Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Η παρούσα διπλωματική εργασία πραγματοποιείται στα πλαίσια του ΠMΣ «Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ανθρωπολογίας» του Παντείου Πανεπιστήμιου. Κεντρικό θέμα που διερευνάται μέσω βιβλιογραφικής και εθνογραφικής έρευνας είναι ο θάνατος των προσφύγων σε ξένη γη και η κρατική διαχείριση των σορών. Ειδικότερα, μελετώνται οι διαδικασίες γύρω από τη φροντίδα και την ταφή του «ξένου» σώματος. Η εργασία βασίζεται σε επιτόπια έρευνα που πραγματοποιήθηκε στην πόλη της Μυτιλήνης και τη διεξαγωγή συνεντεύξεων με ανθρώπους που έρχονται σε άμεση επαφή με τις σορούς των προσφύγων. Ακόμη, στο πλαίσιο της έρευνας επισκέφθηκα το Κοιμητήριο Κάτω Τρίτος, χώρο όπου ενταφιάζονται σοροί μουσουλμάνων σε συμφωνία με τα Ισλαμικά ταφικά έθιμα. Επιπρόσθετα, στην εργασία παρατίθεται το νομοθετικό πλαίσιο που διέπει τις σορούς των προσφύγων και τις προϋποθέσεις ενταφιασμού στην Ελλάδα. Όπως αναδεικνύεται μέσα από την έρευνα, οι αρμόδιοι εφαρμόζουν συγκεκριμένες (σε υιοθέτηση του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου) ή αυτοσχέδιες πρακτικές για την φροντίδα και ταφή των σορών. Βασικός τους σκοπός είναι η απόδοση αξιοπρέπειας και τιμής στα νεκρά σώματα των προσφύγων. Η υποχρέωση αυτή σχετίζεται στις αφηγήσεις τους με το πολύνεκρο ναυάγιο του Οκτώβρη του 2015 το οποίο καλλιέργησε στους επαγγελματίες το αίσθημα της ηθικής υποχρέωσης απέναντι στις σορούς. Η διαχείριση του θάνατου των προσφύγων έχει καταστεί από κρατικό πρόβλημα σε τοπικό ενώ η ευθύνη του νεκρού σώματος είναι μια ψυχικά επίπονη διαδικασία για όσους καλούνται να την επωμιστούν. Η παρούσα μελέτη δύναται να ξεμακρύνει και να δώσει έναυσμα για τη διερεύνηση του τρόπου διαχείρισης και ταφής των σωμάτων που ξεψυχούν σε «γκρίζες ζώνες» ή σε εχθρικές συνοριακές περιοχές.
Abstract:
The present thesis is carried out within the framework of the MA "Social and Cultural Anthropology" of Panteion University. The central topic investigated through bibliographical and ethnographic research is the death of refugees in foreign land and the state management of the remains. In particular, the procedures surrounding the care and burial of the "foreign\" body are studied. The paper is based on fieldwork conducted in the town of Mytilene and interviews with people who come in direct contact with the bodies of refugees. Furthermore, as part of the research I visited the "Kato Tritos" Cemetery, a place where Muslim bodies are interred in accordance with Islamic burial customs. In addition, the paper presents the legal framework governing the bodies of refugees and the conditions of burial in Greece. As highlighted through the research, the authorities apply specific (in adoption of the current legal framework) or improvised practices for the care and burial of the bodies. Their main purpose is to attribute dignity and honour to the refugee’s dead bodies. In my interlocutors’ narratives, this duty is associated with the deadly shipwreck of October 2015. The shipwreck fostered in practitioners a sense of moral obligation towards the bodies. The management of refugee deaths has been transformed from a state problem to a local one, whereas the responsibility of the dead body is a mentally painful process for those who are asked to carry it out. The present study can provide a way out and an impetus to investigate how bodies that are left to die in “grey zones” or in hostile border areas are managed and buried.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, ΠΜΣ "Κοινωνική και Πολιτισμική Ανθρωπολογία", 2022