεκτρικά προϊόντα, τις μπαταρίες και τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Η συμμετοχή των πολιτών κρίνεται παραπάνω από απαραίτητη, στην ακολουθία των κανόνων που τίθενται αλλά και στον έλεγχο προς την τοπική αυτοδιοίκηση. Βέβαια επρόκειτο για ένα πολύ φιλόδοξο σχέδιο με πολύ συγκεκριμένους και φιλόδοξους στόχους αλλά και πολλές προκλήσεις ως προς την υλοποίηση και την εφαρμογή του. Ο τομέας των ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών προϊόντων κρίνεται σημαντικός λόγω του υψηλού όγκου αποβλήτων αλλά και την μικρή διάρκεια ζωής που διαθέτουν τα προϊόντα του, στοχεύοντας στην παράτασή τους μέσω για παράδειγμα της επισκευής. Οι μπαταρίες από την άλλη για την παραγωγή τους χρήζουν την ανάγκη των φυσικών μη ανανεώσιμων πόρων, διαθέτουν και αυτές μικρή διάρκεια ζωής και κατά την διάθεσή τους εκπέμπουν επικίνδυνες ουσίες στην ατμόσφαιρα. Οι προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατευθύνονται προς την προώθηση των επαναφορτιζόμενων και βιώσιμων μπαταριών. Τέλος τα ηλεκτρονικά οχήματα αντιμετωπίζουν τις προβληματικές των δύο παραπάνω τομέων αλλά μπορούν να δώσουν την λύση στην επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας και της ανεξαρτητοποίησης της ενωσιακής αγοράς από τον άνθρακα. Η κυκλική οικονομία κρίνεται ως βασικός άξονας προς την επίτευξη της εκμηδένισης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου αλλά και της βιωσιμότητας του περιβάλλοντος και της προστασίας της ανθρώπινης υγείας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση στοχεύει στην εφαρμογή της παραπάνω ρήτρας και στην εξαγωγή της προς την παγκόσμια σκηνή.
Abstract:
The EU waste law has begun in 1975, with few regulations and mainly a simple reference to the ways of dealing with waste. The essential change comes in 2008, with the framework directive 2008/98/EC, which incorporated the majority of secondary EU law on waste and sets the prioritization of waste among. The purpose of the framework directive was to reduce the volume of waste, incorporating the foundations of the circular economy, which is why prevention is placed on the top of the priority list and the disposal in the end. Unfortunately, however, it was not implemented to the full extent of its application, as due to the extensive focus of application there were legal ambiguities, creating a gap for its non-application. Circular economy changes the economic pattern of the production-use-disposal market aiming at reducing the volume of waste and extending product's life. The circular economy follows the life of each good, from design to the end of its life cycle. Other legislative acts have been followed aiming at the circular economy, such as the revision of the framework directive with Directive 2018/851/EU, as well as policies such as the First Action Plan for the circular economy and the Europe 2020 Strategy. However, they did not achieve the degree which they hoped due to soft binding or due to the suspension nature of the measures. Therefore, due to previous unsuccessful attempts, European Green Deal sets specific goals and policies with ultimate goal of achieving climate neutrality, with the New Action Plan for the circular economy as a key pillar. The European Commission, in the framework of the New Action Plan, sets specific goals and policies for all sectors of product production, with specific priority sectors such as textiles, construction and construction products, packaging, plastics, electronic and electrical products, batteries and electric cars. The participation of the citizens is critical and more than necessary, in following the setting rules and on the other hand, also in controlling the local self-government. Of course, it was a very ambitious plan with very specific and ambitious goals and also with many challenges in terms of its implementation and implementation. The sector of electrical and electronic products is considered of high importance in respect of the high volume of waste and the short life cycle of its products, although aiming to extend them through, repair, for example. Batteries, on the other hand, require non-renewable natural resources for their production, they also have a short life cycle and emit dangerous substances into the atmosphere during their disposal. The European Commission\'s proposals are directed towards the promotion of rechargeable and sustainable batteries. Finally, electronic cars face the same problems of the two sectors above but can provide the solution to achieving climate neutrality and the independence of the EU market from carbon. The circular economy is viewed as a key axis towards achieving the annihilation of greenhouse gas emissions as well as the sustainability of the environment and the protection of human health. The European Union aims to implement the above action and export it to the world stage.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών, ΠΜΣ, κατεύθυνση Δίκαιο και Πολιτική για το Περιβάλλον και την Ενέργεια, 2022
